خطر تورم همچنان پابرجاست

در این میان نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به آبان فقط نیم درصد کاهش یافته که‌ این نیز می‌تواند شاهد دیگری ‌باشد که روند کاهش تورم در کشور، اگر با برنامه‌ریزی کافی همراه نباشد، نمی‌تواند متعارف شدن روند افزایش قیمت‌ها در کشور را محقق کند.

به گزارش صمت منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به مشابه سال گذشته است. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آذر امسال به ۳۵.۲ درصد رسید؛ یعنی خانوارهای کشورهای امسال به‌طور میانگین ۳۵.۲ درصد بیش از زمان مشابه در سال ۹۹ برای خرید یک مجموعه کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند. تورم نقطه‌ای آذر در مقایسه با ماه پیش از‌ آن نیم واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات با کاهش ۴.۹ واحد درصدی به ۴۱.۵ درصد کاهش یافت در حالی که تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات با افزایش ۱.۶ واحد درصدی به ۳۱.۸ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ۳۵ درصد است که نسبت به ماه گذشته ۰.۳ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ۳۶.۲ درصد بوده که نسبت به آبان ۱.۲ واحد درصد کاهش داشته است.

نکته تعیین‌کننده در این بحث تداوم روند کاهش تورم نقطه‌به‌نقطه است. تورم نقطه‌به‌نقطه کشور از میان سال گذشته به شکلی فزاینده رو به افزایش گذاشت. این روند تاجایی ادامه پیدا کرد که در فروردین امسال این نرخ را مرکز آمار اندکی کمتر از ۵۰ درصد اعلام کرده بود. به‌تدریج از فروردین از شدت تورم نقطه‌به‌نقطه کاسته شد و این‌طور که یکی از مراجع رسمی آمار می‌گوید این نرخ تا ۳۵ درصد کاهش یافته است.

باید توجه کرد بانک مرکزی به‌عنوان دومین مرجع رسمی اعلام آمار کشور از اعلام آمار تورم خودداری می‌کند اما در گزارش‌هایی که به صورت اجمالی منتشر می‌کند، این نهاد نیز از کاهش روند تورم کشور در فصل پاییز امسال خبر داد. به‌طور کلی شنیده‌ها نشان می‌دهد ارقام محاسبه شده تورم برای بانک مرکزی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بیش از ارقامی است که مرکز آمار اعلام می‌کند.

تورم نقطه‌به‌نقطه بیش از هر چیز بیانگر روند تحرکات بعدی تورم سالانه است. چنانچه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به تورم روندی فزاینده بگیرد، به این معناست که در ماه‌های آینده، تورم سالانه هم روندی افزایش در پیش خواهد گرفت. با توجه به اینکه از خرداد تا آذر امسال نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه کاهنده شده، تورم سالانه هم به سمت تعدیل شدن رفته است.

دومین ماه کم‌تورم سال ۱۴۰۰

از دیگر شاخص‌های مهم در بررسی نرخ تورم کشورها، نرخ تورم ماهانه است. منظور از نرخ تورم ماهانه درصد تغییر شاخص قیمت، نسبت به ماه گذشته است. آخرین گزارش مرکز آمار حاکی است، نرخ تورم ماهانه در پایان آذر به ۱.۷ درصد رسیده است. این مهم در حالی رخ می‌دهد که در آبان‌ نرخ تورم ماهانه ۲.۵ درصد محاسبه شده بود. تورم ماهانه برای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها ۱.۴ درصد و برای کالاهای غیرخوراکی و خدمات به ۱.۸ درصد رسیده است. باید توجه کرد که تقریبا از میانه سال گذشته تورم خوراکی‌ها پیشران تورم عمومی در کشور بوده است. همین امر نیز موجب می‌شد تا فشارهای تورمی بر فرودستان بیش از بخش‌های دیگر جامعه اعمال شود. حالا به نظر می‌رسد روند قیمتی کالاهای خوراکی دست‌کم برای ماه پایانی پاییز امسال افزایشی کمتر از گذشته داشته است.

در این میان نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ۱.۶ درصد برآورد شده که این نیز از کاهش ۰.۸ درصدی شهرها در آبان ماه خبر می‌دهد. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی نیز که ۱.۸ درصد عنوان شده که این امر هم حاکی از کاهش ۰.۹ درصدی نسبت به گذشته است.

در طول امسال کمترین نرخ تورم ماهانه در اردیبهشت رخ داد. در طول یک سال گذشته تنها ماهی که تورم ماهانه کمتر از یک درصد داشت، به میانه بهار امسال بر‌می‌گردد. پس از اردیبهشت، تورم در آذر به کمترین حد خود یعنی ۱.۷ درصد رسید. در جهان به‌طور معمول تورم ماهانه از نیم درصد بیشتر نمی‌شود. باید توجه داشت اگر تورم ماهانه برای یک سال متوالی ۵ درصد باشد، در پایان آن سال نرخ تورم سالانه از ۷۰ درصد بیشتر خواهد شد؛ بنابراین اگر مسئله اصلی دولت سیزدهم کاهش نرخ تورم است، باید تدابیری بیندیشد که نرخ تورم ماهانه از یک درصد بیشتر نشود چراکه در غیر این صورت تورم سالانه به احتمال زیاد بیش از ۳۰ درصد خواهد شد.

تورم سالانه هنوز بیش از ۴۰ درصد است

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص نرخ در یک سال منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه پیش از آن است. نرخ تورم سالانه پایان پاییز امسال برای خانوارهای کشور به ۴۳.۴ درصد رسیده است. این امر نشان می‌دهد تورم سالانه در پایان پاییز نسبت به میانه آن کاهش یک درصدی داشته است. این در حالی است که نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به‌ترتیب ۴۲.۷ و ۴۷ درصد بوده که برای خانوارهای شهری کاهش ۰.۹ واحد درصدی و برای خانوارهای روستایی کاهش ۱.۳ واحد درصدی داشته است.

مهم‌ترین عامل نرخ کاهش تورم سالانه، همان‌طور که ذکر شد، تعدیل نرخ تورم نقطه‌‌به‌نقطه است. به این ترتیب با توجه به اینکه همچنان روند کاهنده نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه وجود دارد، انتظار می‌رود تا پایان سال همچنان از میزان تورم سالانه کاسته شود. گرچه بعید می‌رسد این روند کاهنده چنان ادامه داشته باشد که در پایان سال نرخ تورم سالانه به کمتر از ۴۰ درصد برسد. پیش از این بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در گزارش‌های خود پیش‌بینی مشابهی را از روند جهش قیمت‌ها در امسال ارائه داده بودند که به نظر می‌رسد صحت این پیش‌بینی‌ها تقریبا حتمی است.

نکته دیگری که قابل توجه است، تفاوت حدود ۱۵ درصدی میان ارقام اعلام شده از سوی مرکز آمار و اعداد پیش‌بینی شده از سوی بانک مرکزی برای این شاخص است؛ البته بانک مرکزی به دستور دولت از سال ۹۷ دیگر محاسبات تورمی خود را به شکل دقیق ارائه نداد اما به شکل درونی و برای اطلاع بخش‌های مختلف حاکمیتی گزارش‌های ماهانه خود را به شکل بولتن منتشر می‌کرد. آخرین گزارش از این دست به بهمن سال گذشته برمی‌گردد که تورم سالانه در آن موقع را ۴۸ درصد اعلام کردند. در آن زمان تورم بانک مرکزی ۱۴ درصد بیش از رقم مدنظر مرکز آمار بود. اما این روند ارائه گزارش درونی هم پس از بهمن ۹۹ به‌شدت محدود شد. از نظر آگاهان، دلیل این مسئله افزایش نرخ تورم و گذشتن از مرز ۵۰ درصد بود.

سخن پایانی

گرچه آمارهای بانک مرکزی پس از آن به شکل عمومی در اختیار مدیران و مراکز تحقیقاتی قرار نگرفت اما شواهد نشان می‌دهد در ابتدای پاییز این بانک تورم سالانه کشور را ۶۰ درصد اعلام کرد که ۱۵ درصد بیش از رقم اعلامی مرکز آمار بوده است. اکنون با وجود تاکید بانک مرکزی بر کاهنده شدن نرخ تورم هنوز شنید‌ه‌ها حاکی است، محاسبات مرجع رسمی پولی کشور، تورم سالانه را همچنان بیش از ۵۰ درصد می‌داند.

در حالی که برای نخستین‌بار در جمهوری اسلامی و در میانه دهه ۹۰ دو سال پی‌در‌پی نرخ تورم دو رقمی شد، از سال ۹۷ و با اعمال دوباره تحریم‌های امریکا، جهش‌های قیمتی در کشور شدتی کم‌سابقه پیدا کرد؛ به نحوی که از سال ۹۷ به این سو هیچ‌گاه نرخ تورم سالانه به کمتر از ۳۰ درصد نرسیده و برای سال‌های ۹۸ و ۹۹ هم این رقم بیش از ۴۰ درصد اعلام شده بود.