اگر بعد از عبور از آزادراه پیامک «عدم پرداخت عوارض» یا جریمه دریافت کرده‌اید، این موضوع هنوز برای بسیاری از رانندگان اتفاق می‌افتد. با اینکه در سال ۱۴۰۴ سامانه‌های هوشمند و برداشت خودکار عوارض در بسیاری از مسیرهای اصلی فعال شده، اما همه آزادراه‌ها به ETC مجهز نیستند و برخی همچنان با روش‌های سنتی یا نیمه‌خودکار کار می‌کنند.

به همین دلیل، نوع پرداخت در هر آزادراه متفاوت است و بهتر است رانندگان قبل از سفر از وضعیت مسیر اطلاع داشته باشند. در ادامه، روش‌های مختلف پرداخت خودکار عوارض اتصال حساب بانکی و کیف پول الکترونیکی تا تگ‌های RFID و پلتفرم‌های خدمات خودرویی را بررسی می‌کنیم تا ببینیم بهترین گزینه برای سال ۱۴۰۴ کدام است.

روش‌های پرداخت خودکار عوارض آزادراهی در سال ۱۴۰۴

در ایران چند روش متفاوت برای پرداخت خودکار عوارض فعال است. هر روش فناوری و سازوکار مخصوص به خود را دارد و بسته به نیاز کاربران انتخاب می‌شود. روش های مشاهده جزئیات سوابق تردد آزادراهی به صورت خودکار در ادامه بررسی شده است:

برچسب‌های ETC (تگ‌های RFID مانند برچسب بانک مسکن)

یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین روش‌های پرداخت خودکار، استفاده از تگ‌های الکترونیکی RFID است.

این برچسب روی شیشه جلو نصب می‌شود و در لحظه عبور از گیت، دستگاه‌های کنار آزادراه آن را تشخیص می‌دهند.

این روش چگونه عمل می‌کند؟

• خودرو مجهز به تگ RFID می‌شود.
• راننده کیف پول یا حساب مربوط به تگ را شارژ می‌کند.
• هنگام عبور از گیت، سیستم برچسب را تشخیص می‌دهد و مبلغ را کم می‌کند.

این روش با وجود سرعت خوانش بالا، دقت مناسب و کارایی در سفرهای متعدد، به دلیل نیاز به خرید و نصب برچسب و محدودیت استفاده در برخی آزادراه‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود است.

فناوری‌های مورد استفاده در سیستم پرداخت خودکار (ETC)

پرداخت خودکار تنها یک برداشت از حساب نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از فناوری‌های پیشرفته در پس آن قرار دارد.

دوربین‌های پلاک‌خوان (ANPR)

این دوربین‌ها پلاک خودرو را با دقت بسیار بالا شناسایی کرده و پرداخت را ثبت می‌کنند. این فناوری پایه اصلی پرداخت خودکار مبتنی بر حساب بانکی است.

تگ‌های RFID

این تگ‌ها با امواج رادیویی خوانده می‌شوند و از دقت و سرعت بالایی برخوردارند. در روش برچسب‌های بانکی از این فناوری استفاده می‌شود.

پرداخت خودکار با پلتفرم‌های خدمات خودرویی

پلتفرم‌های خدمات خودرویی مثل بیمه دات کام، امکان پرداخت خودکار عوارض آزادراهی را فراهم کرده‌اند. در این روش، نیازی به تگ یا اتصال مستقیم حساب بانکی نیست. شیوه کار پلتفرم‌ها به صورت زیر است:

• ثبت پلاک خودرو در سامانه
• شارژ کیف پول
• کسر خودکار مبلغ هنگام عبور از گیت
• ارسال پیامک یا اعلان بعد از هر پرداخت

مزایای این روش، مدیریت یکپارچه خدمات خودرو (خلافی، بیمه، عوارض و…)، امکان شارژ آسان و مناسب برای رانندگان بین‌شهری و شهری است. برخی اپلیکیشن‌های پرداخت مانند تاپ، قبضینو و هف‌هشتاد نیز امکان مدیریت و پرداخت سریع عوارض آزادراهی را ارائه می‌دهند، هرچند ممکن است همه آن‌ها از پرداخت کاملاً خودکار پشتیبانی نکنند.

اتصال حساب بانکی یا کیف پول الکترونیکی

طبق آیین‌نامه اجرایی بند (س) تبصره ۱ قانون بودجه ۱۴۰۴، پرداخت عوارض آزادراهی باید از طریق حساب بانکی مالک خودرو یا کیف پول الکترونیکی متصل به حساب بانکی انجام شود.

• راننده حساب بانکی خود را به سامانه پرداخت هوشمند متصل می‌کند.
• پلاک خودرو در سامانه ثبت می‌شود.
• هنگام عبور از آزادراه، دوربین پلاک‌خوان (ANPR) پلاک را تشخیص می‌دهد.
• مبلغ عوارض به صورت خودکار از حساب یا کیف پول کسر می‌شود.

اتصال حساب بانکی به سامانه پرداخت خودکار عوارض، روشی ساده و یکپارچه است که نیاز به نصب هیچ تگ یا تجهیزات اضافی ندارد و عبور از آزادراه‌ها را کاملاً بدون توقف انجام می‌دهد. این شیوه برای رانندگانی که به‌طور مداوم در آزادراه‌ها تردد می‌کنند، مناسب است. با توجه به طراحی این سیستم و برنامه‌های اعلام‌شده، اتصال مستقیم حساب بانکی به‌زودی به اصلی‌ترین و فراگیرترین روش پرداخت خودکار عوارض در کشور تبدیل خواهد شد.

پرداخت هوشمند عوارض آزادراهی؛ راهی سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر برای سفر

سیستم پرداخت هوشمند عوارض آزادراهی (ETC) روشی است که به رانندگان امکان می‌دهد بدون توقف در گیت‌ها از آزادراه عبور کنند. در این فرایند، خودرو از طریق دوربین‌های پلاک‌خوان یا تگ‌های الکترونیکی شناسایی می‌شود و مبلغ عوارض به‌صورت خودکار از حساب بانکی یا کیف پول الکترونیکی راننده برداشت می‌گردد.

اما آنچه این فناوری را ارزشمند می‌کند، مزایای قابل‌توجه آن در تجربه سفر است:

• کاهش زمان سفر و حذف توقف‌های خسته‌کننده
• جلوگیری از جریمه‌های ناشی از عدم پرداخت به‌موقع
• صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا
• افزایش ایمنی در مسیرهای پرتردد
• حذف نیاز به پرداخت نقدی یا تعامل حضوری

همه این موارد باعث شده سیستم ETC در سال ۱۴۰۴ به یکی از مهم‌ترین ابزارهای حمل‌ونقل هوشمند و انتخاب اول بسیاری از رانندگان تبدیل شود.

آینده پرداخت خودکار عوارض آزادراهی در ایران

در کنار روش‌های فعلی، فناوری‌های نسل بعد مانند پرداخت ماهواره‌ای (GNSS-based Tolling) در برخی کشورها رایج شده‌اند. در این روش نیازی به گیت و نیازی به تگ و حتی نیازی به دوربین پلاک‌خوان نیست. عوارض بر اساس مسیر پیمایش‌شده و با استفاده از GPS محاسبه می‌شود. در صورت توسعه زیرساخت‌ها، این سیستم می‌تواند آینده پرداخت عوارض در ایران باشد.