در سال‌های اخیر، واردات گوشت قرمز با ارز ترجیحی به‌منظور تنظیم بازار انجام شده است. بررسی آمارها نشان می‌دهد که در سال گذشته، هم‌زمان با افزایش واردات، تورم این محصول کاهش یافت. با این حال، دولت اخیراً تصمیم گرفته واردات گوشت قرمز با ارز ترجیحی را متوقف کند، اقدامی که می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر بازار داشته باشد. این تصمیم ممکن است فشار بیشتری بر مصرف‌کنندگان وارد کند، مگر اینکه تولیدات داخلی بتواند با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد.

چرا گوشت قرمز از فهرست ارز ترجیحی خارج شد؟

با خروج گوشت از فهرست کالاهای اساسی دریافت‌کننده ارز ترجیحی در سال‌جاری و حذف یارانه ارزی واردات گوشت، قرار است از این به بعد، کل نیاز بازار با عرضه گوشت ایرانی تأمین شود؛ اما ازنظر وزارت جهادکشاورزی، این تصمیم پیامدهایی برای امنیت غذایی کشور خواهد داشت.

سازمان برنامه‌وبودجه به‌تازگی از تصمیم برای خارج کردن گوشت قرمز از فهرست کالاهای اساسی و حذف ارز ترجیحی واردات این کالا خبر داده است. با این حساب، بازار ایران که نیاز مصرفی و صنعتی آن به گوشت قرمز حدود ۱.۱ میلیون تن برآورد می‌شود، در سال جاری باید کاملاً متکی به تولید داخل باشد. سؤال این است که واردات گوشت چه تأثیری بر قیمت گوشت قرمز  دارد و با صفر شدن واردات چه سناریوهایی محتمل است؟

گوشت قرمز یک میلیون تومان نشده است

روز چهارشنبه غلامرضا نوری قزلجه در پایان جلسه هیأت دولت با حضور در جمع خبرنگاران در پاسخ به خبرنگاری درباره اختصاص ارز برای واردات گوشت قرمز و قیمت آن که حدود یک میلیون تومان است، گفت: قیمت گوشت قرمز یک میلیون نیست در مصاحبه‌ها و سؤالات خواهشا قیمت‌گذاری نکنید. اینجور نیست. ما ۸ درصد گوشت مورد نیاز کشور را حداکثر در قالب ارز ترجیحی برای تنظیم بازار داشتیم نه اینکه کل مردم بتوانند با ارز ترجیحی گوشت را تهیه کنند. این هم دلایل خودش را دارد.

وی افزود: در وهله اول هدف حمایت از تولید داخلی است و در وهله بعدی هم این است که بتوانیم بازار را تنظیم کنیم و واردات کالا هم بالاخره با توجه به اینکه ارز استفاده می‌کند یک حدی برای کشور دارد. بنابراین ما با تشکل‌های دامداری نشستیم تفاهم کردیم که آنها نسبت به تنظیم بازار از تولید داخل اقداماتی انجام بدهند و در مقابل تا جایی که مقدور است، واردات را کاهش دهیم و این سیاست کلی ما است که هر جا که می‌توانیم با حمایت از تولید داخل و با کمک به افزایش تولید در داخل کشور واردات را کاهش دهیم.

نوری درباره نظارت بر قیمت‌ها گفت: برخی از کالاها که مشمول قیمت‌گذاری نیستند ولی کالاهایی که مشمول قیمت‌گذاری هستند حتما آنهایی که ارز ترجیحی دارند استفاده می‌کنند. بخشی قبل از ما هم شبکه توزیع داشتند، آنهایی هم که نداشتند ما قبل از سال یعنی تا اسفندماه این شبکه‌ها را ایجاد کردیم. رفع نواقص آن را هم در همین ایام داریم تکمیل می‌کنیم. کلیه کالاهایی که با ارز ترجیحی وارد کشور می‌شوند، با قیمت مصوب و در شبکه مشخص باید توزیع شوند و نظارت بر آنها، هم توسط همکاران ما و هم توسط همکاران وزارت صمت و با همکاری وزارت دادگستری و تعزیرات حکومتی انجام می‌گیرد.

واکنش بازار به گوشت وارداتی

براساس آمارهای گمرک ایران، در سال گذشته ۲۲۹ هزار تن گوشت قرمز (گوساله و گوسفند گرم و منجمد) با ارز ترجیحی (دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی) وارد شده که این میزان حدود ۲۰ درصد کل ظرفیت مصرفی و صنعتی گوشت قرمز در کشور برآورد می‌شود.

همچنین در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نیز واردات گوشت قرمز با ارز ترجیحی انجام می‌شد که طبق آمار گمرک در سال ۱۴۰۱ بالغ‌بر ۴۸ هزار تن معادل تقریبی ۴.۷ درصد نیاز کشور و در سال ۱۴۰۲ بالغ‌بر ۱۲۹ هزار تن معادل تقریبی ۱۱.۶ درصد از نیاز مصرفی و صنعتی کشور به گوشت قرمز از این مسیر تأمین شده است.

بررسی اطلاعات مرکز آمار در حوزه میانگین قیمت کالاهای اساسی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱ باوجود واردات ۴۸ هزار تن گوشت، این بازار در ماه‌های پایانی سال با تنش قیمتی مواجه شد.

همچنین در سال ۱۴۰۲ باوجود رشد ۱۶۰ درصدی میزان گوشت وارداتی نسبت به سال ۱۴۰۱ و تقسیم ثبت سفارش این کالا در ماه‌های مختلف، گرچه قیمت گوشت در بازار روند صعودی داشته اما شاهد شوک قیمتی نبوده است.

در این میان بررسی متوسط قیمت گوشت در طول سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد در کنار افزایش ۷۷ درصد میزان واردات گوشت نسبت به سال ۱۴۰۲، قیمت گوشت قرمز به‌ویژه گوشت گوساله، باثبات بوده و حفظ گوشت قرمز در فهرست کالاهای اساسی به حمایت از معیشت خانوارها کمک کرده است.

سناریوهای حذف گوشت وارداتی

در جریان بازدید سرزده‌ای که به‌تازگی رئیس‌جمهوری از وزارت جهادکشاورزی داشت، شهرزاد مشیری، معاون بازرگانی وزارت جهادکشاورزی گلایه خود را از حذف گوشت قرمز از فهرست کالاهای اساسی به رئیس‌جمهوری اعلام کرد و نسبت به تأثیر و پیامدهای این اتفاق بر امنیت غذایی کشور هشدار داد.

این هشدار از این منظر قابل‌توجه است که با حذف یارانه ارزی گوشت قرمز، عملاً نیاز بازار گوشت باید از محل داخلی پاسخ داده شود؛ درحالی‌که هزینه تولید گوشت قرمز در کشور تفاوت معناداری با بازارهای جهانی دارد و افزایش تقاضای آن می‌تواند به تنش قیمتی این بازار بینجامد.

به بیانی دیگر، حذف گوشت از فهرست کالاهای اساسی، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش قیمت گوشت باشد و این مسئله مستقیماً معیشت خانوارها را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.

در مقابل، این احتمال وجود دارد که در سایه فشارهای اقتصادی، هرگونه افزایش قیمت گوشت در سال‌جاری به کاهش خرید خانوارها مواجه شود و عملا با این اتفاق، از شتاب گرانی آن کاسته شود؛ اما نتیجه این اتفاق نیز چیزی جز تهدید امنیت غذایی خانوارها نخواهد بود.