فتح قلههای تاریخی با سوخت دلار
کیمیا ملکی: بازار طلا و سکه در نخستین روزهای آذر ۱۴۰۴ بار دیگر وارد فاز فشار مضاعف قیمتی شده؛ فازی که از یکسو با رشد آهسته اما پیوسته اونس جهانی و از سوی دیگر با کاهش توان ریال در برابر دلار همزمان شده است. دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴، نرخ هر گرم طلای ۱۸عیار با ثبت جهش جدید به ۱۲میلیون و ۱۵۱هزار تومان رسید؛ رقمی که آن را به بالاترین سطح تاریخی خود نزدیک کرده است. سکه امامی نیز با رشد حدود ۰.۹۵ درصدی از محدوده ۱۲۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به ۱۲۵ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان صعود کرد. روند افزایشی در سایر مسکوکات نیز قابلمشاهده بود؛ نیمسکه به ۶۴ میلیون و ۷۶۰ هزار تومان و ربعسکه به ۳۷ میلیون و ۲۶۰ هزار تومان رسید. این تحولات در شرایطی رخ میدهد که نرخ دلار آزاد در بازار روز گذشته عدد ۱۱۸ هزار و ۱۹۰ تومان را ثبت کرد؛ عددی که طی روزهای اخیر، باوجود نوسانات جزئی در مسیر صعودی حرکت کرده است. از سوی دیگر، اونس طلا نیز با رشد ۰.۳۵ درصدی به ۴هزار و۲۳۴ دلار رسید و به روند افزایشی آرام خود ادامه داد. مجموعه این عوامل، نشان میدهد بازار طلا در نقطهای قرار گرفته که ترکیب «ریسکهای خارجی» و «فشارهای داخلی» آن را در وضعیت شکننده اما پرشتاب قرار داده است.
از صعود روزانه تا روندهای میانمدت
بازار طلا در ایران طی هفتههای اخیر نشان داده که بیش از گذشته نسبت به نوسانهای همزمان 2 شاخص اثرگذار اونس جهانی و نرخ ارز داخلی حساس شده است. بررسی آمار دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ نشان میدهد که این حساسیت خود را در قالب یک جهش چندوجهی نشان داد.
قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار روز گذشته ۱۲ میلیون و 151هزار تومان اعلام شد؛ یعنی رشدی 0.77 درصدی نسبت به روز گذشته خود.
روند سهروزه نیز نشان میدهد که طلا طی ۲۴ ساعت قبل از آن ۱.۱۹ درصد و 2 روز پیش ۱.۱۸ درصد رشد کرده بود. بهبیان دیگر، نرخ طلا در 3 روز اخیر یک رالی نسبتا منظم ثبت کرده که در مجموع بیش از ۳ درصد رشد خالص را نشان میدهد.
سکه امامی نیز همپای طلا افزایش یافت و رقم ۱۲۵میلیون و 640 هزار تومان را ثبت کرد؛ سطحی که آن را به میانگین بالای ماهانه سوق میدهد. همچنین سکه بهار آزادی ۱۱۹.۲۶۰.۰۰۰ تومان، نیمسکه ۶۴.۷۶۰.۰۰۰ تومان و ربعسکه ۳۷.۲۶۰.۰۰۰ تومان قیمتگذاری شدند. در سمت بازار جهانی، اونس با رشد ۱۵دلاری از ۴هزار و۲۱۹ دلار به ۴۲۳۴ دلار رسید و مسیر صعودی خود را تثبیت کرد. اگرچه این افزایش نسبت درصدی کمی دارد، اما بهدلیل سطح بالای قیمتی اونس، اثر آن بر بازار داخل قابلتوجه است.
مهمتر از تحولات روزانه، روندهای میانمدت است. بررسی عملکرد طلای ۱۸عیار نشان میدهد؛
* رشد یکهفتهای: ۶.۸۸ درصد
* رشد یکماهه: ۱۳.۴۳ درصد
* رشد ششماهه: ۸۷.۸ درصد
* رشد یکساله: ۱۶۴ درصد
* رشد سهساله: ۶۶۴ درصد
این اعداد تایید میکنند که بازار نهتنها در شرایط جهش مقطعی قرار ندارد، بلکه یک مسیر افزایشی ممتد و قدرتمند را طی میکند؛ مسیری که ریشههای آن بیشتر از جنس عدماطمینان اقتصادی است تا عوامل فصلی یا هیجانی.
محرکهای اصلی جهش نرخ
رشد همزمان اونس و دلار، 2 محرک اصلی جهش امروز بودند. اونس جهانی که طی هفتههای گذشته در محدوده بالای ۴ هزار و۲۰۰ دلار تثبیت شده بود، اکنون با عبور از سطح ۴ هزار و۲۳۰ دلار نشان میدهد که بازار جهانی در حال قیمتگذاری بر چشماندازهای تورمی و نااطمینانی ژئوپلتیکی است. تحلیلگران جهانی معتقدند؛ بازار طلا همچنان تحتتاثیر دادههای تورمی امریکا، سیاستهای پولی محتاطانه فدرال رزرو و نوسانات بازار انرژی قرار دارد.
در داخل کشور، چند عامل مهمتر اثرگذار بودهاند.
افزایش نرخ دلار به ۱۱۸.۱۹۰ تومان
نرخ دلار در هفتههای اخیر، اگرچه رشدهای شدید نداشته، اما آهسته و مستمر بالا رفته است. این روند، در شرایط فعلی تورم داخلی، بهسرعت در نرخ طلا منعکس میشود.
افزایش انتظارات تورمی
انتظار افزایش نرخ کالاهای سرمایهای و نگرانی از آینده ارزش ریال، موجب شده تقاضای احتیاطی برای طلا دوباره افزایش یابد. رفتار اخیر بازار نشان میدهد که بخشی از تقاضا نه از جنس مصرف، بلکه از نوع «فرار از ریسک» است.
افزایش شکاف بین نرخ طلا و سکه
بررسیها نشان میدهد که در روزهای گذشته، حباب سکه بهدلیل افزایش تقاضا و محدودیت عرضه، رشد قابلتوجهی داشته و این مسئله نیز باعث تقویت تقاضای کوتاهمدت شده است.
اثرگذاری عملکرد میانمدت طلا بر تصمیم سرمایهگذاران
وقتی سرمایهگذار میبیند طلا طی ۳ ماه، یک سال و 3سال بازدهیهای بسیار بالایی ثبت کرده، انگیزه ورود به این بازار افزایش مییابد. حتی اگر نرخ فعلی در سقف تاریخی باشد. رشد ۶۶۴ درصدی سهساله دقیقا همین پیام را منتقل میکند. این عوامل نشان میدهند؛ جهش امروز یک اتفاق تصادفی نیست، بلکه بخشی از یک الگوی مستمر است که از تلاقی فشارهای بیرونی و درونی شکل گرفته است.
بازار در مسیر خطر یا یک فرصت جدید!
جهش نرخ طلا و سکه هرچند برای دارندگان این دارایی سودآور است، اما برای اقتصاد کلان پیامدهای مهمی دارد. نخستین پیامد، افزایش فرار سرمایه از بازارهای مولد است. هنگامی که طلا در ۳ ماه یا یک سال بازدهی بیشتری نسبت به سپرده، سهام یا حتی برخی بخشهای تولیدی دارد، سرمایهگذاری در بخشهای حقیقی اقتصاد کاهش مییابد. این روند در بلندمدت میتواند به کاهش تولید، افزایش هزینههای اقتصادی و تشدید رکود منجر شود.
پیامد دوم، افزایش نااطمینانی در بازار ارز است. معمولا صعود همزمان نرخ طلا و دلار، نشانهای از بالا رفتن ریسکهای کلان اقتصادی است. در چنین شرایطی معاملهگران حرفهای، نشانههایی از بیتعادلی در بازارهای مالی مشاهده میکنند. ادامه این وضعیت میتواند نوسانات ارزی را تشدید کند، حتی اگر در کوتاهمدت سیاستهای تثبیتی اعمال شود.
پیامد سوم، اثرگذاری روی نرخ کالاهای مصرفی است. افزایش نرخ طلا معمولا با تأخیر چندروزه یا چندهفتهای، روی هزینههای مبادلاتی، نرخ مصنوعات طلا و حتی انتظارات عمومی اثر میگذارد. هنگامی که انتظارات تورمی افزایش یابد، نرخ کالاهای روزمره نیز تحتتاثیر قرار میگیرند.
با این حال، برای برخی سرمایهگذاران، این دوره میتواند فرصتی برای تنظیم سبد دارایی باشد. کسانی که در بازارهای موازی فعالیت دارند، معمولا افزایش نرخ طلا را نشانهای از پایین بودن ارزش واقعی داراییهای دلاری میدانند. از این منظر، طلا میتواند نقش ابزار پوشش ریسک را ایفا کند. اما در هر صورت، چنین تقاضایی اگر شدت بگیرد، خطر حباب قیمتی را افزایش میدهد.
سخن پایانی
بازار طلا در ایران وارد مرحلهای شده که ترکیب فشارهای جهانی و داخلی آن را بهشدت حساس و نوسانی کرده است. رشد همزمان اونس، دلار، حباب سکه و انتظار تورمی داخلی، نشان میدهد که مسیر فعلی تنها یک افزایش مقطعی نیست، بلکه الگویی پایدار است که میتواند طی هفتههای آینده نیز ادامه یابد، هرچند طلا همچنان یکی از امنترین داراییها در شرایط نااطمینانی محسوب میشود، اما سرعت افزایش قیمتها این پیام را دارد که بازار در آستانه یک منطقه پرریسک قرار گرفته است؛ منطقهای که ورود هیجانی به آن میتواند زیانبار باشد.
اگر سیاستگذار نتواند با ابزارهای مالی و ارزی مناسب، انتظارات را مدیریت کند، روند صعودی طلا میتواند به سایر بازارها نیز سرایت کند. در مقابل، اگر بازار ارز تثبیت شود و انتظارات آرام گیرد، امکان تعدیل بخشی از این رشدها وجود خواهد داشت. آنچه مسلم است اینکه طلا دوباره به یکی از شاخصهای اصلی سنجش نااطمینانی اقتصاد ایران تبدیل شده است.
