باتوجه به شیوع آنفلوآنزای پرندگان در برخی کشورهای دنیا از جمله امریکا، آیا این بیماری وارد ایران نیز شده است؟

خوشبختانه تاکنون در حوزه پرندگان صنعتی گزارشی از آنفلوآنزای پرندگان نداریم، حال در پرندگان بومی به‌دلیل اینکه سویه در گردش بوده، ممکن است در پایشی که دامپزشکی داشته، موارد بسیار محدودی در شمال کشور وجود داشته باشد که نمی‌توان آن را اپیدمی دانست.

در حال ‌حاضر وضعیت تولید مرغ و تخم‌مرغ در کشور چگونه است؟

در حوزه مرغ تخمگذار و تخم‌مرغ بسیار بیشتر از ظرفیت نیاز کشور تولید داریم، به‌طورکلی ما جمعیت کشور را حداقل ۹۱میلیون نفر در نظر می‌گیریم که از این تعداد، ۸۶ میلیون نفر ایرانی مقیم، ۸ میلیون مهاجر و ۳ میلیون نیز شامل مسافران است. بنابراین جمعیت کشور ۹۱میلیون نفری ایران منطقی بوده و تقریبا در رسته‌های دولتی مسئول نیز پذیرفته شده است. بنابراین اگر سرانه تخم‌مرغ مصرفی را به‌طورمیانگین ۲۴۰ عدد برای هر نفر در نظر بگیریم (حال دهک‌های پایین بیشتر و دهک‌های بالا کمتر)، برای این میزان جمعیت نه‌تنها از خوداتکایی در تولید برخوردار هستیم، بلکه با ظرفیت ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار تن صادراتی نیز مواجهیم که از ابتدای سال تاکنون، بدون محدودیت در حال انجام بوده و تاکنون به ۱۲ تا ۱۳ کشور همسایه صادر شده است. پیش‌بینی می‌کنم که تا آخر سال میزان صادرات ما به ۱۵۰هزار تن برسد که در نوع خود بی‌نظیر بوده و تا به امروز در کشور چنین میزانی در صادرات تخم‌مرغ ثبت نشده است.

این مسئله بسیار به تنظیم بازار این محصول کمک کرده و ثبات نسبی در نرخ تخم‌مرغ برای مصرف‌کننده داشته است. میزان نوسان این محصول در طول سال کمتر از ۱۰ درصد بوده است، بنابراین مشکل خاصی از بابت تخم‌مرغ نداریم.

نظر شما درباره صادرات ۱۵هزار تنی تخم‌مرغ ترکیه به امریکا چیست؟

تجارت تخم‌مرغ در دنیا به 2 دلیل ماندگاری کم و شکننده بودن آن،در واقع تجارت همسایگان است. عمر این محصول در بهترین شرایط حمل و با تامین رطوبت مناسب، یک ماه است، به‌ویژه اینکه امریکا و اروپا استانداردهای مشخصی برای این محصول دارند. حال ما به‌دلیل درخواست کشورهای حوزه خلیج‌فارس تاریخ سه‌ماهه نیز لحاظ می‌کنیم، اما در کشورهای اروپایی و امریکایی تاریخ ماندگاری تخم‌مرغ یک ماه است. بنابراین اگر ترکیه بخواهد از مسیر ایران محموله صادراتی خود را به امریکا بفرستد، تا زمان رسیدن به امریکا حداقل ۴۵روز زمان نیاز دارد که در این مدت نیز عمر ماندگاری تخم‌مرغ تمام خواهد شد. از طرف دیگر باتوجه به مسئله شکنندگی پوسته تخم‌مرغ، امکان تجارت مسیر طولانی آن کاهش می‌یابد. مگر اینکه بخواهد تخم‌مرغ را به‌صورت محصول مانند پودر تخم‌مرغ که نیاز به حمل سرد نداشته و عمر ماندگاری دوساله دارد یا به‌صورت مایع تخم‌مرغ که آن نیز عمر یک‌ساله دارد، صادر کند.

بنابراین باتوجه به محدود بودن تجارت تخم‌مرغ در تمام دنیا بعید به‌نظر می‌رسد که ترکیه بتواند به بازار امریکا، تخم‌مرغ داخل پوسته صادر کند.

جایگاه صادراتی ایران در حوزه گوشت مرغ چگونه است؟

درباره تولید گوشت مرغ در داخل کشور باتوجه به جوجه‌ریزی‌هایی که انجام گرفت، مشکلی وجود ندارد، اما به‌دلیل فرآیند متفاوت تولید و پرورش مرغ‌های تخمگذار و گوشتی مازاد تولید به مانند تخم‌مرغ نداریم. باتوجه به عمر متفاوت مرغ ‌تخمگذار ۱۷ (ماه) و مرغ گوشتی (۴۵ روز)، مرغداران گوشتی به‌دلیل اقتصاد خود ترجیح‌شان این است که این نوع را پرورش دهند و ممکن است که با طولانی شدن این مدت، زمان تمایل خود به ادامه تولید را از دست بدهند. بنابراین ریسک پرورش مرغ گوشتی نسبت به مرغ تخمگذار بیشتر بوده و باتوجه به شرایط کشور تولید بسیار سخت‌تر شده است. باوجود اینکه درباره استانداردهای تولید مانند کیفیت مناسب و بسته‌بندی خوب، مشکل خاصی نداریم، اما متاسفانه وضعیت خوبی از نظر قوانین صادراتی و حمایتی نداریم. به‌دلیل ناموزون بودن قوانین در حوزه صادرات، متاسفانه نتوانستیم اقدامات زیادی را در این زمینه انجام دهیم. صدور مجوزهای صادراتی محدود و ممنوعیت‌های صادراتی آنی در برهه‌های خاص موجب شده است که بازارهای صادراتی را از دست بدهیم. بنابراین زمانی که تولید بدون برنامه بوده و صادرات نداشته باشیم، گرچه مردم مرغ را زیر ۹۰ هزار تومان خریداری می‌کنند، اما تولیدکننده راضی نیست، زیرا تمام هزینه‌های تولید از دارو تا نهاده، حمل‌ونقل و... با ارز آزاد محاسبه می‌شود.

در حال‌ حاضر مهم‌ترین چالش‌های تولید این صنعت چیست؟

هم‌اکنون نقدینگی مرغداران بسیار پایین است. بانک مرکزی برای تخصیص ارز واردات نهاده‌های موردنیاز تولید حدود 5 ماه عقب است. به‌معنای‌دیگر الان نهاده داریم، اما با اعتبار واردکنندگان وارد کشور شده است و چون ارز تخصیص نمی‌یابد یا نمی‌توانند پول آن را پرداخت کنند یا ترخیص نمی‌شود، روی آب‌ها و بنادر مانده است. با این اتفاق ممکن است متاسفانه یا کیفیت خود را از دست دهند یا دچار آلودگی قارچی شوند و در نتیجه ممکن است برخی بیماری‌هایی که تولید را بی‌صرفه می‌کنند، در مرغداری‌ها رونق یابد. بانک مرکزی با علم به اینکه ما چه میزان ارز نیاز داریم، نمی‌تواند اولویت‌بندی کرده و ارز محدود خود را به اولویت‌ها تخصیص دهد. اگر این روند ادامه یابد، یک نگرانی جدی برای سال آینده خواهیم داشت، چراکه نمی‌توان مرغ زنده را معطل دستورات تخصیص ارز و... کرد. از طرف دیگر ممکن است که مرغداران تا زمان به‌ثبات رسیدن کشور در مسئله ارز و نهاده‌ها به‌سراغ تولید مرغ نروند.

همچنین پس از آزادسازی ارز با قیمت‌های امروزی، دولت باید حداقل تا ۷۰ همت به صنایع تزریق می‌کرد تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند، در حالی که اکنون نهایت تسهیلاتی که بانک‌ها به صنایع پرداخت می‌کنند، به ۳۰ همت نیز نمی‌رسد. باتوجه به اینکه مرغداران با مشکلات نقدینگی مواجهند، اگر واردکنندگان، نهاده‌های وارداتی خود را به‌صورت اعتباری به مرغداران نمی‌دادند، امروز باید مرغ ۱۵۰هزار تومانی و تخم‌مرغ ۸هزار تومانی خریداری می‌کردیم. با این وجود هر روز چک برگشتی تولیدکنندگان را در سایت‌های‌شان مشاهده می‌کنیم و این بدان معناست که برای سال آینده یا واردکننده برای واردات پول نخواهد داشت یا اینکه دیگر به تولیدکنندگان اعتماد نخواهد کرد، در نتیجه قطعا تولیدکننده‌ای که پول ندارد، فعالیت خود را ادامه نخواهد داد.

همچنین باتوجه به عقب بودن حدود ۳ ساله واردات مرغ اجداد، با اطمینان‌خاطر در آینده در تامین جوجه یکروزه با مشکل جدی مواجه خواهیم شد.

باتوجه به مکفی بودن تولید، آیا واردات مرغ می‌تواند موجب کاهش قیمت‌ها شود؟

در سال ۱۴۰۳، مرغ گوشتی منجمد و ۲۰۰ میلیون قطعه تخم نطفه‌دار مادری و جوجه یکروزه آوردیم و هنوز هم چالش‌های اصلی ما نیز حل نشده است. در آمارهای گمرک بیش از یک میلیارد دلار به واردات گوشت قرمز تخصیص داده شده است، اما آیا تغییری در نرخ گوشت قرمز حس شد؟ متاسفانه این حاصل بی‌تدبیری دولت است و اگر این یک میلیارد دلار را خرج یارانه مرغ می‌کرد، اکنون مرغ ارزان‌تری به مردم می‌رسید و می‌توانستند سهم پروتئین خود را از محل گوشت مرغ دریافت کنند. تمام این آشفتگی‌ها حاصل اشتباه در برنامه‌ریزی و تمایل زیاد سیاست‌گذاران کشور به واردات است که متاسفانه مربوط به این دولت نیست و در دولت‌های قبل نیز پایه‌گذاری شده است.

باتوجه به ناترازی انرژی و برق، آیا این قطعی‌ها بر تولید مرغ و تخم‌مرغ اثر داشته است؟

مشکل تامین برق همچنان مشکل جدی مرغداران است. مرغداران باوجود نرخ ۱۵هزار تومانی گازوئیل به‌دلیل تامین برق موردنیاز خود مجبور به خرید ژنراتور با هزینه‌های بسیار بالای امروز شده‌ا‌ند، حال قانون جدیدی ابلاغ شده است که باید از پنل‌های خورشیدی به‌جای گازوئیل استفاده کنند. مسئله اینجاست که هزینه این پنل‌ها نیز باید توسط مرغداران پرداخت شود و دولت و سیاست‌گذاران حمایتی نخواهند داشت.

ترکیه تهدیدی برای  بازارهای صادراتی ایران

کوروش منتصر، عضو هیات‌مدیره انجمن روغن و تولیدکننده مواد غذایی، در گفت‌وگویی اظهار کرد: ظرف چند سال آینده، عربستان بازار مرغ منطقه را به‌انحصار خود درخواهد آورد. وی همچنین در حالی از درآمد سالانه یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری کشور ترکیه از صادرات مرغ خبر داد که اذعان کرد؛ اما درآمد ما از صادرات مرغ صفر است. وی با بیان اینکه کشور ترکیه ۱۰سال قبل، واردکننده مرغ بود، اما اکنون سالانه ۷۰۰هزار تن مرغ صادر می‌کند، گفت: در حالی ترکیه تمام مرغ موردنیاز عراق، امارات و کشورهای خلیج‌فارس را تامین می‌کند که مزیت پرورش مرغ ما بیشتر است.

تخم‌مرغ‌های ترکیه در سبدهای امریکاییان

براساس گزارش رویترز، باتوجه به تعهد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا، مبنی بر کاهش هزینه‌های روزانه شهروندان این کشور و جیره‌بندی شدن فروش تخم‌مرغ و افزایش نرخ غذاهای حاوی تخم‌مرغ، امریکا به‌منظور تامین تخم‌مرغ موردنیاز خود، دست به دامان ترکیه شد. در چند روز گذشته ابراهیم افیون، رئیس اتحادیه مرکزی تولیدکنندگان تخم‌مرغ ترکیه (YUM-BİR) اعلام کرد؛ امریکا تامین تخم‌مرغ موردنیاز خود در دوران بحران آنفلوآنزای پرندگان تا زمان بهبود شرایط را از ترکیه که تامین‌کننده‌ای امن و توانمند است، انجام خواهد داد.

وی همچنین از پیش‌توافق با امریکا برای صادرات ۱۵هزار تن تخم‌مرغ تا ژوئن ۲۰۲۵ خبر داد و گفت: ترکیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تخم‌مرغ در جهان است و امریکا باتوجه به بحران فعلی، گزینه‌های محدودی برای تامین تخم‌مرغ از سایر کشورها دارد. در این شرایط، ترکیه به‌عنوان تامین‌کننده‌ای امن و قابل‌اعتماد، نیاز امریکا را تا پایان بحران برطرف خواهد کرد.

وی با بیان اینکه ترکیه در میان ۱۰صادرکننده برتر تخم‌مرغ در جهان قرار دارد، گفت: انتظار می‌رود این قرارداد حدود ۲۶میلیون دلار درآمد صادراتی داشته باشد.

سخن پایانی

گرچه شاید تخصیص ارز وارداتی به برخی کالاها به‌منظور متعادل‌سازی قیمت‌ها در محصولات غذایی باشد، اما با روندی که در چند سال گذشته در کشور در رابطه با افزایش نرخ ارز شکل گرفت، مشاهده شد که این تخصیص‌ها نه‌تنها نتوانسته است موجبات ثبات قیمتی را فراهم کند، بلکه زمینه سوء‌استفاده برخی سودجویان را نیز فراهم آورده است. با این حال توجه به ظرفیت‌های تولیدی در کشور از بابت حفظ بازارهای صادراتی ایران از ورود همسایگان و در نتیجه حفظ درآمدهای صادراتی کشور دارای اهمیت خواهد بود. بر همین اساس باتوجه به محدودیت‌ها و تحریم‌های صادراتی و چالش‌های جدی در به‌دست آوردن بازار صادراتی جدید، نیاز به تلاش در حفظ بازارهای موجود با شرایط فعلی بیش از گذشته احساس می‌شود.