جهش اقتصادی صنایع کوچک نیازمند اعتبار

شاهپور قاسمی، مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در نشست خبری این صندوق که روز گذشته برگزار شد با تأکید بر اینکه بر نقش صنایع کوچک در رشد اقتصادی کشور ایمان قلبی دارد در ادامه اظهار کرد: نخستین تاثیرگذاری صنایع کوچک را در ایجاد اشتغال پایدار شاهد هستیم. با تحقق اشتغال پایدار در ادامه توسعه پایدار اقتصادی محقق خواهد شد. صنایع کوچک به‌معنای واقعی می‌تواند بر رشد تولید ناخالص داخلی تاثیرگذار باشند. اما متاسفانه با وجود آنکه ۹۲ درصد صنایع کشور در این بخش قرار می‌گیرند و سهم آنها در تولید ناخالص داخلی باید چشمگیر باشد، اما سهم آنها از GDP تنها حدود ۱۰ درصد است. صنایع کوچک علاوه بر این از بعد اجتماعی هم قابل تامل هستند. این بخش از صنعت که اغلب در یک منطقه، یک خوشه یا شهرک صنعتی فعالیت دارند علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار در آن منطقه به عنوان مانعی در مهاجرت به سوی شهرهای بزرگ عمل می‌کند و تاثیرگذار است.

به گزارش صمت مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک با تاکید بر اینکه حمایت جدی از صنایع، خلاقیت و نوآوری را به‌دنبال خواهند داشت، افزود: به‌دنبال این نوع حمایت‌ها بسیاری از صنایع کوچک ما احیا شده و بسیاری از صنایع سنتی از این مسیر رشد خواهند کرد. در دنیا در مواجهه با صنایع کوچک شاهد دو تفکر کاملا متفاوت هستیم. برخی از کشورها تفکر بالا به پایین دارند و براین اساس معتقدند اگر نخست به‌دنبال تقویت و حمایت بیشتر از صنایع بزرگ باشند با رونق صنایع بزرگ، صنایع کوچک هم می‌توانند رشد کنند و توسعه یابند. در مقابل برخی دیگر از کشورها رویکرد پایین به بالا دارند و براین اساس معتقدند با توسعه صنایع کوچک، این صنایع در نهایت چرخ صنایع بزرگ را به حرکت وامی‌دارند. بسیاری از کشورها نخست با همان رویکرد بالا به پایین پیش‌رفتند که در نهایت جواب نگرفتند و مسیرشان را تغییر دادند. بر این اساس از حمایت از صنایع بزرگ رها شدند و حامی صنایع کوچک شدند که اغلب هم توانسته‌اند موفقیت‌های خوبی کسب کنند و رشدهای چشمگیری را رقم بزنند. کشورهایی مانند هنگ‌کنگ، مالزی، اندونزی، بنگلادش، ویتنام و همچنین ترکیه و عربستان به این سمت رفتند و با فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم برای صنایع کوچک توانسته‌اند رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی را بالا ببرند و از این مسیر به پیشرفت برسند. نمونه بارز در این میان کشور چین است. این کشور که درحال‌حاضر یکی از غول‌های بزرگ اقتصادی جهان به شمار می‌رود و در بین سه اقتصاد بزرگ دنیا قرار دارد از توجه به صنایع کوچک در دهه‌های گذشته مسیر موفقیت امروزش را طی کرد.

حمایت مضاعف از تولید

قاسمی در ادامه با تاکید بر اینکه اگر دولت زیرساخت‌های لازم را فراهم کند و حمایت جدی از این بخش داشته باشد، می‌توانیم در حوزه صنعت به موفقیت‌های چشمگیری برسیم در ادامه اظهار کرد: صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک با هدف کمک به این صنعت برنامه‌ها و اهداف خود را دنبال می‌کند. این صندوق خود را خادم این بخش از اقتصاد کشور می‌داند. این صندوق از ابتدای تاسیس در سال ۱۳۸۳ با هدف تسهیل کمک‌رسانی به صنایع کوچک و صدور ضمانت‌نامه‌های اعتباری و پیمانکاری تشکیل شد. البته در برنامه هفتم توسعه، دو مأموریت جدید شامل پرداخت تسهیلات و صدور بیمه‌نامه نیز به وظایف صندوق اضافه شده که اساسنامه آن تهیه‌شده که پس از تصویب مجلس، هیات وزیران و تأیید شورای نگهبان، اجرایی خواهد شد.

مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در ادامه با اشاره به اینکه فعلا امکان پرداخت تسهیلات اجرایی نشده است، ادامه داد: برای آغاز پرداخت تسهیلات، باید زیرساخت‌هایی مانند نیروی انسانی متخصص، آیین‌نامه‌های اجرایی و نقدینگی کافی تامین شود. درحال‌حاضر سرمایه ثبت‌شده صندوق حدود ۳۰۰ میلیارد تومان و سرمایه آماده تزریق ۲۵۰ میلیارد تومان است، اما این ارقام پاسخگوی نیاز کشور نیست. برآورد ما این است که برای اجرای کامل مأموریت پرداخت تسهیلات به صنایع کوچک، حداقل ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه لازم است. در کشور حدود ۷۵۰ هزار واحد صنعتی کوچک فعال (SME) داریم و تنها یک شهرستان کوچک ممکن است نیاز مالی ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی داشته باشد و با این ارقام کم ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیاردی برای کل صنایع کوچک نمی‌توانیم پاسخگوی نیاز آنها باشیم.

برنامه‌های صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک

مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در ادامه با اشاره به اینکه تمام فعالیت‌های صندوق اعم از صدور ضمانت‌نامه و ثبت درخواست تسهیلات به‌صورت کاملا غیرحضوری و از طریق سامانه یکپارچه صندوق انجام می‌شود، اظهار کرد: هر متقاضی در هر نقطه کشور می‌تواند بدون مراجعه حضوری، با ثبت‌نام در سامانه و بارگذاری مدارک لازم، درخواست خود را ارائه دهد. پس از اعتبارسنجی و بررسی در واحدهای تخصصی، در صورت تأیید، خدمات به او ارائه می‌شود. درحال‌حاضر با توجه به منابع مالی صندوق، سقف تعریف‌شده برای صنایع کوچک ۵ میلیارد تومان است. برای ضمانت‌نامه‌های اعتباری سقف ۱۰ میلیارد تومان و برای ضمانت‌نامه‌های پیمانکاری سقف ۲۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده که این خدمات شامل تمام واحدهای صنعتی زیر ۵۰ نفر نیروی کار می‌شود.

قاسمی خاطرنشان کرد: در سه ماهه نخست امسال ۱۷۰ فقره ضمانت‌نامه به ارزش ۴۶۵ میلیارد تومان صادر شده که ۹۲ فقره آن برای نخستین‌بار و مابقی تمدیدی بوده است. مذاکرات با برخی بانک‌ها برای ازسرگیری پرداخت تسهیلات به صنایع متقاضی نهایی شده و به‌زودی آغاز خواهد شد.

این مقام مسئول تأمین مالی را مهم‌ترین چالش صنایع کوچک دانست و تصریح کرد: این مشکل تنها مختص ایران نیست و در سطح جهان نیز فاصله‌ای بین عرضه منابع مالی و تقاضای صنایع وجود دارد. در کشور ما، علاوه بر این ناترازی، سیاست‌های انقباضی دولت، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و عدم امکان مبادلات پولی به دلیل مشکلات FATF، وضعیت را دشوارتر کرده است.

قاسمی تاکید کرد: صنایع کوچک نباید تمام تمرکز خود را بر دریافت وام‌های ترجیحی از دولت بگذارند، بلکه باید از ظرفیت‌های بازار سرمایه و روش‌های نوین مانند گواهی سپرده، اعتبارات مالیاتی و تأمین مالی جمعی استفاده کنند.

آموزش و حمایت همزمان

مدیرعامل صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک از برنامه صندوق برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی در سراسر کشور خبر داد و گفت: بسیاری از واحدهای کوچک، به‌ویژه در مناطق محروم، با این ابزارها آشنا نیستند و باید آموزش ببینند. برای اجرای کامل برنامه‌های حمایتی، حداقل ۳ هزار میلیارد تومان منابع جدید نیاز داریم. این منابع، علاوه بر مصوبات برنامه هفتم توسعه، می‌تواند خروجی مثبت و ملموسی در حمایت از صنایع کوچک داشته باشد.

در زمینه اولویت‌بندی تسهیلات نیز مدیرعامل این صندوق در پاسخ به خبرنگار  صمت تصریح کرد: با توجه به محدودیت منابع به ناچار اولویت‌بندی‌هایی برای برنامه‌های حمایتی صندوق داریم. در این راستا واحدهای مستقر در مناطق محروم، طرح‌های ایجادی با پیشرفت بالای ۶۰ درصد، شرکت‌های صادرات‌محور و شرکت‌های دانش‌بنیان، در اولویت حمایت صندوق هستند. نرخ سود تسهیلات برای واحدهای دانش‌بنیان نیز کمتر از نرخ مصوب بانک مرکزی تعیین می‌شود. ضمن اینکه توجه داشته باشید نقش اصلی صندوق حل مشکل وثایق صنایع کوچک است. بانک‌ها معمولا برخی وثایق مانند خودرو یا محل اجرای پروژه را نمی‌پذیرند، اما صندوق با پذیرش این موارد، به‌عنوان ضامن در برابر بانک قرار می‌گیرد تا واحد صنعتی بتواند تسهیلات دریافت کند.

وی با تاکید بر اهمیت نقش رسانه‌ها در معرفی خدمات صندوق گفت: در این میان یکی از دغدغه‌های ما این است که بسیاری از صنایع کوچک، به‌ویژه در شهرهای کوچک و مناطق کمتر برخوردار، از ظرفیت‌های صندوق بی‌اطلاع هستند. انتظار ما از خبرنگاران این است که با اطلاع‌رسانی گسترده، زمینه آشنایی و بهره‌مندی این واحدها از خدمات صندوق را فراهم کنند.

قاسمی در پایان خاطرنشان کرد: تمرکز صندوق بر حمایت از مناطق محروم و کم‌برخوردار ادامه خواهد داشت و با همکاری مؤسسات اعتباری و بانک‌ها، دامنه پوشش حمایتی گسترش پیدا می‌کند. در این راستا تمام تلاش ما دادن مشاوره‌های لازم به صنایع با نگاه حمایتی صندوق است و اینکه بتوانیم به معنای واقعی اهداف‌مان را اجرایی کنیم.

افزایش دامنه حمایت از صنایع در دستور کار 

اکرم حضرتی، عضو هیات مدیره صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک نیز با تاکید بر اینکه صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، رسالت اصلی خود را در حمایت همه‌جانبه از صنایع کوچک میداند، اظهار کرد: این صندوق تلاش می‌کند با استفاده از ابزارهای متنوع، زمینه توسعه پایدار این بخش مهم اقتصادی را فراهم آورد. یکی از مهم‌ترین وظایف صندوق، تسهیل فرآیند صدور ضمانت‌نامه‌ها و کاهش نیاز به مراجعه حضوری است که از طریق سامانه‌های آنلاین و دفاتر مستقر در استان‌ها، به نحو چشمگیری بهبود یافته است. صنایع کوچک با راهنمایی‌های تخصصی می‌توانند مدارک و مستندات خود را به صورت الکترونیکی بارگذاری کنند و در نهایت، ظرف مدت یک ماه به نتیجه و حمایت لازم دست یابند.

عضو هیات مدیره صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک ادامه داد: صندوق طی سال‌های اخیر از مرحله صرفا ارائه ضمانتنامه به مرحله حمایت جامع‌تر از صنایع کوچک منتقل شده است، به‌طوری‌که شعار سال و تأکیدات رهبری بر حمایت از صنایع کوچک نیز نقشی محوری در فعالیت‌های صندوق دارد. هرچند ارقام منابع در اختیار صندوق نسبت به نیازهای گسترده این بخش هنوز چشمگیر نیست، اما همین میزان کمک‌ها به بهبود شرایط مالی و ارتقاء اشتغالزایی در پیکره خانواده‌ها و اقتصاد محلی کمک قابل‌توجهی می‌کند.

تمرکز بر صنایع کم‌برخوردار

حضرتی افزود: یکی از اهداف استراتژیک صندوق، تمرکز ویژه ‌بر استان‌ها و مناطق کمتر برخوردار و محروم است تا زمینه‌های رشد صنایع کوچک در این مناطق فراهم شود و از مهاجرت بی‌رویه و بیکاری جلوگیری شود. نکته مهم دیگر این است که بیشتر موسسات اعتباری و بانک‌ها ضمانت‌های صادر شده توسط صندوق را به رسمیت می‌شناسند و این امر موجب تسهیل ارائه خدمات مالی به صنایع کوچک شده است.

وی در پایان تاکید کرد: صندوق بنا دارد در جهت ارتقاء آگاهی و شناخت عمومی نیز از ظرفیت رسانه‌ها استفاده کند تا خدمات، امکانات و تسهیلات خود را به‌طور گسترده به فعالان صنایع کوچک معرفی کند و برند شناخته‌شده‌ای در شهرها و استان‌ها ایجاد نماید. در نهایت، هدف صندوق حمایتگر و تسهیلگر بودن در عرصه صدور ضمانتنامه‌ها، اعتبارسنجی و پرداخت تسهیلات است تا فعالان صنایع کوچک با سهولت بیشتری بتوانند به منابع مالی موردنیاز دسترسی پیدا کرده و در فرآیند توسعه اقتصادی کشور سهیم باشند.

حمایت با رویکردهای  نوین

احسان والی، عضو هیات مدیره صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک نیز با اشاره به اینکه صندوق به‌دنبال حمایت واقعی و موثر از صنایع کوچک است، بر تلاش مضاعف برای کمک به صنایع کوچک به‌عنوان بخش مهمی از اقتصاد تاکید کرد. والی در ادامه با تأکید بر اهمیت تبدیل علم به تولید، اشتغال و صادرات، اظهار کرد: ایران در زمینه تولید علم شرایط خوبی دارد، اما متأسفانه این تولیدات علمی به‌طور کامل به مرحله اشتغالزایی و صادرات نرسیده است. وی افزود: سهم شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید ناخالص داخلی هنوز بسیار پایین است در حالی که با توجه به حمایت‌های چشمگیر از توسعه دانش‌بنیان‌ها، انتظار می‌رود این سهم به مراتب بالاتر باشد.  والی خاطرنشان کرد: صندوق به‌عنوان بزرگ‌ترین پشتیبان صنایع کوچک، ظرفیت بالایی برای تبدیل دستاوردهای علمی به محصولات صادراتی و ایجاد اشتغال دارد و باید با تمرکز بر این هدف، مسیر را برای تحقق منویات رهبر انقلاب که سال‌هاست بر حمایت از تولید تاکید دارند هموار نماید.

عضو هیات مدیره صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در ادامه بر اهمیت فرهنگ‌سازی و ایجاد انگیزه و امید در بین فعالان این بخش تاکید کرد و گفت: علم زمانی ارزشمند است که به محصول نهایی، اشتغال و صادرات واقعی منجر شود. ازاین‌رو، صندوق باید بستری فراهم کند تا علوم و فناوری به اقتصاد کشور تزریق‌شده و اثرات ملموسی در بازار و اقتصاد داشته باشد.

احسان والی درباره روش‌های نوین مالی نیز اظهار کرد: در این زمینه دو بخش اصلی در دستور کار است؛ نخست آموزش‌های مالی و ساختارسازی در همه بخش‌ها و دوم ارائه روش‌های نوین تامین مالی برای حمایت از صنایع کوچک. در این راستا تلاش می‌شود فرآیندهای مالی دیگر صرفا نگاه بالا دست نباشد بلکه روش‌های جدیدی عرضه شود که حتی فعالان صنایع کوچک بتوانند به صورت سهامدار در بازار سرمایه حضور داشته باشند. این رویکرد، با استفاده از ظرفیت بازار بورس و مشارکت مردم، می‌تواند تأمین مالی پایدار و توسعه سرمایه‌گذاری در بخش صنایع کوچک را به‌دنبال داشته باشد. 

عضو هیات مدیره صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در پایان خاطرنشان کرد: اصلاح ساختار مالی همراه با آموزش هدفمند، کلید موفقیت حمایت‌های مالی نوین از صنایع کوچک خواهد بود و صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در این مسیر نقش تسهیلگر و راهبر را ایفا می‌کند.

سخن پایانی

صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک نه یک نهاد که یک فرصت است تا فعالان این بخش با استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های آن بتوانند بخشی از تأمین مالی موردنیاز خود، خدماتی در زمینه صدور ضمانت‌نامه‌های مختلف و آموزش‌های تخصصی را دریافت کرده و به‌این‌ترتیب در مسیر رشد و توسعه پایدار فعالیت کنند. به صنایع کوچک توصیه می‌شود با مراجعه به سامانه‌های رسمی و بهره‌گیری از خدمات متنوع صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، دانش و توانمندی‌های خود را ارتقاء دهند تا بتوانند توسعه یافته و سهم واقعی خود را در رشد اقتصادی کشور ایفا کنند. حمایت بی‌چشمداشت صندوق و تمرکز ویژه بر مناطق محروم و شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین داشتن نگاه و رویکرد نو به نحوه حمایت از صنایع، فرصتی طلایی است که نباید از دست برود.