علت مرگ؛ بی‌پولی
رطان؛ واژه‌ای است که شاید در سال‌های گذشته شنیدن نامش هم دلهره‌آور بود، اما اکنون دیگر از آن حجم از وحشت خبری نیست و افراد در مواجهه با این بیماری آگاهانه‌تر و صبورتر رفتار می‌کنند.
سدر کنار اضطراب ناشی از صعب العلاج بودن بیماری سرطان، غول بزرگ تری به نام هزینه درمان وجود دارد. متاسفانه سرطان بیماری سختی است که هزینه های سنگین درمان آن کمر بسیاری از افراد مبتلا را خم کرده است. درد گرانی هزینه درمان چنان سخت است که گاه بیمار درد سخت سرطان را فراموش می کند. از سوی دیگر صنعت دارو نیز از گرانی دلار و وضعیت بد اقتصادی بی نصیب نمانده و حسابی روی موج گرانی سوار شده است؛ گرانی که سرانجام آن همیشه کمبود است؛ البته نه کمبود ناشی از تقاضای زیاد، بلکه کمبود ناشی از دلالی و دپو داروهای کمیاب! واقعیت تلخ دیگر اینکه برخی افراد به دلیل کمبود دارو، جواب های ضدونقیض داروخانه ها و... نسخه به دست، راهی کوچه های ناصرخسرو می شوند تا چاره ای بیابند. «دارو»، «دارو»، «کمیاب»، «ارزان»، «بی نسخه»، «بانسخه»! اینها کلماتی است که با عبور از کنار افراد ایستاده در خیابان ناصرخسرو به گوش تان می خورد. با این وصف درد سرطان بسیار کمتر از درد مشکلات روند درمان آن به نظر می رسد. صمت در این گزارش به مناسبت هفته ملی مبارزه با سرطان به بررسی هزینه های سرسام آور درمان سرطان پرداخته است.
چالش های یک بیمار سرطانی
قصه از جایی آغاز می شود که با بروز نشانه هایی در بدن تان یا حتی با یک چکاپ پزشکی متوجه مهمانی ناخوانده می شوید. رژیم غذایی نامناسب، سبک زندگی نادرست، نداشتن تحرک و حتی همین هوای آلوده ای که با هر دم و بازدمی وارد ریه ها می شود، می تواند از عوامل به وجود آمدن بیماری سرطان باشد. براساس آمار موجود نرخ رشد بیماری سرطان در ایران سالانه بین ۵ تا ۷ درصد است، این در حالی است که اکنون هزینه های سنگین داروی بیماران سرطانی و صعب العلاج به مشکلی کمرشکن و اساسی برای خانواده های این بیماران تبدیل شده و این هزینه ها بیشتر از خود بیماری، آنان را آزار می دهد. در حقیقت عوامل متعددی وجود دارند که باعث می شوند روند درمان بیماران به تاخیر بیفتد؛ از فقدان مراکز تشخیص درمان در شهرستان ها تا هزینه های سرسام آور آزمایش ها و هزینه های بالای دارو و درمان که نتیجه این شرایط پیشرفت بیماری و درمان ناپذیری آن خواهد بود. در زمینه بیماری سرطان مسئله اصلی این است که بیشتر هزینه های درمان برعهده بیمار است، این در حالی است که بخش اعظم داروهای موردنیاز برای درمان بیماری سرطان وارداتی است که باتوجه به نوسانات نرخ ارز هزینه تامین آنها هر روز رو به افزایش است. تلخی ماجرا به همین جا ختم نمی شود و متاسفانه در برخی موارد افراد مبتلا به بیماری سرطان علاوه بر هزینه های دارو و درمان، با هزینه های دیگری نیز روبه رو هستند. در برخی از موارد شخص مبتلا به این بیماری ممکن است با بحران بیکاری در دوره درمان نیز روبه رو شود یا از نظر روحی و روانی دچار چالش های جدی شود. در چنین وضعیتی فرد چگونه می تواند از پس هزینه های سنگین درمان بر بیاید؟ متاسفانه چتر حمایت دولت برای افراد سرطانی وسعت زیادی ندارد و این افراد مشکلات زیادی را متحمل می شوند، این در حالی است که انتظار می رود دولت نقش پررنگ تری در حمایت از بیماران سرطانی داشته باشد.
بیمه تامین اجتماعی مقصر نیست
کامبیز لعل، کارشناس بیمه درباره حمایت بیمه تامین اجتماعی از بیماران سرطانی به صمت گفت: بیمه تامین اجتماعی جزو بیمه های پایه محسوب می شود و هزینه های اصلی و ضروری درمان را پوشش می دهد. در حوزه سرطان و برخی از بیماری های خاص سازکار و پوشش بیمه ای هزینه های درمان های تخصصی و پیشرفته که طولانی مدت هستند، با سایر بیماری ها متفاوت است. مجموعه خدماتی که تامین اجتماعی به کارگران ارائه می دهد پکیجی حداقلی برای پوشش بیماری ها است و برای پوشش بهتر هزینه سایر بیماری ها باید بیمه های تکمیلی کنار آن باشد. وی با اشاره به هزینه های سنگین درمان سرطان اظهار کرد: متاسفانه درمان بیماری های خاص و صعب العلاج هزینه سنگینی دارد که ممکن است در برخی از موارد خانواده ها را به فقر بکشاند و سطح اجتماعی آنها را به طور کلی تغییر دهد. در چنین شرایطی باید بیمه های تکمیلی درمان و تسهیلات دولتی از بیماران حمایت کنند. طرح های پوشش مالی و هر سازکاری که برای درمان بیماری های صعب العلاج طراحی می شود، کمک می کند که خانواده فرد مبتلا به سرطان به لحاظ روحی و روانی تا هر زمانی که می توانند کنار بیمار خود باشند و شرایط را بهتر مدیریت کنند، به همین دلیل در تمامی جوامع به این نوع طرح های تکمیلی و حمایتی اهمیت خاصی داده می شود.
بحران بدی در راه است؟
لعل با انتقاد از کاهش پوشش های بیمه ای بیان کرد: اگر بیمه ها در هر حوزه ای دامنه پوشش خود را کاهش دهند، فشار مضاعفی به خانواده ها وارد خواهد شد، این در حالی است که بیمه های اجتماعی برای روزهای بحرانی تدوین شده اند و اگر در چنین روزهایی بیمه های اجتماعی تعهدات خود را انجام ندهند، منصفانه نیست. از سوی دیگر وقتی کارگران ببینند بیمه های اجتماعی در مواقع بحران به کارشان نمی آیند و به تعهدات خود عمل نمی کنند، ممکن است تصمیم بگیرند حق بیمه ها را پرداخت نکنند که نتیجه این اقدام تشدید بحران موجود در صندوق های بیمه است.
تامین اجتماعی گیر افتاده است
این کارشناس بیمه با اشاره به تاثیر گرانی ها بر هزینه درمان گفت: تامین اجتماعی در چنبره فشارها و ناهنجاری های اقتصادی گیر افتاده است. از طرفی کشور ما دارای نرخ بیکاری بالا است و از طرف دیگر درگیر رکود اقتصادی هستیم و نرخ تورم هم همچنان بالا است که مجموعه اینها موجب شده فضای کسب وکار فضای مساعدی نباشد و به همین نسبت اشتغال های رسمی تحت فشار باشند. از سوی دیگر شرایط تورمی هزینه های زندگی و درمان را افزایش داده، به طوری که کفایت مزایا و مستمری هایی که تامین اجتماعی در بخش های مختلف پرداخت می کند به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و ارزش پیشینی خود را از دست داده است. در این شرایط طبیعی است که این سازمان در ایفای تعهدات خود تاخیر داشته باشد. وی با اشاره به هزینه های سنگین شیمی درمانی اظهار کرد: در هیچ سیستم بیمه ای پوشش کامل خدمات شیمی درمانی وجود ندارد و این خدمات نیاز به طرح های دیگری دارد. شیمی درمانی در دسته درمان های پرهزینه است و ریسک بالایی دارد.
سیاست غلط
لعل با بیان اینکه تامین اجتماعی بیش از ۴۰ میلیون بیمه شده دارد، افزود: این یک سیاست غلط قدیمی است که همه طرح های حمایتی مطرح شده در قالب بیمه ها اجرا شود. این اشتباه تاریخی موجب شده همه هزینه ها بر دوش سازمان بیمه گر پایه آوار شود. در واقع پوشش کامل درمان های پرهزینه و پرریسک سخت خواهد بود؛ در نتیجه ناچاریم سازکار جدیدی برای تامین مالی درمان این گروه از بیماری ها ترتیب دهیم.
وزارت بهداشت مقصر است!
این کارشناس بیمه با انتقاد از عملکرد وزارت بهداشت در پوشش حمایت های درمانی برای بیماران خاص اظهار کرد: شرکت های بیمه موظفند براساس فهرست رسمی دارویی کشور پوشش بیمه ای داروها را انجام دهند، این در حالی است که شاهد تجویز پزشکان براساس نظر تخصصی و شخصی شان هستیم. اگر پزشکان تجویزی خارج از لیست دارویی موردتصویب وزارت بهداشت دارند، تقصیر بیمه ها نیست. نکته جالب این است که پزشکان همان وزارتخانه (بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)، داروهایی خارج از فهرست رسمی دارویی کشور تجویز می کنند. اینکه پزشکان به داروهای ساخت داخل اعتمادی نداشته باشند و داروهای خارجی را برای درمان تجویز کنند، نشان از یک ایراد آموزشی بزرگ دارد. هزینه روانی این ماجرا را سازمان تامین اجتماعی و بیمه شدگان می دهند؛ در صورتی که این موضوع نیازمند یک هماهنگی درون نهادی ازسوی وزارت بهداشت است.
لعل ضمن بیان این مطلب افزود: گاهی به نظر می رسد وزارت بهداشت یک انحصارگر کامل در زمینه های مختلف است و هیچ گاه مسئولیت عواقب تصمیمات خود را گردن نمی گیرد.
هزینه های درمان فاجعه است
منوچهر احمدی، متخصص رادیوتراپی آنکولوژی درباره هزینه های سنگین درمان سرطان به صمت گفت: داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان به ۲ گروه تقسیم می شوند؛ داروهای شیمی درمانی قدیمی که نرخ مناسبی دارند و داروهای جدید خارجی. داروهای جدید که دارای عوارض کمتری هستند را تنها قشر ثروتمند می توانند، تهیه کنند و حتی اقشار متوسط نیز نمی توانند از پس هزینه این داروها بر بیایند. به معنای واقعی هزینه های درمان فاجعه آور شده است. وی با بیان اینکه افزایش نرخ ارز، نرخ داروهای خارجی را روزبه روز گران تر می کند، با بیان مثالی افزود: یکی از داروهایی که برای برخی از تومورهای سرطانی و متاستازهای استخوانی به کار می رود و باید در دوره درمان هر ماه مصرف شود، یک ماه پیش قیمت هر ویال آن یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بود، اما اکنون با نرخ ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان به فروش می رسد. یکی از بیماران بنده که تومور نادر استخوانی در لگن خود دارد با هزاران مشکل جسمی دستفروشی می کند تا بتواند هزینه درمان خود را تامین کند اما حالا با قیمت های سرسام آور از ادامه درمان منصرف شده است. ما شاهد نمونه های بسیاری از بیماران هستیم که به دلیل فقر روند درمان خود را قطع می کنند.
کمبود دارو
این پزشک متخصص با اشاره به کمبود دارو اظهار کرد: مشکل بعدی پیدا کردن داروها است که بسیار سخت است. در نتیجه این وضعیت، بسیاری از بیماران از داروهایی استفاده می کنند که چندین سال است در بازار موجود هستند اما اثرگذاری کم و عوارض بسیاری دارند.
پوشش های بیمه ای
احمدی با اشاره به پوشش های بیمه ای برای درمان سرطان گفت: تنها درمانی که به طور رایگان انجام می شود و بیمه هزینه های آن را به صورت کامل برعهده می گیرد، رادیوتراپی است که هزینه بسیار بالایی دارد. البته این روند از ۲۰ سال گذشته اجرا شده است.
سخن پایانی
درد گرانی استخوان های شکننده بیماران سرطانی را به راحتی خرد می کند و هیچ وقت سازکاری درست برای آنها در نظر گرفته نشده است. بسیاری از بیماران سرطانی به دلیل هزینه های سرسام آور درمان مجبور می شوند درمان خود را قطع کنند و اطرافیان این بیماران هم دردی چند برابر را تجربه می کنند؛ عزیزی که جلوی چشم شان در اثر بی پولی از بین می رود. شاید هیچ چیز از این تلخ تر نباشد که ماحصل بی پولی، دیدن درد عزیزت باشد. در وضعیت نابسامانی بازار و بی ثباتی نرخ ارز، از یک سو کسب وکارها خوب پیش نمی روند و از سوی دیگر دارو گران می شود. در نتیجه این شرایط، بسیاری از خانواده ها برای تامین هزینه درمان دست به هر کاری می زنند؛ از فروش خانه تا اعضای بدن! در این روزهایی که اقتصاد روی خوشی به ما نشان نمی دهد، با هر چنگ و دندانی می شود از پس خرج های معیشتی بر آمد، اما درد نداری برای درمان بیماری کمر افراد زیادی را خم کرده است. بیماران سرطانی ملاقات های مخصوص با آن دوربین های بزرگ برای نمایش تصاویر تلویزیونی نمی خواهند، آنها تنها حمایتی می خواهند تا به دلیل نداری طعمه مرگ نشوند!
