بهره از ظرفیت‌های مجموعه اسفراین

به گفته مدیرعامل مجتمع صنعتی اسفراین، سال گذشته در نمایشگاه سمپوزیوم فولاد کیش، پیرو مذاکرات با همکاران در مجموعه ایمیدرو و ایدرو مقرر شد تا در حوزه قطعه‌سازی از ظرفیت‌های مجموعه اسفراین بیش از گذشته استفاده شود.

از همین رو پیرو نشست‌ها و جلسات گوناگون، محصولاتی که قابلیت تولید آنها توسط مجتمع اسفراین وجود داشت، شناسایی شد. در واقع این تفاهمنامه‌ای که با شرکت سنگ‌آهن مرکزی ایران بسته شد، به این منظور است که بتوانیم از حداکثر ظرفیت تولید داخل و دانش‌بنیان با تکیه بر دانش مجموعه اسفراین بهره ببریم. علیرضا ارغایی ادامه داد: امید است بتوانیم این الگو را توسعه داده و با مجموعه‌های گوناگون داخلی در زمینه تامین قطعات و ساخت محصولات گوناگون همکاری داشته باشیم.

مجتبی حمیدیان، مدیرعامل شرکت سنگ‌آهن مرکزی ایران هم گفت: این تفاهمنامه نقطه عطفی در ساخت تجهیزات صنایع معدنی است.

مجتمع صنعتی اسفراین سال‌هاست در بخش ساخت قطعات فولاد آلیاژی فعالیت کرده و درحال‌حاضر برای ساخت ماشین‌آلات، آماده همکاری با دیگر شرکت‌هاست. مجتمع صنعتی اسفراین به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد تولیدکننده مقاطع و قطعات فولاد آلیاژی در کشور، یکی از واحدهای عظیم صنعتی است که در شهرستان اسفراین، واقع در کیلومتر ۱۲ جاده اسفراین به بجنورد و در زمینی به مساحت ۱۳۳۰۰۰۰۰ متر مربع واقع شده است. درحال‌حاضر، ظرفیت اسمی این مجتمع، تولید سالانه ۸۰ هزار تن محصولات آهنگری شده و ۱۲۰ هزار تن شمش ریخته‌گری شده که تا ۱۸۰ هزار تن تولید شمش و بلوم گرد به روش ریخته‌گری پیوسته قابل توسعه می‌باشد. عملیات اجرایی مجتمع، در سال ۱۳۷۰ آغاز و در سال ۱۳۷۵ فاز اول آن، مشتمل بر کارگاه آهنگری شعاعی به بهره‌برداری رسید. پس از آن در سال ۱۳۸۲ فاز دوم مجتمع، شامل پرس سنگین قالب باز ۶۳۰۰ تن (Open Die Press)، به عنوان بزرگترین پرس هیدرولیک در خاورمیانه، به بهره‌برداری رسیده و کشور را از واردات قطعات سنگین و فوق سنگین آهنگری شده، بی‌نیاز کرد. فاز سوم این مجتمع، شامل واحد ذوب و ریخته‌گری می‌باشد که در سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسیده و از این سال با بهره‌برداری کامل از واحدهای گوناگون تولیدی، عملاً محصولات این مجتمع به عنوان یکی از تولیدکنندگان با کیفیت برتر فولاد آلیاژی، وارد بازارهای داخلی و بین‌المللی شد. از سال ۱۳۹۵ با بهره‌برداری از فاز تکمیلی این مجتمع که شامل واحد عملیات حرارتی تکمیلی، ماشین‌کاری قطعات سنگین و ذوب مجدد قطره‌ای (ESR) است، امکان تولید محصولات سنگین و فوق سنگین از انواع فولادهای آلیاژی به صورت نهایی شده برای مشتریان فراهم شده و در فروردین سال ۱۴۰۰ با افتتاح و بهره‌برداری از خطوط ریخته‌گری مداوم (CCM) فاز تکمیلی این مجتمع به پایان رسید.

داخلی‌سازی نیمی از قطعات ماشین‌آلات سنگین

این تفاهمنامه درحالی به امضا رسید که پیش از این مدیرکل دفتر ماشین‌آلات سنگین وزارت صمت از فعالیت ۲۰ شرکت بخش خصوصی در زمینه تولید ماشین‌آلات معدنی و راهسازی خبر داده بود که توانسته‌اند نیمی از قطعات ماشین‌آلات این حوزه را داخلی‌سازی کنند.

به گزارش بازار، ابوذر جمشیدوند ضمن بیان این مطلب افزود: در زمینه تولید ماشین‌آلات معدنی و راهسازی تعداد ۲۰ شرکت بخش خصوصی وجود دارند که زیرساخت‌های خوبی را فراهم کرده‌اند، طوری که عمق ساخت داخل را افزایش داده‌اند به غیر از موتور، گیربکس و برخی موارد که در کشور ساخته نمی‌شوند. جمشیدوند ادامه داد: در دنیا روال تولید ماشین‌آلات به این صورت است که همه کشورها تمام قطعات ماشین‌آلات را خودشان نمی‌سازند. به‌طور مثال در حوزه گیربکس ماشین‌آلات سنگین همانند بیل و لودر را چند شرکت مطرح می‌سازند و سایر کشورها هم قطعات موردنیاز خود را از آنها تهیه می‌کنند. مدیرکل دفتر ماشین‌آلات سنگین وزارت صمت گفت: در ابعاد کلی به طور میانگین ۴۵ تا ۵۰ درصد از قطعات ماشین‌آلات سنگین در داخل کشور تولید می‌شوند و از سویی زیرساخت‌های بسیار مناسبی برای تولید ماشین‌آلات معدنی و راهسازی در کشور ایجاد شده است. وی افزود: در داخل کشور بازار بسیار مناسبی برای خرید ماشین‌آلات معدنی و راهسازی به‌وجود آمده و باید توجه کنیم تا زنجیره تامین ماشین‌آلات تولید داخل ایجاد شود بخاطر اینکه بتوانیم خدمات پس از فروش و تامین قطعات را ارائه دهیم. جمشیدوند ادامه داد: در چند سال اخیر خیلی از خطوط تولید ماشین‌آلات معدنی را ایجاد کرده‌ایم و به دنبال این امر هستیم که سبد توسعه ماشین‌آلات را به سمت تولید ماشین‌آلات سنگین‌تر ببریم تا بتوانیم نیاز حوزه معدن را به ماشین‌آلات فراهم کنیم. مدیرکل دفتر ماشین‌آلات سنگین وزارت صمت در گفت‌وگویی گفت: طبیعتا آن چیزی را که توان تولید در داخل کشور ندارد از طریق واردات تامین کنیم و از نظر واردات ماشین‌آلات هم رشد خوبی داشته‌ایم یعنی با وارد کردن ماشین‌آلات معدنی، نیاز این حوزه رفع شود. وی افزود: سیاست کلی نظام بر این است که از تولید داخل حمایت کنیم و نباید حمایت ما از تولیدات داخل به سمتی برود که رقابت‌پذیری در کشور حذف شود؛ یکی از موضوعات مهم، پرداختن به تعرفه‌هاست که به صورت معقول ایجاد شود تا رقابت در میان شرکت‌های داخلی به‌وجود بیاید.

ضرورت نوسازی ماشین‌آلات

در همین حال بسیاری از فعالان معدنی معتقدند فرآیند تصمیم‌گیری در سیاست‌های معدنی کشور با اشکالات متعددی در خصوص ماشین‌آلات معدنی مواجه است. به باور این گروه تنوع ماشین‌آلات در بخش‌های گوناگون معدنی بسیار زیاد است و تولیدکنندگان ماشین‌آلات معدنی در تمام دنیا اغلب چند برند خاص هستند؛ بنابراین سطح تخصص آنها در تولیدات ماشین‌آلات، رقابت را برای دیگر تولیدکنندگان سخت و دشوار کرده؛ به همین علت است که داخلی‌سازی تمام ماشین‌آلات معدنی به‌نوعی ممکن و منطقی نیست.

به‌گفته این فعالان معدنی میزان تقاضای ماشین‌آلات معدنی برابر با ظرفیت اقتصادی کشور نیست مضاف بر اینکه مهم‌ترین عامل در تولید ماشین‌آلات معدنی مرتبط با فناوری است، زیرا فناوری‌های هر روزه، سبب افزایش بهره‌وری و راندمان تولید می‌شود هر چند بکارگیری از این فناوری‌ها نیازمند ساختاری قدرتمند و پر هزینه در حوزه تحقیق و توسعه است.

برخی از فعالان این حوزه نیز تاکید دارند؛ برای تولید و تامین ماشین‌آلات معدنی در کشور چنین فضایی قابل‌دستیابی نیست و اگر چنین فضایی هم ایجاد شود هزینه تولید ماشین‌آلات بسیار گران تمام می‌شود. اما به فرض وجود چنین فضایی با فناوری بسیار بالا در کشور باید اذعان داشت وجود این ظرفیت‌ها در کشور بسیار ارزشمند است و می‌توان متناسب با توانایی، بررسی بازار و حجم تقاضای بازار تولیدات اختصاصی معدنی و راهسازی داشت. بنابراین با ایجاد تقاضای مناسب برای یک برند می‌توان تولید ماشین‌آلات معدنی را در حوزه معدن و راهسازی توسعه داد و با ایجاد تقاضای موثر بقای برند را تضمین کرد.

همچنین برندسازی در سطح بین‌المللی نیازمند ارتقای کیفی، عزم ملی و حمایت همه جنبه و برداشتن موانعی مانند تحریم‌ها و مشکلات مربوط به انتقال پول است، اما اگر این رویکرد و شرایط ایجاد شود می‌توان امیدوار بود که در تولید چند ماشین خاص به سطحی از بلوغ و کیفیت می‌رسیم که در این صورت به‌عنوان یک برند مطرح می‌شویم.

سخن پایانی

بیــست و ششمین همــایش پژوهشگران صنعت فولاد کشور در تاریخ یک تا ۳ آبان ۱۴۰۳ با عنوان سمپوزیوم فولاد ۴۰۳ توسط انجمن آهن و فولاد ایران در مرکز همایش‌های بین‌المللی کیش برگزار شد. یکی از اقدامات مهم این رویداد امضای تفاهمنامه داخلی‌سازی تجهیزات صنعتی بین مجتمع اسفراین و سنگ‌آهن مرکزی ایران بود. براساس اخبار منتشرشده این تفاهمنامه با محوریت اجرای طرح‌های مشترک ساخت ماشین‌آلات و تامین قطعات یدکی در زمینه طرح‌های توسعه و نگهداری خطوط تولید شرکت سنگ آهن مرکزی ایران منعقد شده است.