تاثیر رشد تعرفه بر تراز برق | کاهش مصرف ناپایدار
این روزها تامین برق به چالش عمده سیستم اجرایی کشور تبدیل شده و سر را به هر سو برگردانیم بخشی را درگیر معضل قطعی برق می‌بینیم؛ از تولید در بعد کلان گرفته تا بخش‌های خانگی. البته این مشکل امروز، یکباره سر بر نیاورده و چند سالی است که کمبود برق در تابستان چنان عرض اندام می‌کند که دولت مجبور می‌شود برای مقابله با آن تمهیداتی را اجرایی کند. از جمله این تمهیدات افزایش تعرفه برق با هدف جلوگیری از مصرف بی‌رویه است. یعنی دولت در نظر دارد با استفاده از ابزار تعرفه، انگیزه‌ای را در مشترکان برق به‌منظور کاهش مصرف یا دست‌کم بهینه‌سازی آن ایجاد کند. با این حال باید دید این ابزار تا چه حد در شکل‌گیری اهداف تاثیرگذارند و به‌فرض تاثیرگذاری مثبت، پایداری این تاثیرات تا چه حد خواهد بود. اینها پرسش‌هایی است که عموم کارشناسان در پاسخ به آنها تاکید دارند نمی‌توان تاثیرگذاری مثبت افزایش تعرفه در بهینه‌سازی مصرف برق را انکار کرد، اما واقعیت این است که رشد تعرفه تا حدودی در کنترل مصرف برق تاثیرگذار و البته این تاثیر هم کوتاه‌مدت است و برای رفع ناترازی در کنار کاهش مصرف باید اقداماتی در راستای رشد تولید انجام داد.
صمت در گزارش پیش رو در گفت‌وگو با کارشناسان تاثیر رشد تعرفه برق در ناترازی این حوزه را بررسی کرد.
افزایش تعرفه، مقدمه رشد سرمایه‌گذاری
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران درباره افزایش تعرفه برق بیان کرد: افزایش تعرفه برق در بلندمدت سبب می‌شود سرمایه‌گذاران بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بخش اقدام کنند.
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با صمت در تشریح تاثیرات رشد تعرفه بر ناترازی برق اظهار کرد: افزایش تعرفه در کوتاه‌مدت تاثیر زیادی در رفع ناترازی برق ندارد، اما در بلندمدت جذب سرمایه‌گذار به صنعت برق را به‌دنبال خواهد داشت.
وی در توضیح روند تاثیرگذاری مثبت افزایش تعرفه بر کاهش ناترازی گفت: نمی‌توان افزایش تعرفه برق را مقدمه‌ای بر کاهش مصرف و در نتیجه آن کنترل ناترازی دانست، زیرا سیستم و تجهیزات مورداستفاده در کشور ما قابلیت کاهندگی و بهینه‌سازی مصرف را ندارند و فعالان اقتصادی ناچارند با کاهش ناچیز مصرف کار را پیش ببرند. در بخش خانگی نیز امکان خاموش کردن دستگاه‌ها و تجهیزات برقی وجود ندارد؛ فقط می‌توان امیدوار بود که از مصرف بی‌محابا جلوگیری شود که آن هم میزانش به‌حدی نیست که نتیجه‌ای قابل‌توجه ایجاد کند.
نجفی با اشاره به راهکار برخی از کشورهای مترقی در زمینه مدیریت مصرف انرژی بیان کرد: در برخی کشورها دولت‌ها مردم را تشویق به ذخیره‌سازی انرژی برق مازاد در زمان کم‌باری با تجهیزاتی چون پاوراستوریج و مصرف آن در زمان پرباری می‌کنند.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه حتی همین ابزار نرخ نیز برای مدیریت مصرف برق در کشور به‌درستی به‌کار گرفته نشده، تاکید کرد: دولت‌ها باید همزمان چند اقدام را انجام دهند تا بتوان در مدیریت مصرف به نتایج خوبی دست یافت؛ مثلا همزمان که نرخ برق افزایش یافته، باید برنامه ذخیره‌سازی در کشور اجرا شود، زیرا اگر این کار انجام نشود، باید تولید انجام شود. در کنار ذخیره‌سازی باید به جایگزینی تجهیزات کم‌مصرف با پرمصرف‌ها نیز ورود کنیم و... .
خارج‌سازی مصارف غیرضروری از ساعات پیک
نجفی در ادامه با اشاره به یک طرح موثر برای کاهش فشار به شبکه برق اظهار کرد: یکی از اقداماتی و برنامه‌هایی که ما در حال پیگیری آن هستیم، خارج‌سازی برخی مصارف غیرضروری از ساعات اوج مصرف است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در تشریح این طرح توضیح داد: به‌طور معمول در ۸ ماه از ۱۲ ماه سال تولید و مصرف برق ما تراز است و فقط در ۴ ماه گرم سال که سیستم‌های برودتی فعال می‌شوند، توازن به هم می‌ریزد و ناترازی بروز و ظهور پیدا می‌کند؛ بر همین مبنا راهکار این است که یا سیستم‌های فعلی را با تجهیزات کم‌مصرف جایگزین کنیم یا استفاده از برخی تجهیزات را به زمان‌های غیرپیک مانند ساعت ۲۴ به بعد موکول کنیم تا از این طریق به‌اصطلاح پیک‌زدایی صورت گیرد که ابزار این کار می‌تواند نرخ باشد؛ به این صورت که تعرفه مصرف در ساعات پیک بالاتر از تعرفه مصرف در ساعات غیرپیک باشد.
نجفی در پایان در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه برای سال جاری آیا می‌توانیم به کاهش ناترازی بعد از گذشت از پیک تابستان امیدوار باشیم؟ گفت: با خارج شدن سیستم‌های سرمایشی از مدار، دلیلی برای قطع برق به‌صورت سیستماتیک و گسترده وجود ندارد. در حال حاضر خوشبختانه شرکت نفت و وزارت نیرو طی همکاری مطلوب در حال سوخت‌رسانی به مخازن هستند که همین امر سبب می‌شود نیروگاه‌ها بدون معطلی تولید برق داشته باشند.
باکس با عکس
تاثیر رشد تعرفه کوتاه‌مدت است
یک کارشناس حوزه انرژی درباره تاثیرگذاری ابزار رشد تعرفه بر تراز برق در کشور بیان کرد: رشد تعرفه ممکن است در ابتدای اجرای طرح تاثیراتی اندک داشته باشد، اما به‌مرور زمان این تاثیر از بین خواهد رفت و به‌نوعی خنثی خواهد شد.
ولی‌الله اسدیان، کارشناس حوزه برق در گفت‌وگو با صمت در تشریح تاثیرات افزایش تعرفه بر میزان مصرف برق در کشور اظهار کرد: افزایش تعرفه‌ها شاید در دوره‌ای کوتاه؛ آن‌هم بسیار اندک میزان مصرف را کاهش دهد، اما با گذشت زمان و انس جامعه با شرایط از تاثیرات این ابزار کاسته خواهد شد؛ مانند آنچه در زمینه بنزین شاهد بوده‌ایم.
این کارشناس حوزه انرژی در ادامه با اشاره به دلایل ناترازی فعلی بیان کرد: ناترازی فعلی محصول چند عامل است؛ از یک طرف می‌توان ناترازی را ناشی از مشکلات موجود در بخش تولید و کاهش آن دانست و از طرف دیگر هم مشکل این است که اکنون صنعت ماینینگ به‌طور گسترده در کشور ما فعال است. در کنار این دو مسئله بخشی از برق تولیدی ما نیز باوجود کمبود برق در داخل همچنان صادر می‌شود. در چنین شرایطی کمبود برق و ناترازی کمترین نتیجه‌ای است که شاهد خواهیم بود.
ماینینگ‌ها در اولویت خاموشی باشند
اسدیان در پاسخ به سوال صمت که باوجود درآمدزا بودن ماینینگ آیا می‌توان در شرایطی که بسیاری از صنایع به‌دلیل کمبود برق بخشی از ظرفیت تولید خود را از کار انداخته‌اند، فعالیت صنعت ماینینگ را منطقی دانست؟ تصریح کرد: خیر؛ اگر قرار است صنعتی خاموش شود ابتدا باید ماینینگ متوقف شود، نه صنایع دیگر، زیرا متضرر خاموشی صنایع مرسوم مردم هستند؛ کما اینکه شاهدیم در نتیجه همین خاموشی‌ها سیمان رشد نرخ زیادی داشته است.
این کارشناس حوزه انرژی در پایان تاکید کرد: مطلوب این است که مشکلات بخش تولید برق برطرف شود و تولید افزایش یابد، زیرا خاموشی هر صنعتی چه ماینینگ و چه... اقتصاد را از منافعی بی‌نصیب می‌کند و توسعه را به عقب می‌راند.
سخن پایانی
براساس مصوبه‌ای که ۸ اردیبهشت ابلاغ شد از ابتدای خرداد ۱۴۰۴ میزان هزینه تامین برق به‌ازای هر کیلووات ساعت با ۲۶ درصد افزایش از ۷۵۴۲ ریال به ۹۵۳۷ ریال افزایش خواهد یافت.
مستند به این ابلاغیه مشترکانی که در چارچوب الگو، برق مصرف می‌کنند کمتر از ۱۵ درصد از هزینه تامین برق را به ازای هر کیلووات ساعت برق پرداخت خواهند کرد.
بر همین اساس مشترکان مناطق عادی با الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت، در صورت مصرف برق تا سقف ۳۰۰ کیلووات در ماه حداکثر ۵۶ هزار تومان هزینه برق پرداخت خواهند کرد که نسبت به سال گذشته کمتر از ۱۵ هزار تومان افزایش خواهد داشت. در نقطه مقابل تعرفه برق مشترکان پرمصرف به‌صورت پلکانی و براساس قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق با هدف اصلاح الگوی مصرف این گروه از مشترکان و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر افزایش خواهد یافت.
در هر حال تنها چند روز به اجرای این مصوبه مانده و به‌نظر می‌رسد دولت سعی دارد با اجرای آن انگیزه کاهش مصرف را در مردم ایجاد کند، اما واقعیت این است که تا بستر کاهش مصرف وجود نداشته باشد، چنین امری ممکن نخواهد بود و اگر هم از پس اجرای چنین سیاستی مصرف کمتر شود، این نتیجه پایداری چندانی نخواهد داشت و به‌مرور شاهد بازگشت مصرف به نقطه قبلی خواهیم بود. بر این مبنا به‌نظر می‌رسد راهکار درست بهینه‌سازی مصرف با نوسازی تجهیزات و رشد تولید برق باشد.
