براساس آمارهای تجاری اعلام ‌ شده از سوی سازمان گمرک، تجارت ایران با روسیه از ابتدای امسال تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. روسیه تبادلات تجاری خود با ایران را طی چند مدت اخیر، به ‌ ویژه پس از آغاز جنگ با اوکراین بیشتر کرد و جلسات و مذاکرات متعدد تجاری ایران و روسیه، گواه این موضوع است. در ماه ‌ های اخیر، نشست ‌ های تخصصی متعددی میان تهران و مسکو برگزار و در تمامی این جلسات، بر ظرفیت ‌ های تجاری 2 کشور تاکید شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند کشور روسیه بازاری پر از ظرفیت ‌ های تجاری برای ایرانیان است و از این ‌ رو بهترین فرصت برای افزایش صادرات غیرنفتی ایران شمرده می ‌ شود. کارشناسان معتقدند اگر نسبت به این فرصت تجاری بی ‌ توجه باشیم، مهم ‌ ترین مجال برای درآمدزایی و توسعه فعالیت ‌ های بازرگانی خود را از دست داده ‌ ایم، هرچند با نگاهی واقع ‌ بینانه خواهیم دید، طی سال ‌ های گذشته ایران کارنامه موفقی در بهره ‌ گیری از فرصت ‌ های تجاری پیش ‌ آمده در منطقه نداشته و کشورهای رقیب مانند ترکیه، به ‌ سرعت جای ایران را در بازارهای صادراتی پر کرده ‌ اند. چندی پیش، نشست همکاری ‌ های تجاری ایران و فدراسیون روسیه در ایران برگزار شد. صمت در این گزارش، به اظهارات عنوان ‌ شده در رابطه با فعالیت ‌ های تجاری ایران و روسیه و همچنین فرصت ‌ های بازرگانی این 2 کشور با یکدیگر پرداخته است.

مشکلات تجارت، آسیب ‌ شناسی شود

نشست همکاری ‌ های تجاری ایران و فدراسیون روسیه با حضور محمد امیرزاده، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران؛ علیرضا پیمان ‌ پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت و رستم ژیگانشین، رئیس بخش بازرگانی سفارت روسیه در ایران برگزار شد. از اتاق بازرگانی تهران، در گردهمایی فعالان اقتصادی ایران و روسیه که توسط اتاق بازرگانی تهران برگزار شد، طرفین طی مذاکراتی رودررو، راه ‌ های توسعه تجارت بین 2 کشور را موردبررسی قرار دادند. در این جلسه، محمد امیرزاده، نایب ‌ رئیس اتاق بازرگانی ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران طی سخنانی بااشاره به اینکه هموار کردن راه تجارت وظیفه سیاست ‌ گذاران و متولیان امر اقتصاد است، گفت: پیشرفت برخی امور نظیر توسعه ترانزیت، نیازمند سرمایه ‌ گذاری است؛ از طرفی ارزان ‌ ترین راه مبادلات تجاری، آبراه است. بنابراین، دولت ‌ های ایران و روسیه برای افزایش بازده رود ولگا به ‌ عنوان بستر مبادلات اقتصادی 2 کشور باید سرمایه ‌ گذاری و با یکدیگر همکاری کنند. محمد امیرزاده در ادامه با بیان اینکه مسیر تجارت همیشه هموار نبوده و مناسبات تجاری ایران و روسیه هم طی سال ‌ های مختلف دچار نوساناتی بوده است، گفت: چالش ‌ های موجود در مسیر تجارت ایران باید آسیب ‌ شناسی شوند و با این اطلاعات به ‌ دست ‌ آمده، موانع موجود بر سر راه دادوستد فعالان تجاری برداشته شوند. در این شرایط می ‌ توان به رشد میزان ارزی و حجمی تجارت ایران امیدوار بود.

ظرفیت ‌ های بازرگانی ایران و روسیه

امیرزاده سپس از ضرورت برقراری خطوط هوایی و همچنین طراحی سیستم مالی برای توسعه مراوادت سخن گفت و در این ‌ باره تشریح کرد: روسیه دارای ظرفیت ‌ های بسیاری برای همکاری ‌ های اقتصادی است. در مقابل، ایران نیز مسیری اطمینان ‌ بخش برای حمل کالاهای روسی محسوب می ‌ شود. سیاست ‌ گذاران، خلیج ‌ فارس را مرکز ثقل تجارت جهان تلقی می ‌ کنند و این نکته قابل ‌ توجهی است.

روسیه می ‌ تواند از طریق ایران کالاهای خود را به این منطقه برساند و سپس به نقاط دیگر صادر کند. از این ‌ رو، ایران و روسیه فرصت ‌ های خوبی برای انجام همکاری ‌ های ترانزیتی و امور تجاری با یکدیگر دارند. امیرزاده با بیان اینکه ایران و روسیه، در شرایط حاضر دارای مسائل سیاسی مشابه هستند و باید با یکدیگر همکاری کنند، گفت: امروز ایران و روسیه درگیر چالش ‌ های سیاسی مشابهی هستند و همین موضوع می ‌ تواند نقطه اشتراک برای بهبود و توسعه روابط تجاری میان این 2 کشور باشد. در این راستا، تسهیل صدور ویزا از طرف روسیه برای ایرانیان می ‌ تواند به تقویت همکاری ‌ ها کمک کند.

توسعه زیرساخت ‌ ها الزامی است

در ادامه این نشست، علیرضا پیمان ‌ پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت بااشاره به اینکه ایران و روسیه در تامین کالاها می ‌ توانند مکمل یکدیگر باشند، توضیح داد: عمده محصولات روسی موردنیاز ایران است و همچنین بخش زیادی از محصولات وارداتی روسیه نیز در ایران تولید می ‌ شود. بنابراین، ظرفیت ‌ های زیادی برای افزایش مبادلات تجاری میان ایران و روسیه وجود دارد که باید از آن بهره گرفت. پیمان ‌ پاک با بیان اینکه سطح مراوادات تجاری در مقایسه با ارتباطات سیاسی ایران و روسیه ناچیز است، ادامه داد: در حال ‌ حاضر میزان همکاری ‌ های تجاری ایران و روسیه به ‌ میزان مناسب و در حد ظرفیت ‌ های موجود نیست. چنانچه بتوانیم روی نقاط مشترک میان این 2 کشور کار کرده و زیرساخت ‌ ها را توسعه دهیم، ظرفیت ‌ های خوبی برای همکاری وجود دارند. بنابراین، در حال ‌ حاضر مهم ‌ ترین مسئله، شناخت ظرفیت ‌ های متقابل است که باید در دستور کار هر 2 کشور قرار گیرد. پیمان ‌ پاک بااشاره به اینکه در گذشته صادرات ایران به روسیه منحصر به محصولات کشاورزی بوده، افزود: امروز، بیش از ۶۰ درصد مراوادت ایران و روسیه در حوزه کالاهای صنعتی است؛ چندین قلم دارو از جمله داروهای ضدسرطان در فهرست کالاهای صادراتی به روسیه جای گرفته و قرار است در حوزه صادرات توربین نیز قراردادهایی با این کشور منعقد شود. همچنین برنامه ‌ ریزی شده همکاری ‌ های تجاری ایران و روسیه به حوزه ‌ هایی از قبیل تجهیزات صنعتی، صنعت هوایی و کشتی ‌ سازی هم تسری پیدا کند. در زمینه توسعه روابط صنعتی توافقاتی نیز شکل گرفته است.

توافق برای پوشش بیمه ‌ ای تجارت

پیمان ‌ پاک در ادامه به برگزاری یک رویداد تجاری در مسکو با حضور قطعه ‌ سازان ایرانی اشاره کرد و گفت: طی ۳ روز برگزاری این نمایشگاه، به ‌ میزان ۷۰۰ میلیون یورو موافقتنامه میان فعالان اقتصادی ایرانی و روسی منعقد شد. اگر ۲۰ درصد از میزان موافقتنامه ‌ ها به قرارداد منجر شود، 2 برابر صادرات ایران به روسیه، در حوزه قطعه خواهد بود. برگزاری نشست ‌ های تخصصی و رویدادهای نمایشگاهی از آن ‌ رو ضروری است که 2 کشور با ظرفیت ‌ های تجاری و صنعتی یکدیگر آشنا می ‌ شوند. همچنین، یکی دیگر از مزایای برپایی نمایشگاه ‌ ها را می ‌ توان توسعه ارتباطات نرم ‌ افزاری و در ادامه صرفه ‌ جویی در هزینه و زمان معرفی کرد. رئیس سازمان توسعه تجارت در ادامه، توافق ‌ های انجام ‌ گرفته میان 2 کشور برای صادرات تجهیزات پزشکی، ونتیلاتور و سایر تجهیزات موردنیاز در اتاق عمل از ایران به روسیه را مورداشاره قرار داد و گفت: به ‌ منظور شکل ‌ گیری همکاری ‌ های اقتصادی میان 2 کشور، باید زیرساخت ‌ های ضروری توسعه پیدا کنند. براین ‌ اساس، یکی از اقدامات انجام ‌ گرفته، توافق برای پوشش بیمه ‌ ای مراودات از طریق صندوق ضمانت صادرات ایران و صندوق اگزیار روسیه است. در این توافق مقرر شده که صندوق ضمانت صادرات، تاجر ایرانی را اعتبارسنجی کند و صندوق اگزیار نیز اعتبار تاجر روس را موردارزیابی قرار می ‌ دهد. در مرحله بعد، قرارداد همکاری فعالان اقتصادی ایرانی و روسیه بیمه می ‌ شود.

صفر شدن کد تعرفه ‌ های صادراتی

پیمان ‌ پاک همچنین ایجاد کریدور سبز میان ایران و روسیه را از دیگر اقدامات زیرساختی برشمرد و گفت: کریدور سبز به ‌ صورت پایلوت برای ارتباط گروه ‌ های بالغ ایجاد شده تا با کمترین معطلی و ارائه حداقلی اسناد، کالاهای خود را ترخیص کنند. بنابراین، این زیرساخت مهم برای توسعه روابط ایران و روسیه در نظر گرفته شده و از دیگر اقدامات مهم انجام ‌ شده طی چند مدت اخیر شمرده می ‌ شود. رئیس سازمان توسعه تجارت در ادامه به زیرساخت ‌ های مالی ایجادشده میان 2 کشور اشاره کرد و گفت: در رابطه با تقویت زیرساخت ‌ های اعتباری و مالی بین 2 کشور ایران و روسیه، قرار است صندوق ‌ هایی به ‌ منظور ارائه اعتبار بر پا شوند. این صندوق ‌ ها تسهیلاتی در حد یوزانس و سرمایه ‌ گذاری، اعتبار خریدار و فروشنده و مشارکت در تولید ارائه خواهند کرد.

رئیس سازمان توسعه تجارت، برقراری تجارت آزاد میان ایران و کشورهای حوزه اوراسیا را نویدبخش آینده ‌ ای روشن برای تجارت در این منطقه توصیف کرد و گفت: گروه ‌ های کالایی برای قرار گرفتن در فهرست تجارت آزاد،کمابیش مشخص شده ‌ اند. براساس برنامه ‌ ها، مقرر شده کد تعرفه ‌ های ۹۰ درصد کالاهای صادراتی به کشورهای حوزه اوراسیا صفر شود. همچنین، مصوبه ‌ ای از سران قوا دریافت کرده ‌ ایم که ممنوعیت ‌ های وارداتی ایران برای اوراسیا لغو شود. پیش ‌ بینی می ‌ شود که فهرست کالاهای مشمول تجارت آزاد میان ایران و اوراسیا اواخر آذر میان وزرای این کشورها به ‌ امضا برسد.

در ادامه با رسیدن به اجماع ‌ نظر در این مورد، به ‌ نظر می ‌ رسد، تجارت ایران با حوزه اوراسیا و صادرات به کشورهای این حوزه، رشد چشمگیری یابد.

فرصت بازارهای روسیه برای تجار ایرانی

رستم ژیگانشین، رئیس بخش بازرگانی سفارت روسیه در ایران گفت: امکانات بسیاری برای ایرانیانی که وارد بازار روسیه شوند، تدارک دیده شده است. این امکانات کمک می ‌ کند که شرکت ‌ های ایرانی صادرات خود را به روسیه گسترش دهند و جایگاه جدیدی در بازار کشور روسیه پیدا کنند. همکاری میان ایران و روسیه می ‌ تواند شامل حوزه ‌ هایی چون صنعت هوایی، ماشین ‌ آلات، پتروشیمی و داروسازی باشد. در بازارهای این کالاها در کشور روسیه ظرفیت ‌ های مناسب وجود دارد و مجال مناسبی برای تجار ایرانی است. وی افزود: در کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه که در اکتبر امسال برگزار خواهد شد، بسیاری از مسائل تجاری قابل ‌ بحث است. در این جلسه، وزیر نفت ایران و انرژی روسیه حضور خواهند یافت و در آنجا چشم ‌ انداز همکاری موردبررسی قرار خواهد گرفت. ژیگانشین در ادامه گفت: بخش تجاری سفارت روسیه در ایران از شرکت ‌ های ایرانی و روسی برای توسعه همکاری ‌ ها و مناسبات تجاری حمایت می ‌ کند، چرا که این پیشرفت همکاری در نهایت به سود هر 2 کشور خواهد بود. در ادامه نشست، همکاری ‌ های تجاری ایران و فدراسیون روسیه با حضور مقامات این 2 کشور، شرکت ‌ های روسی حاضر در هیات تجاری به معرفی خدمات خود پرداختند و در نهایت مذاکره مستقیم بین فعالان اقتصادی ایرانی و روسی برپا شد.

سخن پایانی

در ماه ‌ های گذشته، تجارت روسیه با ایران چه به ‌ طور مستقیم و چه در سایه اتحادیه ‌ های اقتصادی مانند اوراسیا و اکو، بیشتر شده و پیش ‌ بینی می ‌ شود این روند حداقل تا زمانی که تحریم ‌ ها علیه روسیه برقرار باشند، ادامه داشته باشد، از این ‌ رو برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند از افزایش رغبت روسیه برای تجارت با ایران می ‌ توان بهره ‌ برداری تجاری مناسبی به ‌ نفع ایران انجام داد. دلیل افزایش اشتیاق روسیه برای تعامل تجاری با ایران هرچه باشد، فرصتی برای ما محسوب شده و می ‌ توانیم در سایه آن، صادرات غیرنفتی خود را افزایش دهیم.