آدم آهنی‌ها جای انسان را نمی‌گیرند
امروزه بسیاری از فعالان در مشاغل گوناگون، از این بابت که ممکن است روزی پیشرفت فناوری برای‌شان خطرساز شود، ابراز نگرانی می‌کنند، چرا که ممکن است با افزایش روزافزون فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، آینده شغلی افراد در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد.
امروزه بسیاری از فعالان در مشاغل گوناگون، از این بابت که ممکن است روزی پیشرفت فناوری برای شان خطرساز شود، ابراز نگرانی می کنند، چرا که ممکن است با افزایش روزافزون فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی، آینده شغلی افراد در هاله ای از ابهام قرار گیرد. این در حالی است که این روزها برخی شرکت ها برای تسریع در انجام کارهای مختلف، تلاش می کنند ربات و فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی را جایگزین نیروهای انسانی کنند تا هم در وقت و هزینه صرفه جویی کنند و هم بهره وری خود را افزایش دهند. این روند، مخالفان بسیاری نیز دارد که نشان می دهد که مخالف کاربرد فناوری در سطوح پیشرفته هستند.
نمونه این شرایط در اروپای قرن ۱۹ رخ داد، زمانی که ماشین ها به جای انسان کار می کردند، اما آیا می توان زمانی را که هوش مصنوعی و ربات ها جایگزین بسیاری از مشاغل شده اند، پیش بینی کرد؟ صمت در این گزارش به بررسی نظر کارشناسان درباره سوال یادشده پرداخته است.
ترس از فناوری، یک جنبش بریتانیایی
لادیسم؛ جنبشی اجتماعی صنعتگران نساجی بریتانیا در قرن نوزدهم بود که در نتیجه آن کارگران این واحدهای صنفی و کارخانجات در اعتراض به ورود تکنولوژی و جایگزینی ماشین آلات به جای نیروی انسانی به تخریب ماشین آلات بافندگی پرداختند.
این گروه در برابر تغییراتی که بر اثر انقلاب صنعتی ایجاد شده بود، به اعتراض پرداختند، چرا که احساس کرده بودند این تغییرات، باعث از دست رفتن شغل شان می شود و شیوه زندگی آنها را تغییر خواهد داد، در واقع، نگرانی کارگران از ماشین های بزرگی که به جای آنها در کارخانه ها کار می کردند، آشوب هایی را به وجود آورد که تنها یک واژه دلیل اصلی اعتراضات آنها بود؛ ترس به خطر افتادن شغل و معیشت.
از آن به بعد، اصطلاح «لادایت» برای توصیف کسانی که با صنعتی شدن یا فناوری های جدید مخالفت می کنند، استفاده می شود. امروزه هم می توان این اصلاح را برای افرادی که از کاربرد هوش مصنوعی و ربات ها در فضای گوناگون شغلی می ترسند، به کار برد.
باوجود توسعه فناوری به ویژه در کشورهای توسعه یافته و رسانه ای شدن دستاوردها، در برخی مواقع شاهد این ترس و نگرانی هستیم؛ برای مثال ایجاد یک فرآیند جدید مبتنی بر هوش مصنوعی در نظام اداری همواره با ممانعت های اولیه کارکنان و عدم استقبال آنها روبه رو شده است.
راهی جز کاربرد هوش مصنوعی در مشاغل نداریم
سیدمهدی خلیق رضوی، عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان و فعال عرصه کسب وکارهای نوین، در گفت وگو با صمت و در پاسخ به این پرسش که آیا فراگیر شدن ماشین های هوشمند در کسب وکار می تواند مانند انقلاب صنعتی عمل کرده و منجر به افزایش بیکاری در مقطعی از تاریخ شود، گفت: هوش مصنوعی یک ابزار است که با گذشت زمان بیش از پیش مورداستفاده صنایع قرار می گیرد. برای مثال، زمانی که برق اختراع شد، صاحبان مشاغل به تدریج از آن استفاده کردند و امروز استفاده نکردن از آن بی معنی به نظر می رسد، بنابراین با گذشت زمان، هوش مصنوعی هم یکی از اجزای مهم و انکارنشدنی زندگی ما محسوب می شود و چنان با آن آمیخته می شویم که نمی توانیم تصوری از نبود آن داشته باشیم.
وی افزود: در واقع در توسعه تکنولوژی، انتخاب دیگری نداریم و ناگزیر از استفاده هوش مصنوعی هستیم. چنانچه در دنیای امروز نیز بدون آنکه آگاه باشیم، از هوش مصنوعی استفاده می کنیم.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان بااشاره به اینکه، فارغ از مثبت یا منفی بودن ابزارگرایانه به هوش مصنوعی این نگرش در زندگی روزمره و کسب وکارها رواج دارد، گفت: در واقع استفاده از نوع و میزان استفاده از هوش مصنوعی بستگی به توسعه دهندگان دارد. کاربردی کردن هوش مصنوعی در شرایطی که اپلیکیشن های مختلف برمبنای هوش مصنوعی توسعه یافته اند، بستگی به نگرش توسعه دهندگان دارد. همچنین، بستگی به انتخاب ما هم دارد که از هوش مصنوعی در راستای نفع یا زیان بشریت استفاده کنیم.
در نهایت، اگر این فرآیند در مسیر درست قرار گیرد، خدمات زیادی در طیف های گوناگون به انسان ارائه خواهد داد.
خلیق رضوی بااشاره به کاربردی شدن هوش مصنوعی در مشاغل مختلف گفت: می توان نرم افزارهای هوش مصنوعی را به ۴ دسته تقسیم بندی کرد؛ یک دسته هوش مصنوعی جایگزین برخی مشاغل و فعالیت های انسانی می شود که نیاز به خلاقیت و تفکر انسانی ندارد. برای مثال خوانش بارکدهای خرید در فروشگاه های بزرگ. این بارکد را ماشین از ما بهتر می خواند. مشاغلی هستند که ضرورتی ندارد که به انسان سپرده شوند و ماشین بهتر آن کارها را انجام می دهد. به طورمعمول در این مشاغل نیازی به احساسات و خلاقیت انسانی نیست و ذات این مشاغل تکراری و خسته کننده است. در آینده نزدیک، چنین مشاغلی از دسترس انسان خارج شده و با ماشین های هوشمند انجام خواهند شد. حتی برخی از این مشاغل برای انسان خطرناک هستند و بهتر است به ماشین ها سپرده شوند، بنابراین در چندین سال آینده، این مشاغل کامل به ماشین ها سپرده می شوند و دیگر در گزینه های انتخابی انسان نخواهند بود.
این فعال در عرصه کاربرد هوش مصنوعی در کسب وکار گفت: اما یک سری مشاغل هم هستند که نیاز به خلاقیت و احساسات دارند و جنبه های انسانی آنها بسیار بالاتر از جنبه های ماشینی است. حداقل تا ۱۰ سال آینده نمی توان این نوع مشاغل را به ماشین ها سپرد؛ برای مثال راه اندازی یک کار جدید یا مدیریت یک سازمان یا انجام فرآیند تحقیق و توسعه، همگی نیازمند احساسات، خلاقیت و تفکرات انسان گونه است، بنابراین ماشین ها نمی توانند جای انسان را در این شغل ها بگیرند.
خلیق رضوی افزود: با هوش مصنوعی مشاغل جدید در دل مشاغل گذشته ایجاد می شود. در تمامی این سناریوها جز مشاغل دسته نخست، ماشین و هوش مصنوعی به عنوان همکار در کنار انسان قرار می گیرند، اما طیف استفاده از آنها متفاوت است و بستگی به نوع نیاز بشر دارد. در حقیقت، هوش مصنوعی خدمتگزار انسان در این مشاغل است.
به گفته این فعال عرصه هوش مصنوعی، در برخی مشاغل، هوش مصنوعی و ماشین به تصمیم گیری های انسانی بهتر کمک می کند؛ به طورمعمول مشاغلی که تصمیم گیری در آنها نیازمند خلاقیت و عواطف انسانی است و نیاز به پردازش داده های زیادی دارد؛ با استفاده از پردازش سریع داده ها به انسان در راستای انتخاب مناسب کمک می کند به این روند تاثیر غیرمستقیم هوش مصنوعی می گویند.
وی گفت: با توسعه بهره گیری از هوش مصنوعی به طورقطع مشاغلی از بین رفته و مشاغل جدیدی به وجود می آید، بنابراین با توسعه هوش مصنوعی در کسب وکار تعداد مشاغلی که به وجود می آید، بیشتر از مشاغلی است که از دسترس انسان خارج می شود. در اینجا اهمیت آموزش در طول عمر افراد شاغل در یک حرفه تعیین کننده است.
تغییر ارزش های مهارتی
این عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان گفت: در آینده با کمک هوش مصنوعی سرعت کسب اطلاعات به قدری به انسان کمک می کند که او راهی جز بهره گیری از آن ندارد. در واقع، انجام کارهای پرمزیت گذشته، دیگر در لیست فعالیت انسان نیست، چرا که ماشین به راحتی برای انسان آن کارها را انجام می دهد.
خلیق رضوی درباره توسعه مشاغل گوناگون در بهره گیری از هوش مصنوعی گفت: سرعت بلوغ صنایع مختلف در استفاده از ماشین های هوشمند متفاوت است. کاربرد هوش مصنوعی در صنایع سلامت محور کندتر و در حوزه فناوری بیشتر است. متناسب با نیازهای فعلی کشور ابزارهایی که در بستر هوش مصنوعی ایجاد می شود، متفاوت است. برای مثال، اگر بخواهیم به تمام مناطق دوردست کشور مانند روستاهای مختلف، خدمات سلامت با کیفیت بالا ارائه دهیم، نخستین مولفه ای که به ذهن می رسد، این است که تاسیس مراکز درمانی با تجهیزات بزرگ و افراد زیاد است؛ نظیر بیمارستان یا کلینیک های درمانی، اما می توان با بهره گیری از ماشین ها و هوش مصنوعی برای پایداری خدمات، تنها با یک اتاق و زیرساخت های مبتنی بر هوش مصنوعی و فردی که آموزش کافی دیده باشد، خدمات بهداشتی و درمانی درخوری ارائه کرد؛ در واقع این فرد می تواند در ارتباط با مراکز درمانی و پزشکان، خدمات موردنیاز را به مردم بدهد که یکی از ابزارهای در دسترس، تلفن همراه هوشمند است.
وی افزود: در مراحل پیشرفته حتی هوش مصنوعی هم می تواند گزارش اولیه بنویسد؛ بدون اینکه فرد بخواهد از روستای دورافتاده به مرکز شهر یا شهرهای بزرگ بیاید. در واقع، با ایجاد یک نهاد کوچک تر که هزینه قابل مقایسه با تاسیس یک مرکز درمانی بزرگ ندارد، می توان خدمات استاندارد و باکیفیت ارائه داد. با کمک هوش مصنوعی، فردی که در یک روستای دورافتاده زندگی می کند، به همان پزشک افراد شهرنشین دسترسی می یابد.
راه زیادی برای استفاده از هوش مصنوعی در پیش داریم
خلیق رضوی ضمن ارزیابی خود از شرایط فعلی کشور درباره کاربردهای ماشین های هوشمند در توسعه کسب وکار گفت: در توسعه هوش مصنوعی، فعالیت های زیادی را انجام نداده ایم؛ در حقیقت نه زیرساخت های هوش مصنوعی را ایجاد کرده ایم و نه از فرصتی که هوش مصنوعی می تواند در اختیار ما بگذارد، استفاده کرده ایم، بنابراین هنوز راه زیادی برای استفاده از هوش مصنوعی داریم.
هوش مصنوعی جایگزین انسان در برخی مشاغل
مجله اینترنتی شهاب نوشته است، کارشناسان بین المللی مثل شان چو، مدیرعامل استارت آپ هوش مصنوعی Catalytic واقع در شیکاگو معتقدند: نگرانی بابت از بین رفتن شغل با توسعه هوش مصنوعی امری بیهوده است.
چو در این باره می گوید: تکنولوژی همیشه به انسان ها نیاز دارد. با این حال، دچار سوءتفاهم نشوید.
این گونه نیست که ماشین ها در حال ظهور نیستند. این بدین معنی است که آنها بسیار کندتر نسبت به آنچه برخی رسانه ها ـ که اخبار مربوط به این حوزه را با آب و تاب فراوانی ـ پوشش می دهند، ظهور خواهند کرد که این خبر بسیار خوبی برای بیشتر کسانی است که فکر می کنند ربات ها و سایر فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی به زودی شغل آنها را از بین خواهند برد؛در حقیقت بسیاری از آنها در حد واژگان عملیاتی هستند. وی اظهار کرد: حسابداران، کارگران کارخانه ها، کامیون داران، وکلا و رادیولوژیست ها (فقط در چند مورد) در شغل های خود با اختلالی مشابه آنچه کشاورزان در طول انقلاب صنعتی با آن روبه رو بودند، مواجه خواهند شد؛ همان طور که تحقیقات نشان می دهد، سرعتی که هوش مصنوعی در آن جایگزین مشاغل خواهد شد، تسریع می شود و افراد آموزش دیده و ضعیف از لحاظ آموزشی را به صورت یکسان تحت تاثیر قرار خواهد داد.
هوش مصنوعی نیاز به نبوغ و ابتکار انسانی دارد
چو گفت: در بین بزرگ ترین مزایای هوش مصنوعی، بسیاری از متخصصان معتقدند این مزیت می تواند انسان را از انجام کارهای تکراری خسته کننده که تبدیل به بخشی از وظایف کلی انسان ها شده، نجات دهد، بسیار مهم و ارزشمند است و در نتیجه آن، انسان ها می توانند روی پروژه های پیچیده تر و باارزش تر تمرکز یا مقداری از زمان خود را صرف استراحت کنند.
سخن پایانی
باتوجه به موارد یادشده، اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که می توانند آینده نه چندان دور را پیش بینی کنند، به طورقطع از همین حالا به فکر شغل یا منبع درآمدی خواهید افتاد که به هوش مصنوعی ارتباط دارد، چرا که آینده به طورقطع از آن این فناوری خواهد بود.
به آن دسته از افراد که از فراگیر شدن این فناوری لذت خواهند برد، باید سرمایه گذاران و تحلیلگران ماهر را هم اضافه کنیم؛ کسانی که از فرصت های عالی که زندگی روبه روی شان قرار می دهد، به بهترین شکل ممکن استفاده می کنند، به جای اینکه منتظر نابودی آینده شغلی خود به واسطه فراگیر شدن هوش مصنوعی باشند.
