برگزاری نمایشگاه به‌منزله در کنار هم قرارگرفتن تمامی عوامل تولید اعم از تولیدکننده، توزیع‌کننده، مصرف‌کننده، کالا و خدمات و در همین حال، فرصتی برای ارائه توانمندی‌های تولیدکنندگان است. در سال‌های گذشته برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی موردتوجه قرار گرفته و بر همین اساس نیز شاهد برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن در کشور بوده‌ایم. فعالان بخش معدن و صنایع معدنی همین موضوع را نقطه قوت صنعت نمایشگاهی می‌دانند. با این وجود، ایرادات و انتقاداتی نسبت به عملکرد صنعت نمایشگاهی در کشور وارد است، ازجمله آنکه به‌دلیل تحریم‌ها و نبود تعاملی سازنده میان ایران و سایر کشورها، استقبال شرکت‌های خارجی از این نمایشگاه‌ها محدود شده است. بدون تردید تا زمانی که تعاملات ما با دنیا عادی نشود، نمی‌توانیم به رونق بیشتر این صنعت و حضور طرف‌های خارجی امید داشته باشیم. با این وجود می‌توان از ظرفیت‌های داخلی برای معرفی هرچه بیشتر و ارتقای سطح برگزاری نمایشگاه در کشور استفاده کرد.

نقاط قوت و ضعف

حسن حسینقلی، فعال صنعت سرب‌ و روی در گفت‌وگو با صمت درباره اهمیت و اثرگذاری نمایشگاه‌ها بر بهبود شرایط تولید و تجارت گفت: برگزاری نمایشگاه صنعتی چندوجهی است که اثرگذاری بالایی در مبادلات تجاری جهانی و توسعه اقتصادی کشورها دارد. برگزاری نمایشگاه نقش بسزایی در معرفی محصولات و برقراری ارتباط میان تولیدکنندگان یا ارائه‌دهندگان خدمات با مشتریان دارد. حضور شرکت‌های گوناگون در نمایشگاه زمینه‌ساز اعتماد مشتریان، ارتقای سطح بازاریابی و حتی افزایش فروش شرکت‌هاست. در همین حال، فرصتی برای آشنایی شرکت‌ها با رقبا و شناخت نقاط قوت و ضعف یک مجموعه فراهم می‌شود. به‌علاوه در برخورد و تعامل نزدیک میان تولیدکننده و مصرف‌کننده، نیازهای مصرف‌کنندگان شناسایی می‌شود و موردتوجه قرار می‌گیرند. این فعال معدنی در ادامه افزود: خوشبختانه در سال‌های اخیر برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشور موردتوجه قرار گرفته است. حضور در چنین رویدادهای تخصصی، کارآیی آنها را افزایش می‌دهد. معدن و صنایع معدنی یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصادی کشور هستند. در سال‌های اخیر شاهد برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در حوزه معدن و صنایع معدنی بوده‌ایم و همین موضوع، عملکرد این نمایشگاه‌ها را تقویت کرده است. این تخصص‌گرایی به‌قدری بوده که حتی نمایشگاه سنگ از سایر محصولات معدنی متمایز شده و جداگانه برگزار می‌شود. امید می‌رود با تداوم این موضوع شاهد ارتقای عملکرد و اثرگذاری هرچه بیشتر صنعت نمایشگاهی در کشور باشیم. وی افزود: چنانچه تخصص‌گرایی در چیدمان سالن‌های نمایشگاه موردتوجه قرار گیرد، بازدید از سالن‌ها راحت‌تر می‌شود و بدون تردید تسهیل روند بازدید از نمایشگاه، اقدامی برای جذب هرچه بیشتر مخاطب است.

لزوم ارتقای استانداردها

حسینقلی در ادامه ضمن مقایسه کارآیی نمایشگاه‌های کشوری و بین‌المللی گفت: برگزاری نمایشگاه در دنیا به‌عنوان صنعت شناخته شده است. در ایران نیز از نمایشگاه با عنوان صنعت یاد می‌شود اما در سیاست‌گذاری، به این بخش همچون صنعت توجه کافی نمی‌شود و همین بی‌توجهی به اثرگذاری و اهمیت نمایشگاه‌ها در اقتصاد، مانع کارآمدی کافی این صنعت در کشور شده است. برای آنکه صنعت نمایشگاهی در کشور بتواند نقش خود را در اقتصاد و صادرات ایفا کند، نیازمند حمایت مسئولان و اصلاحات ساختاری است.

وی افزود: نمایشگاه‌های بین‌المللی عموما از کارآیی بالایی برخوردار هستند و متناسب با استانداردهای روز جهان برگزار می‌شوند و همین موضوع رغبت به حضور در این رویدادها را افزایش می‌دهد اما در بسیاری از نمایشگاه‌های کشور، مدیران اصلی و رده بالای شرکت‌ها حضور ندارند. نبود افراد متخصص که اختیار کامل برای عقد قراردادها دارند، ایرادی است که به فعالان صنعت نمایشگاهی کشور وارد می‌شود. به‌عنوان مثال در نمایشگاه‌های بین‌المللی مدیران در غرفه‌ها حضور دارند و در تعامل با بازدیدکنندگان اطلاعات و آمار دقیق و کافی را در اختیار آنها قرار می‌دهند. حتی فرصتی برای عقد پیش‌قرارداد میان تولیدکننده و خریدار وجود دارد. اما در اغلب موارد کارآیی نمایشگاه‌های داخلی به ارائه کاتالوگ محدود می‌شود و تنها در محدود غرفه‌هایی امکان مذاکره و کسب نتیجه وجود دارد؛ بنابراین اغلب نمایشگاه‌هایی که در کشور برگزار می‌شوند، امکانی برای خریدوفروش محصولات را فراهم نمی‌کند. این فعال صنعت سرب و روی افزود: حتی کاتالوگ‌هایی که از سوی شرکت‌ها در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد نیز کارآیی لازم را ندارند و اطلاعات جامعی در آنها نیست. حسینقلی نبود اطلاع‌رسانی کافی درباره نمایشگاه‌ها و محصولاتی که در این فضا برای بازدید گذاشته می‌شود را دیگر کمبود نمایشگاه‌های داخلی عنوان کرد و گفت: هدف از برگزاری یک رویداد نمایشگاهی، جذب مخاطب است؛ بنابراین اطلاع‌رسانی دقیق از این همایش ضروری به‌نظر می‌رسد و انتظار می‌رود پیش آغاز به‌کار نمایشگاه، اطلاعات دقیق‌تری از این رویداد منتشر شود و در اختیار عموم قرار گیرد. این‌گونه اقدامات، زمینه‌ساز رونق بیشتر و حضور هدفمند مخاطبان در این فضا را فراهم می‌کند.

رونق بیشتر در مرکز

این فعال صنعت سرب و روی ضمن انتقاد از برگزاری نمایشگاه‌ها در شهرستان‌ها گفت: در سال‌های اخیر شاهد برگزاری نمایشگاه به‌ویژه نمایشگاه‌های تخصصی در استان‌های گوناگون هستیم. از آنجاکه برگزاری نمایشگاه در یک استان زمینه‌ساز رونق و توسعه اقتصادی در یک منطقه است، تمایل به برگزاری نمایشگاه‌های استانی افزایش یافته است. این اقدام به نفع استان یادشده خواهد بود. با این وجود باید اعتراف کرد که این نمایشگاه‌ها عموما کیفیت و کارآیی لازم را ندارند و مخاطب محدودتری جذب آنها می‌شود. بنابراین برگزاری نمایشگاه کشوری در تهران عموما بازدهی بالاتری دارد. به‌ویژه آنکه اغلب صنایع در تهران دفتر مرکزی دارند و همین موضوع زمینه استقبال هرچه بیشتر از رویدادهای این‌چنینی را فراهم می‌کند.

بنابراین از مسئولان و سیاست‌گذاران صنعت نمایشگاهی انتظار می‌رود از یک‌سو برای ارتقای سطح عملکرد نمایشگاه‌های استانی تلاش کرده و از سوی دیگر، رویدادهای مهم را در تهران برگزار کنند.

فرصتی برای عرضه دستاوردها

غلامرضا خلیقی، مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: برگزاری نمایشگاه به‌منزله فرصتی برای نمایش دستاوردها و موفقیت‌های یک مجموعه و همچنین عرضه و معرفی محصولات یا توانمندی‌های یک شرکت است. همزمان می‌توان از این فرصت برای شناخت کمبودها استفاده و از ظرفیت‌های موجود برای رفع آنها استفاده کرد. وی در ادامه افزود: اهمیت و اثرگذاری صنعت نمایشگاهی به‌قدری جدی است که از این صنعت می‌توان به‌عنوان پیشران و محرک اقتصادی نام برد. خلیقی با اشاره به برگزاری نمایشگاه‌های داخلی در دو سطح کشوری و استانی گفت: عموما از نمایشگاه‌های کشوری که در تهران برگزار می‌شوند، استقبال بیشتری می‌شود و بر همین اساس نیز این نمایشگاه‌ها اثرگذاری بالاتری دارند. ما هم در مقام یک تولیدکننده صنعتی عموما نتایج مثبتی از حضور در نمایشگاه کسب کرده‌ایم. این فعال صنعت فولاد افزود: چنانچه عملکرد و کارآیی نمایشگاه‌های بین‌المللی با نمایشگاه‌های استانی مقایسه شود، به‌آسانی درمی‌یابیم که این صنعت در کشور ما با ضعف روبه‌رو است. یکی از مهم‌ترین انتقادهایی که به نمایشگاه‌های داخلی وارد می‌شود، حضور کم‌رنگ شرکت‌های خارجی در نمایشگاه‌های ایران است. البته این ضعف از نبود تعامل سازنده میان ایران و سایر کشورها نشأت می‌گیرد. سال‌ها تحریم و محدودیت در تعاملات بین‌المللی نیز از میزان حضور شرکت‌های خارجی در کشور کاسته است. بدون تردید تا زمانی که سایه تحریم‌ها کم‌رنگ نشود، نمی‌توان به رفع این نقطه ضعف امید داشت. خلیقی در ادامه و در پاسخ به سوالی مبنی بر حضور مدیران ارشد شرکت‌ها در نمایشگاه‌ها و اثرگذاری این حضور، اظهار کرد: حضور مدیران تصمیم‌گیر و ارشد در نمایشگاه ضروری است. البته مدیرعاملان شرکت‌های بزرگ عموما تنها برای یک روز یا چند ساعت در نمایشگاه حضور می‌یابند و این حضور بیشتر جنبه تشریفاتی دارد اما حضور مدیران ارشد اعم از مدیر بازرگانی، مدیر خرید، مدیر کنترل کیفی، خدمات و پشتیبانی فنی، روابط‌عمومی و... که با مراجعان سروکار دارند، بسیار بااهمیت است.

سخن پایانی

روز جهانی نمایشگاه‌ها فرصتی برای نمایش جایگاه و اهمیت نمایشگاه‌ها فراهم می‌کند. نمایشگاه‌ها نقشی بی‌بدیل در توسعه تجارت، جهانی‌سازی نوآوری‌ها، یکپارچه‌سازی صنایع و برقراری تعاملی سازنده میان تولیدکنندگان با یکدیگر و با مصرف‌کنندگان دارند. با توجه به اهمیت و اثرگذاری نمایشگاه‌ها می‌توان اینطور ادعا کرد که این صنعت ابزاری قدرتمند برای رونق کسب‌وکارها و همچنین اشتغالزایی است. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که در دنیای رقابتی کنونی برگزاری نمایشگاه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر همین اساس نیز شاهدیم که بین عملکرد صنعت نمایشگاهی با رشد و توسعه اقتصادی و توان صنعتی کشورها ارتباط مستقیمی وجود دارد. چنانچه این صنعت در کشور موردتوجه قرار گیرد و در ادامه نقاط قوت و ضعف آن شناسایی شود، می‌توان به اثرگذاری این صنعت بر توسعه اقتصادی امید داشت و بر همین اساس می‌توان با تکیه بر انتقاد فعالان صنعتی و درخواست‌های آنها، برای رفع این مشکلات برنامه‌ریزی کرد.