براساس آمار حجم تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۱۱ ماه ۱۴۰۰ به ۵ میلیارد و ۳۴ میلیون و ۹۴ هزار دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن ۴۸ درصد افزایش یافته است.

افزایش ۴۸ درصدی تجارت ایران با اوراسیا
به گزارش گمرک ایران، کشورهای عضو به ترتیب فدراسیون روسیه با ۵۴۷ میلیون و ۹۱۸ هزار دلار، ارمنستان با ۲۷۸ میلیون و ۷۲۶ هزار دلار، قزاقستان با ۱۶۷ میلیون و ۴۶۶ هزار دلار، قرقیزستان با ۷۴ میلیون و ۸۳ هزار دلار و بلاروس با ۱۶ میلیون و ۲۲۹ هزار دلار به ترتیب در مقام نخست تا پنجم کشورهای مقصد کالاهای صادراتی ایران قرار گرفته‌اند. در همین مدت واردات ایران از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به ۳میلیارد و ۹۴۹ میلیون و ۶۶۹ هزار دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۹۵ درصد رشد داشته است. در بین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، به ترتیب فدراسیون روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان به ترتیب نخستین تا پنجمین مبدأ کالاهای وارداتی ایران بوده‌اند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به مذاکرات صورت‌گرفته با وزیر اقتصاد اوراسیا درباره نهایی شدن تجارت اوراسیا تا پایان سال میلادی گفت: باتوجه به ‌ضرورت فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب، صحبت‌هایی دراین‌ باره صورت گرفت و مقرر شد کارگروه مشترکی بین اتحادیه اوراسیا و سازمان توسعه تجارت ایران به نمایندگی از ایران شکل گیرد تا زیرساخت‌های موردنیاز برای فعال کردن جدی کریدور شمال-جنوب فراهم شود و اقدامات لازم در این زمینه صورت بگیرد.

کاهش هزینه و زمان انتقال کالا
به گزارش روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران، علیرضا پیمان‌پاک ادامه داد: با فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب به‌طور تقریبی هزینه و زمان انتقال کالا از کشورهای اوراسیا به هند و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و زمینه بسیار خوبی برای بهره‌گیری ایران از میلیاردها دلار درآمد حاصل از ترانزیت فراهم می‌شود.
رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران یادآور شد: باتوجه به برگزاری مذاکرات فشرده حضوری، قرار است هر چه سریع‌تر فهرست اقلام نهایی و کارگروه‌های مشترک برای تسریع در نهایی کردن فهرست اقلام تشکیل شود.
پیمان‌پاک با اشاره به فعال شدن مراکز تجاری در ماه‌های اخیر، اظهار کرد: ۵ مرکز تجاری در ارمنستان، ترکیه، پاکستان، امارات و جمهوری آذربایجان با کمک بخش خصوصی راه‌اندازی شده است. در زمینه راه‌اندازی مراکز تجاری مصمم هستیم از توان بخش خصوصی استفاده کنیم و اگر صادرکنندگان در بازارهای هدف صادراتی به‌خوبی از قوانین و مقررات اطلاع داشته باشند تحریم‌ها کارساز نخواهد شد؛ بنابراین مراکز تجاری ایران در خارج از کشور باید این اطلاع‌رسانی را به تجار در بازارهای هدف داشته باشند.

فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب
در همین حال سعید محمد، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از همکاری ایران و روسیه برای تسریع در راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب خبر داد و گفت: راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب در کنار توسعه اقتصادی ایران و روسیه، سایر کشورهای منطقه به‌ویژه چین و هند را نیز از این همکاری‌های مشترک متنفع می‌کند.
به گزارش دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در نشست مشترک فعال‌سازی کریدور بین‌المللی شمال- جنوب مواردی از جمله راهکارها و پیشنهادات طرفین به‌منظور تسریع در راه‌اندازی کریدور بین‌المللی شمال‌ـجنوب و همچنین جذب سرمایه‌گذاری و توسعه هر چه سریع‌تر بندر کاسپین مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت.
دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با تاکید بر همکاری طرفین اظهار کرد: باتوجه به اهداف مشترک ایران و روسیه در زمینه‌های اقتصادی و امنیتی، می‌توانیم در کنار یکدیگر به‌عنوان دو کشور همسایه روند تسریع این همکاری‌ها را پوشش دهیم. محمد به ابعاد اقتصادی و ژئوپلتیکی کریدور شمال-جنوب اشاره کرد و افزود: با راه‌اندازی این کریدور در حوزه اقتصادی، کاهش هزینه، افزایش کیفیت حمل‌ونقل، کاهش زمان، صرفه‌جویی در هزینه‌های اضافی و در کنار آن ابعاد راهبردی و امنیتی را شاهد خواهیم بود.
وی به ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی و بندری در مناطق آزاد کشور اشاره کرد و گفت: باتوجه به مشخص بودن راهبرد باید به‌دنبال راهکار باشیم. باید هر یک از وظایف کشورهای ایران و روسیه احصا شود و دو کشور باتوجه به چارچوبی که دارند به انجام کارها سرعت ببخشند.
محمد افزود: با کمک ظرفیت‌های موجود بندری می‌توان در زمینه ساخت شناور، تکمیل اسکله «رو-رو»، تکمیل موج‌شکن مجتمع بندری کاسپین و راه‌آهن رشت- کاسپین نیز همکاری مشترک بین مناطق آزاد دو کشور و وزارت راه و شهرسازی انجام داد.
دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور تصریح‌کرد: این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند از طریق شرکت‌های مشترک و بهره‌برداری مشترک از بندر کاسپین انجام شود. البته این امر مستلزم لایروبی رودخانه «ولگا» است. در این صورت استفاده از کریدور شمال-جنوب توسعه جدی می‌یابد و اقتصادی خواهد بود. ما بزرگ‌ترین تجهیزات لایروبی را در خلیج‌فارس در اختیار داریم و استفاده از توان شرکت‌های ایرانی می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند.

استفاده از ظرفیت مناطق آزاد
عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران-روسیه نیز در گفت‌وگو با گفت: ایران و روسیه وجه اشتراک و موقعیت ژئوپلتیک زیادی دارند. ایران ۱۵ کشور همسایه و روسیه ۱۴ کشور همسایه دارد و ما نیازمند توسعه همگرایی سازمانی و بین‌سازمانی هستیم، بنابراین مناطق آزاد مرزی ما می‌توانند در این عرصه نقش‌آفرینی کنند.
سید جلیل جلالی‌فر خاطرنشان‌ کرد: دولت‌های ایران و روسیه مصمم به توسعه همکاری‌های اقتصادی و فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب هستند و در ۴ سال گذشته منطقه آزاد انزلی در این زمینه فعالیت‌های گسترده‌ای انجام داده است.
وی تصریح‌کرد: ما در جمهوری اسلامی ایران سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را داریم و در روسیه سند راهبردی که چارچوب فعالیت کریدور شمال-جنوب را تعیین کرده است. روسیه ماموریت سازمان‌های دولتی خود را سازماندهی می‌کند و ما نیز باید در زمینه مناطق آزاد اروند، چابهار، انزلی و سایر مناطق آزاد کشور ماموریت‌هایی را تعریف کنیم.

سخن پایانی
به‌باور فعالان اقتصادی، ایجاد دفاتر مشترک تجاری، اعمال تعرفه‌های گمرکی یکسان، تشکیل کنسرسیوم مشترک بانکی-بیمه‌ای و بخش خصوصی و عقد قراردادهای همکاری میان شرکت‌های کشتیرانی ایران و روسیه از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب به‌شمار می‌رود. در این مسیر می‌توان از توانمندی‌های بخش خصوصی، تشکیل شرکت‌های مشترک در حوزه‌های مختلف اقتصادی و عملیاتی کردن توافقات بهره برد. برای تحقق این اهداف نیز بر لزوم ایجاد اپراتور واحد برای مدیریت حمل‌ونقل در مسیر کریدور با مشارکت ایران و روسیه، توسعه همکاری‌ها میان ذی‌نفعان کریدور به‌ویژه هندوستان، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و بروکراسی اداری، بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و فرصت‌های همکاری در چارچوب مناطق آزاد دو کشور تاکید می‌شود.