صنعت بیمه، حرفه‌ای بسیار پیچیده است

حوادث معدنی در کشور کم نیست و به‌واسطه همین حوادث، شاهد هستیم که جان معدنکاران عزیز کشورمان از دست می‌رود. نیاز است تا پیمانکاران معدنی، نسبت به بیمه کردن معدن و تمام کارگران شاغل، تلاش خود را کرده و این اقدام ضروری را انجام دهد.

طبق شواهد، تعداد بالایی از کارگران معدنی، بیمه نیستند و این امر را باید یک فاجعه بزرگ دانست. زمانی که حادثه‌ای برای یک معدن رخ می‌دهد، این بیمه است که کمک به جبران خسارت می‌کند.

 صنعت بیمه، حرفه‌ای بسیار گسترده، گوناگون و پیچیده است که توانمندی و شایستگی فعالیت و نظارت در آن بیش از همه با تجربه اجرایی به‌دست می‌آید. بدون چنین تجاربی، درک سازکار و الزامات و اقتضائات این صنعت و امکان مدیریت و هدایت آن بسیار دشوار است. پس، مقامات و مسئولان اجرایی و نظارتی آن باید در همین صنعت پرورش یافته باشند تا بتوانند وظایف خود را به‌خوبی بشناسند و انجام دهند وگرنه با انتصاب مسئولان ناآشنا و نوآموز در این صنعت، گذراندن دوران کارآموزی آنها، بسیار گران تمام خواهد شد

تجربه تلخ سال‌های گذشته

کامبیز لعل، کارشناس بیمه در ارتباط با وضعیت بیمه کارگران معدن و چالش‌های بیمه به صمت گفت: عمده سختگیری‌های بیمه‌ای به‌علت آن است که در سال‌های گذشته، سوءاستفاده‌های بسیاری از خدمات حوزه بیمه‌ای و تامین‌اجتماعی گردیده که سبب شده است تا این سازمان بیمه‌گر، بیش از گذشته، نسبت به بیمه شدن کارگران معدن و افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور، سختگیری کند.

لعل ادامه داد: چنین موضوعی، ناشی از تجربه تلخ سال‌های گذشته است که افرادی، بدون آنکه حق لازم و کافی بیمه‌ای داشته باشند، سوءاستفاده‌هایی را ترتیب دادند و آسیب‌هایی را به سازمان بیمه وارد کردند. بنابراین، مجموعه بیمه، باتوجه به تجربه سال‌های گذشته، سختگیری‌هایی را انجام می‌دهد. لازم به ذکر است، عده‌ای از کارگران معدن که توان و امکان لازم در راستای پیگیری حق و حقوق خود را ندارند، ممکن است آسیب‌های جدی ببینند. ریشه اصلی این ماجرا، همان سوءاستفاده‌هایی است که در گذشته از شرکت بیمه صورت گرفته است که عده‌ای به‌واسطه آن، آسیب‌پذیر شده‌اند.

وی گفت: بزرگ‌ترین چالشی که صنعت بیمه در ایران با آن مواجه شده، این است که سیاستمداران، دولتمردان و قانون‌گذاران بیمه‌های اجتماعی، نگاه ابزاری حمایتی به بیمه دارند و نباید این چنین باشد. نگاه این افراد باید نگاه واقعی بیمه‌گذاری باشد تا همه‌چیز درست و اصولی پیش رود. دولت و مجموعه حکمرانی، این توان و اختیار را دارد که برای قشری از مردم، ستادهای حمایتی تعریف کرده و از محل منابع عمومی، حمایت‌های خود را به نتیجه رسانده و به گروه‌های موردنظر برساند. اگر چنین نهاد حمایتی به سازکار بیمه‌ای منتقل شود، سبب خواهد شد تا سازکار بیمه‌ای مختل شده و خدمات موردنظر به افرادی که شایستگی لازم را دارند، نرسد.

نگاه حمایتی به ساز کار بیمه ای

وی افزود: این موضوع، چندین سال است که در کشور تکرار گشته و سبب شده است تا صندوق‌های بیمه‌ای با مشکلاتی مانند منابع و مصارف مواجه شوند. بخشی از خدماتی که شرکت‌های بیمه‌ای ارائه می‌دهند، خدمات بیمه‌ای نیست و عمده آنها خدمات حمایتی است که توسط دولتمردان و قانون‌گذاران دیکته شده است. این امر، توانسته است سازکار بیمه‌ای را مختل کند و عمده سازمان‌های بیمه‌ای را به مرز ورشکستگی برساند که با حمایت دولتی توانسته‌اند سرپا بمانند. نگاه حمایتی به سازکارهای بیمه‌ای، مشکلاتی را به‌وجود آورده که جبران آن اندکی دشوار شده است.

این کارشناس صنعت بیمه درباره عامل اصلی بروز این مشکلات گفت: عامل اصلی این وضعیت، نهاد دولت است. همه دولت‌ها در سال‌های گذشته، سیاست‌های اجتماعی را با سیاست‌های بیمه تامین‌اجتماعی اشتباه گرفتند و به‌همین‌دلیل چنین شرایطی ایجاد شده است. 

در واقع دولت باید برای خود یک سند رفاهی داشته باشد که تمام حمایت‌های خود را در قالب آن اعمال کند و بیمه‌ها نیز با سازکارهای بیمه‌ای خود، کار خودشان را انجام دهند. با این وجود، هیچ‌گاه این برنامه و سند رفاهی وجود نداشته است. سازکارهای بیمه‌ای و حمایتی با هم متفاوت هستند و دولت‌ها در دنیا این دو را با هم ترکیب نمی‌کنند. در سازکار بیمه‌ای درست، هیچ حمایتی در کار نیست؛ فرد با حقوق خود مشارکت می‌کند و این وجوه در یک فرآیند بلندمدت، از محل سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری به خود فرد برمی‌گردد. با این حال، سیاست‌های حمایتی دولت‌ها به گونه دیگری است. دولت باید یک صندوق حمایت ملی تاسیس و بودجه آن را از محل منابع عمومی تامین کند و از همان طریق، اقشار مختلف جامعه را تحت‌حمایت قرار دهد.

نبود سند جامع رفاهی

لعل خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین مشکلی که در بحث رفاه اجتماعی و آسایش کارگران معدن وجود دارد، نبود سند جامع رفاهی است. اگر سند جامع رفاهی، تشکیل شود، هر سازمان و نهادی، وظایف خاص خود را در راستای ساختار رفاهی انجام می‌دهد. تمام فعالیت‌ها و اقداماتی که تاکنون در راستای رفاه و تامین بیمه کارگران، به‌ویژه کارگران معدن انجام گرفته، بدون توجه به سند جامع رفاهی بوده است و به‌علت نبود چنین سندی، تمام هزینه‌ها، به‌سمت صندوق‌های بیمه‌های اجتماعی سرشکن شده است. امیدوار هستیم که چنین سندی تدوین و در آن، جایگاه هر سازمان و نهادی مشخص شده باشد و هر نهاد وظایف ذاتی خود را انجام دهد.

وی گفت: در ارتباط با چالش‌هایی که کارگران معدنی با بیمه دارند، نبود پوشش‌های بیمه‌ای از جنس درمان است که تعهدات کافی در این زمینه برای خدمات درمانی وجود ندارد و گاهی این بیمه‌ها تا ۳۰ درصد هزینه‌های درآمد را پرداخت می‌کنند. باوجود آنکه کارگران معدن، فعالیت‌های فرسایشی و با ریسک بالا را انجام می‌دهند، نیاز است که یک پوشش بیمه‌ای کامل از جنس درمان داشته باشند تا یک آرامش‌خاطر برای خود و خانواده‌شان داشته باشند. وجود این امنیت‌خاطر به‌معنای آن است که فعالیت‌های ریسک‌پذیر معدنی را در گروی امنیت بیمه‌ای انجام دهند.

وی ادامه داد: موضوع خدمات مالی در دوران بازنشستگی کارگران معدن، دارای اهمیت بسیاری است. البته در تمام صنوف، موضوع خدمات بیمه در دوران بازنشستگی اهمیت خواهد داشت. مشاغل سخت مانند معدن که دوران رسیدن به بازنشستگی کم تری نسبت به سایر فعالیت‌ها دارد، نشان دهنده آن است که این افراد، دچار فرسایش روحی و جسمی می‌شوند و شغل بسیار دشواری دارند. با این وجود، افرادی که بعد از چندین سال کار در معدن، بازنشسته می‌شوند، به علت آنکه بیمه، مستمری کافی و مبالغ کافی را برای گذران زندگی پرداخت نمی‌کند، مجبور می‌شوند تا شغل دوم را انتخاب کنند و در کنار شغل دوم، فعالیت‌های پاره وقت هم داشته باشند.

نقش و اهمیت بیمه در فعالیت‌های معدنی

چندی قبل، عبدالرضا شیخان، فعال صنعت و معدن در ارتباط با نقش و اهمیت بیمه در فعالیت‌های معدنی اظهار کرد: بیمه را باید یکی از ابزارهایی دانست که زمینه رونق اقتصادی را فراهم می‌کند. باید اشاره کرد که این صنعت، از ظرفیت‌های کم نظیری برخوردار است. می‌توان گفت که بیمه، با جبران هزینه‌های مالی در خسارت ها، امکان ترمیم فعالیت‌های تولیدی را فراهم می‌کند.

وی گفت: بیمه، این قابلیت را دارد که با کاهش ریسک، زمینه‌های ارتقای فعالیت معادن و به دنبال آن توسعه را فراهم کند. درحال‌حاضر، هزینه‌های مختلف در صنایع و معادن به‌شدت افزایش یافته است و بنابراین اگر حادثه‌ای رخ دهد، جبران خسارت آن، به‌سادگی ممکن نیست. در چنین شرایطی، نقش بیمه می‌تواند به خوبی خود را نشان دهد. بهره‌گیری از پوشش‌های کامل بیمه‌ای، آرامش خاطر را برای کارفرمایان معدنی ایجاد می‌کند که درنتیجه آن می‌توانند توان خود را به امور مهم‌تری اختصاص دهند.

وی افزود: استفاده از انواع پوشش‌های بیمه‌ای طی سال‌های گذشته مورد توجه فعالان صنعت سیمان نیز بوده است. چراکه بحث بیمه، آرامشی را برای فعالان این صنعت ایجاد کرده است. بهره‌گیری از این امکان در صنعت سیمان به قدری جا افتاده که در مواردی شاهدیم برخی واحدهای سیمانی حتی برای جبران خسارت‌های احتمالی، بیمه‌های مسئولیت خریداری می‌کنند تا روند فعالیت آنها از همه جهت ایمن باشد. اگر مدیریت یک واحد صنعتی یا معدنی، بخواهد نگران ریسک‌های متعددی که در مسیر فعالیت صنایع است، باشد، ادامه کار برایش سخت و دشوار خواهد بود و در همین حال از تولید و توسعه بازمی‌ماند. بنابراین حوادث غیرمترقبه و ریسک‌های تولید را باید به بیمه سپرد و با اطمینان خاطر در مسیر توسعه گام برداشت. درحال‌حاضر برای صادرات از بیمه‌های داخلی استفاده می‌شود. هرچند نوع قرارداد در دریافت خدمات بیمه‌ای تفاوت می‌کند. به‌عنوان مثال، در برخی قراردادهای فروش سیمان، بیمه با طرف خارجی است و درنتیجه بیمه‌های بین‌المللی خدمات موردنظر را ارائه می‌دهند.

سخن پایانی

صنعت بیمه با کاهش ریسک زمینه ارتقای فعالیت صنایع و به‌دنبال آن توسعه را مهیا می‌کند. عملکرد صنعت بیمه به‌ویژه در بخش صنعت مثبت ارزیابی می‌شود چراکه از پوشش مناسبی برخوردار است. بنابراین، نیاز است تا پیمانکاران معدنی، نسبت به بیمه کارگران، اقدامات لازم را انجام دهند.