کسادی بازار زیر سایه تورم
در ماه‌های اخیر، نرخ لوازم‌خانگی ایرانی و خارجی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافته و برخی از احتکار لوازم‌خانگی در انبارها سخن می‌گویند. رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی نیز معتقد است، از زمان راه‌اندازی سامانه ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران و باتوجه به تامین نیاز واردکنندگان و افزایش نرخ ارز موردنیاز واردات، بازار لوازم‌خانگی با رشد نرخ ۵ تا ۲۰ درصدی مواجه شده است. به‌نظر می‌رسد گرانی دلار و حذف نرخ نیمایی، بازار لوازم‌خانگی را هم دچار تکانه‌هایی کرده و گرانی کالاها فقط شامل حال کالاهای ایرانی نیست، بلکه لوازم‌خانگی با برندهای خارجی را هم که از مبادی غیررسمی وارد کشور می‌شوند، تحت‌تاثیر قرار داده است. صمت در این گزارش ضمن بررسی شرایط بازار لوازم‌خانگی از چالش‌های پیش‌روی صنعت لوازم‌خانگی می‌گوید.
تولید داخلی در سایه محدودیت‌ها
تولیدکنندگان داخلی باوجود حمایت‌های دولت، با چالش‌های متعددی مواجهند. تامین مواد اولیه به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلات ارزی، به یکی از بزرگ‌ترین موانع تبدیل شده است. علاوه بر این، افزایش نرخ انرژی و هزینه‌های نیروی کار نیز فشار مضاعفی بر صنعت وارد کرده است.
به‌گفته یکی از مدیران ارشد صنعت لوازم‌خانگی، هزینه تولید برخی محصولات تا ۴۰ درصد افزایش یافته و رقابت تولیدکنندگان را با کالاهای قاچاق دشوارتر از قبل کرده است، در حالی که در برهه‌هایی از زمان، قاچاق لوازم‌خانگی به‌دلیل ممنوعیت واردات رسمی، روندی افزایشی یافته و سهم این کالاها که اغلب با قیمت‌هایی پایین‌تر از محصولات داخلی عرضه می‌شوند، از بازار بیشتر می‌شود. این موضوع نه‌تنها به تولیدکنندگان داخلی آسیب می‌رساند، بلکه باعث ایجاد بی‌اعتمادی نسبت به سیاست‌های حمایتی دولت نیز شده است.
رشد 5 تا ۲۰ درصدی نرخ لوازم‌خانگی
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران در تشریح شرایط بازار از زمان راه‌اندازی سامانه ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران گفت: بازار لوازم‌خانگی در ماه‌های گذشته با دو روند همزمان راه‌اندازی سامانه ارز توافقی و افزایش نرخ ارز در بازار مواجه شده که بر تلاطم بازار افزوده است.
اکبر پازوکی ضمن بیان این مطلب در گفت‌وگو با صمت گفت: همزمان با تغییر نرخ ارز از ماه گذشته، کمابیش همه شرکت‌های لوازم‌خانگی، نرخ محصولات خود را افزایش دادند. این رشد نرخ متناسب با نوع کالا، میزان ارزبری و مواد اولیه آنها متفاوت بوده، به‌طوری‌که شاهد بودیم برای مثال نرخ یک کالا 5درصد و نرخ کالای دیگری ۲۰درصد هم افزایش داشته است.
وی افزایش نرخ برخی مواد اولیه داخلی مثل فولاد و پتروشیمی را نیز از دیگر دلایل افزایش نرخ کالا در این بازار دانست و گفت: در مجموع از زمان راه‌اندازی این سامانه و تامین نیاز واردکنندگان و افزایش نرخ ارز موردنیاز واردات، رشد قیمتی در این بازار وجود داشته و این مسئله کاملا طبیعی است.
رئیس اتحادیه توزیع‌کنندگان لوازم‌خانگی تهران در حالی افزایش نرخ لوازم‌خانگی را طبیعی می‌داند که اوایل ماه دی در گفت‌وگو با تابناک ضمن رد افزایش نرخ این کالاها در بازار تاکید کرده بود، فروشندگان هنوز اجازه افزایش قیمت‌ها را از وزارت صمت و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان نگرفته‌اند و اگر اقدام به گران‌فروشی کرده‌اند، مرتکب تخلف شده‌اند.
آفت قاچاق
اکبر پازوکی با تاکید بر اینکه فروش کالای قاچاق به‌راحتی در فضای مجازی رخ می‌دهد و هیچ نظارتی نیز روی آن نیست، به صمت گفت: ۹۹ درصد لوازم‌خانگی تقلبی در فضای مجازی به‌فروش می‌رسند، زیرا در فضای مجازی، خریدار کالا را اصلا نمی‌بیند تا بتواند اصل یا تقلبی بودن آن را بررسی کند، خریدار پول را به‌حساب فروشنده واریز کرده و کالا به خانه او فرستاده می‌شود و در این میان فرصتی برای بررسی وجود ندارد. وقتی قبل از خرید کالا را می‌بینیم و بررسی می‌کنیم، باز هم ممکن است دچار اشتباه بشویم، حالا کالای ندیده که دیگر جای خود را دارد.
این فعال اقتصادی افزود: متاسفانه باوجود ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی، شاهد ورود بسیاری از کالاهای این حوزه از طریق کولبری، ته‌لنجی و... هستیم، اما راهکار این است که تاجران با نظارت بر کولبران، واردات ته‌لنجی و... کالایی را وارد کنند که امکان تولید آن در کشور نیست. با این روش می‌توان بر ارزهایی که برای واردات کالا خرج می‌شود نیز، نظارت کرد.
پازوکی در رابطه با شکایت بسیاری از افراد به اتحادیه پس از خرید کالای قاچاق بیان کرد: متاسفانه مردم با علم به اینکه واردات کالای قاچاق ممنوع است، خواهان آن هستند و در پی خرید آن با مشکلات زیادی نیز مواجه می‌شوند. بیش از ۵ سال است که به مردم توصیه می‌کنیم، از خرید کالاهای بدون کد شناسه جدا خودداری کنند، اگر قصد خرید کالایی را دارند، در سامانه جامع گارانتی صحت کالا را تایید کنند.
لوازم‌خانگی با قیمت خارج از عرف نخرید
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی همچنین بااشاره به اخبار منتشرشده در راستای فروش لوازم‌خانگی دست دوم به جای نو گفت: خریداران باید دقت کنند، اگر کالای ایرانی یا خارجی به نام کالای آکبند با نرخ خارج از عرف، یعنی پایین‌تر از نرخ بازار عرضه می‌شود، حتما کالا یک مشکلی دارد.
اکبر پازوکی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره انتشار اخبار مربوط به فروش لوازم‌خانگی دست دوم به‌جای نو، اظهار کرد: گزارشی که در این رابطه منتشر شده بود، مربوط به خیابان امام‌حسین (ع) بود که براساس اطلاعات مردمی، کشف شده بود. البته نمی‌توان گفت کالای نو را به‌جای دست‌دوم می‌فروختند، چراکه نرخ کالاها، نرخ کالای دست‌دوم بود، اما عده‌ای سوءاستفاده و مارک کالا را عوض کرده بودند. وی افزود: در خیابان مذکور عموما کالا را به نرخ دست‌دوم می‌فروشند و اینکه فروشنده کالای دست‌دومی را رنگ کند و با مارک خودش به نرخ پایین‌تر (به‌عنوان کالای دست‌دوم بفروشد)، مشکلی ندارد. اما اگر فروشنده‌ای کالای آکبند یا تعمیرشده را با یک برند دیگر بفروشد، تخلف است.
به‌گفته رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی در مواردی کالای کارخانجات داخلی روندگی یا زدگی دارد و تعمیر می‌شود و به‌عنوان رده B و C با نرخ پایین‌تر فروخته می‌شود و در فاکتور هم ذکر می‌شود، اما درج برند خارجی روی کالای ایرانی و فروش آن تخلف است، حتی اگر کالا دست‌دوم باشد. وی با بیان اینکه اتحادیه بر این موضوع نظارت دارد و در پرونده‌های مشابه، کارشناس اتحادیه به موضوع رسیدگی می‌کند، تصریح کرد: اما به‌طورکلی نظارت بر فروش کالاهای دست‌دوم برعهده اتحادیه سمساران و امانت‌فروشان است. پازوکی در ادامه تاکید کرد: خریداران باید دقت کنند، اگر کالای ایرانی یا خارجی به نام کالای آکبند با نرخ خارج از عرف، یعنی پایین‌تر از نرخ بازار عرضه می‌شود، حتما کالا یک مشکلی دارد. در مواردی افراد به‌دلیل اینکه گفته می‌شود، نرخ کالا پایین‌تر از بازار است، آن را می‌خرند، اما وقتی هنگام نصب با خدمات پس از فروش تماس می‌گیرند، متوجه می‌شوند که کالا دست‌دوم بوده یا برندی که روی آن درج شده، درست نیست و خدمات آن، تقلبی است.
رئیس اتحادیه توزیع‌کنندگان لوازم‌خانگی تهران بااشاره به میزان تولید لوازم‌خانگی نسبت به سال گذشته، افزود: تولید لوازم‌خانگی داخلی امسال نسبت به سال گذشته افت کرده که دلیل آن، کاهش قدرت خرید مردم و رکود عمیق در بازار لوازم‌خانگی است.
از سوی دیگر، افزایش مواد اولیه و انتظار زیاد تولیدکنندگان برای دریافت ارز از بانک مرکزی موجب شده است تا این صنعت با رکود مواجه شود.
تولید را از صرفه نیندازیم
علیرضا شهیدی، عضو انجمن لوازم‌صوتی و تصویری چالش‌های اصلی صنعت لوازم‌خانگی را تامین ارز و قیمت‌گذاری دستوری خواند و گفت: اگر تولیدکننده‌ای ببیند تولیدش با زیان همراه است، قطعا دیگر تولید نخواهد کرد؛ اقدام عاقلانه هم این است که هیچ کالایی با زیان تولید نشود. دولت هزینه‌های سربار، دستمزد و... را بالا برده؛ پس باید اجازه دهد نرخ کالا در فضای رقابتی تعیین شود.
شهیدی در گفت‌وگو با صمت ضمن تاکید بر ضرورت حذف قیمت‌گذاری دستوری در بازارهای رقابتی بیان کرد: باتوجه به اینکه بازار لوازم‌خانگی با بیش از ۲۰۰ تولیدکننده به‌شدت رقابتی است، بازار و فضای رقابت، خود می‌تواند تعیین‌کننده نرخ باشد. در واقع اکنون بازار کاملا رقابتی شده و کالا به‌وفور وجود دارد؛ در نتیجه دیگر نیازی به قیمت‌گذاری دستوری نیست. باید به این موضوع هم توجه داشت که حذف قیمت‌گذاری دستوری از افزایش قیمت‌های جهشی جلوگیری خواهد کرد.
این عضو انجمن لوازم‌صوتی و تصویری درباره تغییر نرخ لوازم‌خانگی در بازار گفت: تغییر قیمت‌ها در بازار به نرخ ارز بستگی دارد، چراکه نرخ مواد اولیه موردنیاز تولید لوازم‌خانگی براساس نرخ ارز محاسبه می‌شود و اقداماتی مانند رفع ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی خیلی در روند بازار تاثیرگذار نیست. با این حال در نهایت به‌واسطه رفع ممنوعیت واردات، شاهد تنوع کالایی در بازار لوازم‌خانگی و افزایش انگیزه تولیدکنندگان برای ارتقای کیفیت و تعیین نرخ مناسب برای محصولات‌شان خواهیم بود.
به‌گفته شهیدی، مقابله با قاچاق از مهم‌ترین خواسته‌های تولیدکنندگان لوازم‌خانگی است. وی ضمن بیان این مطلب افزود: تجربه نشان داده است انجام واردات به‌صورت قانونی موجب افزایش سوءاستفاده قاچاقچیان می‌شود، زیرا برخی افراد از راه واردات تعدادی کالا از راه قانونی به واردات قاچاق کالا نیز می‌پردازند. در کل خواسته تولیدکنندگان این است که شرایط به‌گونه‌ای پیش نرود که هم واردات آزاد باشد و هم شاهد افزایش قاچاق لوازم‌خانگی باشیم.
وی با تاکید بر ضرورت مبارزه با قاچاق لوازم‌خانگی بیان کرد: ۳۰ درصد قیمت فروش لوازم‌خانگی مربوط به پرداخت‌های دولتی است؛ در حالی که قاچاقچیان هیچ‌گونه پرداخت دولتی ندارند.
سخن پایانی
برخی دیگر از گزارش‌ها، حاکی از توقف فروش برخی تولیدکنندگان داخلی به‌دلیل شرایط بی‌ثبات ارزی هستند و در عین حال برخی فروشندگان نیز نسبت به افزایش غیرقانونی محصولات خود در قالب فهرست‌های غیررسمی اقدام کرده‌اند که همین امر موجب افزایش نرخ کالاهای آنها در سطح بازار شده است.
براساس رصد قیمتی از بازار لوازم‌خانگی و سایت‌های فروش آنلاین، بسیاری از اجناس لوازم‌خانگی داخلی و خارجی گران شده است و با مقایسه قیمتی این کالاها نسبت به ماه‌های گذشته، متوجه گرانی آن می‌شویم، همچنین تغییرات قیمتی تعدادی از لوازم‌خانگی خارجی طی یک ماه گذشته اختلاف زیادی دارند.
با این‌همه تولیدکنندگان داخلی تلاش دارند تا با بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و کاهش هزینه‌ها، نرخ تمام‌شده محصولات را پایین آورند و رقابت‌پذیری خود را افزایش دهند. باوجود تلاش‌ها، تامین مواد اولیه، نوسانات نرخ ارز و رقابت با کالاهای قاچاق، از بزرگ‌ترین موانع برای تولیدکنندگان داخلی محسوب می‌شوند. به‌ویژه قاچاق کالا که اغلب با قیمت‌های پایین‌تر عرضه می‌شود، به‌شدت بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است.
