استان بوشهر دارای ظرفیت‌های خوبی در حوزه شیلات است که از جمله این ظرفیت‌ها می‌توان به صیادی و آبزی‌پروری اشاره کرد؛ مشاغلی که از گذشته‌های دور تاکنون در این استان رونق داشته است. استان بوشهر دارای بیشترین میزان ساحل با خلیج‌فارس است که ساحل‌نشینان از گذشته تا کنون در زمینه صید انواع آبزیان به‌ویژه ماهی و میگو فعالیت داشته و همواره روزی خود را از دریا می‌گرفته‌اند. طی سال‌های اخیر آبزی‌پروری نیز در استان بوشهر گسترش یافته و در کنار فعالیت‌هایی که برای صید انجام می‌شود، در سواحل استان بوشهر نیز زمین‌های مستعد برای پرورش میگو شناسایی شده و کشت انجام می‌شود. آب دریا از طریق کانال‌ها وارد اراضی ساحلی می‌شود و پرورش میگو در استخرها انجام می‌شود که زمینه‌ساز اشتغال و تولید در استان است و درآمدزایی و ارزآوری بالایی دارد. البته ظرفیت‌های آبزی‌پروری در استان بیش از اینها است که باید برای توسعه آن اقدام شود. پرورش ماهی در قفس یکی دیگر از ظرفیت‌های استان بوشهر در حوزه آبزی‌پروری است که طی سال‌های اخیر طرح‌هایی در استان بوشهر آغاز شده ولی ظرفیت تولید متناسب با استعدادهای موجود در استان نیست. توسعه طرح‌های پرورش ماهی در قفس می‌تواند نقش مهمی برای حفظ ذخایر دریایی و توسعه تولید و اشتغال با استفاده از ظرفیت‌های دریا داشته باشد. صنعت نوین و پرسود پرورش ماهی در قفس که چندسالی است با رویکرد ایجاد فرصت تنفس برای دریا، احیای زیستگاه‌ها و باز تولید ذخایرآبزیان دریایی مطرح شده، امروز در چنبره‌ای از مشکلات مختلف گرفتار شده و فعالان این عرصه برای بهبود وضع، چشم امید به حمایت دولت دارند.این صنعت نوپا خلاف صنایع دیگر برای سرِ پا ماندن به استفاده از منابع انرژی برق، منابع آب زیرزمینی و سوخت نیازی ندارد و حتی زمینی بسیار کمتر تنها برای سایت پشتیبان اشغال می‌کند و در بستر خوان گسترده دریا اجرا می‌شود و محصولی که ۷۰ درصد آن به صورت ارگانیک است تولید می‌شود.

آن‌طور که حامد رضایی رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر می‌گوید: محصول تولیدی در این صنعت هم مصرف داخلی و هم زمینه صادرات دارد به طوری‌که یک مجموعه ۵۰۰ تنی با سرمایه‌گذاری ۱۶ میلیارد تومان، ۳۵ میلیارد تومان سود به خود می‌آورد.اما حالا چالش‌های تامین بچه ماهی، نبود زمین‌های ساحلی برای ایجاد مجتمع‌ها و سایت‌های پشتیبان، تنش‌های صیادان و پرورش‌دهندگان و محدودیت سرمایه‌گذاری دولتی از جمله مهم‌ترین مسائل و مشکلات صنعت پرورش ماهی در قفس است که گریبان فعالان این عرصه را در استان بوشهر گرفته است.

لزوم افزایش شمار واحدها و میزان تولید بچه ماهی

تامین بچه ماهی از اساسی‌ترین مشکلات صنعت پر سود ماهی در قفس است تا جایی که امروز تامین و تقویت این زیرساخت به عنوان مهم‌ترین خواسته فعالان در این صنعت مطرح می‌شود؛ در زمان حاضر تنها شرکت راموز در شهرستان تنگستان از توابع استان بوشهر مسئولیت تامین آن را برای مجموعه‌های پرورش ماهی در قفس در این استان و کل کشور برعهده دارد و به اعتقاد رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر اگر روزی این مجموعه دچار مشکل شود همه مجموعه صنعت پرورش ماهی در قفس کشور زمین‌گیر خواهد شد.سخنان یکی از فعالان صنعت پرورش ماهی در قفس در استان بوشهر نیز شنیدنی است، حمید رضا پیشاهنگ می‌گوید: انواع ماهی‌ها در این صنعت قابل پرورش است اما امروز تنها گونه سی باس است که از خارج از کشور وارد و بعد از وزن‌گیری برای ذخیره‌سازی در اختیار پرورش دهندگان قرار می‌گیرد.از نظر این پرورش‌دهنده ماهی در قفس، ماهی خلاف میگو طعم‌های مختلفی دارد به همین دلیل تولید گونه‌های مختلف بازارپسندی و صرفه اقتصادی بیشتری برای تولید‌کننده به همراه می‌آورد، چه خوب است اگر شیلات و مجموعه تحقیقات بعد از بررسی گونه‌های متعدد زمینه تولید و واردات بچه‌ماهی‌های مختلف فراهم و به این صورت این صنعت را از تولید تنها یک گونه مشخص خارج کنند.

به گفته پیشاهنگ در زمان حاضر انواع ماهی‌های سی باس، هامور و سیبریم در همسایگی ما در کشورهای ترکیه، امارات متحده عربی و عربستان پرورش می‌یابد و پایین بودن هزینه تولید در ایران آن را برای صادرات قابل رقابت با همسایگان کرده است.

طرحی برای نجات دریا

در شرایطی که بستردریا و ذخایر نهفته در آن سال به سال به واسطه صید غیر اصولی و ترال با تور چشمه ریز کف روب تخریب می‌شود، صنعت پرورش ماهی در قفس می‌تواند بهترین طرح برای نجات دریا باشد.امروز به دلیل خالی بودن صیدگاه‌ها، صیادان برای صید خوب و مفید مجبورند به مناطق دور دست و عمیق دریا بروند اما باز هم صید مطلوبی ندارند یا چنان‌که پیشتر رخ داده است، به اشتباه وارد مرز آبی کشورهای همسایه می‌شوند و این ورود غیرقانونی آنها را گرفتار زندان می‌کند؛ حال آنکه صنعت پرورش ماهی در قفس به شرط رفع چالش‌ها می‌تواند جایگزین خوبی برای این صیادی سخت و زیان‌آور باشد.آن‌طور که رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر می‌گوید: در صید و صیادی نمی‌توان انتظار داشت که سال بعد صید بیشتر باشد اما در آبزی‌پروری می‌توان با اقدامی بجا تولید آینده را افزایش داد.به بیان رضایی پرورش ماهی در قفس یک صنعت دائمی و بدون محدودیت است که در همه ماه‌های سال می‌توان در این صنعت کار کرد. همچنین یکی از قابلیت‌های این صنعت فعالیت در آب‌های کم عمق و نزدیک به ساحل است که به مراتب خطرهای ناشی از صید را ندارد و اشتغالزایی خوب و ارز آوری بالایی دارد.او این را هم اضافه می‌کند که فروردین تا آذر زمان مناسبی برای فعالیت در صنعت پرورش ماهی در قفس است و خلاف پرورش میگو که کاهش دما آن را با مشکل روبه‌رو می‌کند، لایه حرارتی دریا این محدودیت را از پیش روی پرورش ماهی برداشته و افزایش و کاهش دما مشکلی در تولید آن ایجاد نمی‌کند.

صنعتی که با نفت برابری می‌کند

در زمان حاضر از ماهی سی‌باس آسیایی که گونه‌ای شناخته شده در دنیا و بازار خوب و طرفداران زیادی درحوزه خلیج‌فارس، امریکا و اروپا دارد برای پرورش در صنعت پرورش ماهی در قفس استان بوشهر استفاده می‌شود؛ پیش‌بینی شده ۶۰هزار تن تولید ماهی سیباس از بوشهر و بیشتر به کشورهای قطر، کویت، عمان و روسیه صادر ‌شود.

چنانچه رضایی می‌گوید: امروز صنعت پرورش ماهی در قفس نروژ جایگاهی برابر با صنعت نفت این کشور دارد؛ پس برای حفظ ذخایر دریایی، ایجاد فرصت برای بازسازی ذخایر و اشتغال پایدار باید از تجارب این کشورها در آبزی‌پروری در دریا بهره برد. این صنعت دارای تجهیزات و نه تاسیسات است به همین دلیل با افزایش تجهیزات امکان افزایش تولید محصول وجود دارد این درحالی است که در صنعت پرورش میگو این کار براحتی انجام نمی‌شود. هزینه پایین تولید، تولید ماهی‌های بین‌المللی و فروش آن در بازار جهانی، ارز آوری مناسب و اشتغال بالا، صنعت پرورش ماهی در قفس ایران را رقابت‌پذیر کرده است، افزون براینکه هیچ آلودگی محیط زیستی ندارد از اکوسیستم دریا نیز حفاظت می‌کند.

کاهش فشار به دریا با توسعه آبزی‌پروری

رئیس گروه پرورش ماهی در قفس شیلات استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهارکرد: با توجه به کاهش ذخایر آبزیان باید به سمت آبزی‌پروری برویم و طرح‌های پرورش ماهی و میگو بیش از پیش گسترش یابد.

علی قوام‌پور اضافه کرد: با توجه به دلایل مختلف از جمله صیدهای مستمر و ورود آلودگی‌های متعدد به دریا شاهد کاهش ذخایر دریایی هستیم و این موضوع نه تنها در ایران بلکه در همه جا وجود دارد.

وی یکی از اقدامات مناسب برای کاهش فشار به دریا را پرورش ماهی در قفس عنوان کرد و گفت: با حمایت مناسب از سرمایه‌گذاران می‌توان زمینه توسعه پرورش ماهی در قفس را فراهم کرد و به نتایج مورد نظر دست یافت.

رئیس گروه پرورش ماهی در قفس شیلات استان بوشهر افزایش تولید طرح‌های پرورش ماهی در قفس را یکی از برنامه‌های مهم عنوان کرد و ادامه داد: از ظرفیت‌های آبزی‌پروری در استان بوشهر به صورت ویژه حمایت می‌شود.

قوام‌پور به ظرفیت‌های صادراتی در حوزه آبزیان استان اشاره کرد و افزود: توسعه زیرساخت‌های صادرات، صنایع تبدیلی و فرآوری و بسته‌بندی محصولات شیلاتی در بازارهای خارجی می‌تواند سهم استان بوشهر را در بحث صادرات محصولات شیلاتی افزایش دهد.

آبزی‌پروری در بوشهر حمایت می‌شود

استاندار بوشهر در گفت‌وگو با مهر اظهارکرد: در استان ظرفیت‌های بسیار خوبی برای تولید و اشتغال وجود دارد که از مهم‌ترین ظرفیت‌ها می‌توان به آبزی‌پروری به ویژه پرورش ماهی و میگو اشاره کرد.

احمد محمدی‌زاده استان بوشهر را قطب تولید میگوی پرورشی در کشور دانست و اضافه کرد: با ایجاد سایت‌های جدید باز هم شاهد افزایش سهم استان در تولید میگوی پرورشی خواهیم بود.

وی توسعه اقتصاد دریا محور را یکی از گام‌های مهم دانست و افزود: علاوه بر پرورش میگو در سواحل استان بوشهر، توسعه پرورش ماهی در قفس را به عنوان یک اولویت مهم در دستور کار داریم.

وی پرورش ماهی در قفس را یک حرکت مهم برای تامین نیازهای بازار دانست و اضافه کرد: این طرح‌های یک سرمایه‌گذاری مطمئن است که نتایج بسیار خوبی خواهد داشت و از سرمایه‌گذاران برای حضور در این حوزه دعوت می‌کنیم.

سخن پایانی

بهره‌برداری بیش از ظرفیت منابع آبزیان دریایی با استفاده از روش‌ها و ادوات صید مخرب در دهه‌های اخیر باعث کاهش ذخایر دریایی، تخریب زیستگاه‌ها و صیدگاه‌ها و افزایش هزینه‌های صیادان بنادر جنوبی به‌ویژه در استان بوشهر شد، به همین دلیل کارشناسان از سال ۱۳۸۰ در کشور تلاش کردند با استفاده از طرح پرورش ماهی در قفس و ایجاد فضای لازم برای اجرای این طرح فرصتی برای بازسازی ذخایر و تنفس دریا فراهم آورند. انتظار می‌رود با حمایت مناسب از سرمایه‌گذاران و ارائه تسهیلات مناسب، زمینه برای تقویت پرورش ماهی در قفس فراهم شود تا شاهد تقویت اشتغال و درآمدزایی و همچنین رشد تولید و ارزآوری باشیم.