بی‌حسی یا مورمور شدن طولانی مدت، خواب‌رفتگی نامیده می‌شود، ممکن است نشانه‌ای از کمبود ویتامین، مسمومیت یا عوارض جانبی دارو، الکل یا آسیب باشد. در برخی موارد این حالات ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی مانند دیابت، فیبرومیالژیا، مولتیپل اسکلروزیس یا سکته مغزی باشد. درمان بستگی به علت عارضه دارد.

در این مقاله قصد داریم به بحث در مورد علت ، علائم و نحوه تشخیص و درمان گزگز و مورمور شدن در پاها بپردازیم.

علل رایج گزگز پاها

گزگز و مومور شدن پا علل مختلفی دارد. نشستن یا ایستادن در یک حالت به مدت طولانی، به دلیل فشار بر اعضا یا کمبود جریان خون، می‌تواند باعث ایجاد این احساس شود. زمانی که شروع به حرکت می‌کنید معمولا این احساس از بین می‌روند.

گزگز و مومور شدن پا همچنین می‌تواند نشانه عارضه‌های پزشکی جدی باشد که باعث آسیب به اعصاب یا محدود کردن جریان خون می‌شود. علل احتمالی این احساس عبارتند از:

• سطوح غیرطبیعی ویتامین و مواد معدنی، از جمله ویتامین B12، کلسیم، پتاسیم و سدیم
• یخ‌زدگی (آسیب ناشی از پوست یخ زده و بافت زیرین)
• نیش حشره
• داروها، مانند شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• زونا (تاول‌های دردناک ناشی از ویروس آبله مرغان)
• راش پوستی
• سموم موجود در غذاهای دریایی

آسیب نیز گاهی اوقات می‌تواند باعث ایجاد حس گزگز و مورمور شدن در پاها شود:

• آسیب به پشت
• شکستگی استخوان در پا
• فتق دیسک (یک ناحیه برآمده، لغزیده شده، یا پاره شده بین استخوان‌های ستون فقرات)
• عصب آسیب دیده در ستون فقرات گردن ناشی از ضربه، مانند تصادف با ماشین یا افتادن
• عصب فشرده شده

علل دیگر مربوط به آسیب‌های عصبی و بیماری هستند.

عارضه‌های مزمن

علائم برخی از عارضه‌های مزمن شامل گزگز و مورمور شدن پا است. برخی از این عارضه‌ها عبارتند از:

• آترواسکلروز (سخت شدن دیواره شریان‌ها)
• دیابت
• هیپو تیروئیدی (کم کاری تیروئید)
• میگرن (سردرد شدید و مکرر)
• آسیب عصبی (درد پا از کشاله ران تا بالای زانو. این درد عوامل مختلفی دارد که باید جویای آن شد.)
• مولتیپل اسکلروزیس (بیماری خودایمن موثر بر مغز و نخاع)
• نوروپاتی محیطی (اعصاب آسیب دیده در خارج از مغز و نخاع)
• پدیده‌ رینود (عارضه‌ای که باعث کاهش جریان خون به انگشتان دست می‌شود)
• تشنج (اختلالات الکتریکی ناگهانی مغز)
• سکته مغزی (جریان خون به مغز قطع شده یا کاهش می‌یابد)
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (بیماری خودایمنی که باعث التهاب گسترده و آسیب به بافت می‌شود)
• میلیت عرضی (اختلال عصبی که باعث التهاب در نخاع می‌شود)

تشخیص گزگز پا

بالاخره هر شخصی ممکن است در طول زندگی گاهی گزگز و مورمور شدن پا را تجربه کند. زمانی که به مدت طولانی در یک حالت نشسته‌اید ممکن است در پاها احساس گزگز کنید، که به محض راه رفتن این احساس از بین می‌رود. با‌این‌حال، برخی اوقات گزگز و مورمور شدن پا ممکن است نشانه‌ای از یک عارضه جدی باشد. در صورتی که به طور مکرر و بی‌وقفه دچار گزگز و مورمور شدن پا می‌شوید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک علاوه بر پرسیدن سوالاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی شما، معاینه بدنی نیز انجام خواهد داد.

پزشک را از تمام علائم خود، حتی آنهایی که فکر می‌کنید به مشکل‌تان مربوط نیستند، مطلع کنید. هرگونه آسیب اخیر، واکسیناسیون، داروهای مصرفی فعلی یا حتی مکمل مصرفی‌تان را به پزشک اطلاع دهید.

پزشک به منظور تایید تشخیص ممکن است انجام آزمایشات دیگر را نیز توصیه کند. این آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون، مطالعات هدایت عصبی، پانکسیون کمری (شیر نخاعی، نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی از ناحیه کمر)، تست عملکرد تیروئید، غربالگری سم شناسی و آزمایش سطح ویتامین باشد.

حتی ممکن است پزشک برای نمایان کردن اعصابی که ممکن است باعث گزگز و مورمور شدن پا شوند، به منظور بررسی نحوه فعالیت عصب و عضله و میزان هماهنگی این دو در کنار یکدیگر انجام الکترومیوگرافی (EMG) را توصیه می کند.

همچنین ممکن است آزمایشات تصویربرداری همچون، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ، به منظور کمک به تشخیص توسط پزشک انجام شود.

درمان گزگز و مورمور شدن پا

گزگز و مورمور شدن پا علل زیادی دارد، و درمان بستگی به علت علائم دارد. در صورتی که علائم ناشی از یک عارضه سلامتی باشد، درمان بر کاهش علائم و کاهش فعالیت بیماری تمرکز خواهد داشت. اگر علائم شما ناشی از شرایط حاد یا آسیب (شدید و ناگهانی) باشد، تمرکز درمان بر بهبود و توانبخشی خواهد بود.

درمان خانگی گزگز پا

در صورتی که گزگز پاهایتان مداوم، دردناک یا مکرر است، باید حتما توسط پزشک ارزیابی شوید. درمان عارضه اصلی بهترین روش درمان گزگز و مورمور شدن پا است.

بااین‌حال، چند روش خانگی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش ناراحتی در این فاصله انجام دهید:

استراحت

اگر احساس گزگز و مورمور در پاهایتان دارید، کمی پاهایتان را استراحت دهید. به منظور بهبود جریان خون و کاهش فشار روی اعصاب پا صاف دراز بکشید.

گرما و سرما

بسته به علت گزگز پا ممکن است نیاز به استفاده از کمپرس سرد یا گرم باشد. کمپرس سرد به کاهش تورم و التهاب کمک می‌کند، در حالی که کمپرس گرم می‌تواند جریان خون را افزایش داده و عضلات را ریلکس کند.

اگر از علت اصلی گزگز پا مطمئن نیستید، هر دو را امتحان کنید تا ببینید کدامیک برای شما مناسب است.

ماساژ

ماساژ ملایم پا و کف پا می‌تواند جریان خون را تحریک کند، که می‌تواند به کاهش گزگز کمک کند.

حمام پا

پای خود را در آب گرم یا نمک اپسوم در حمام پا قرار دهید. نمک یون‌های منیزیم و سولفات را آزاد می‌کند که می‌تواند جذب شود تا جریان خون را بهبود بخشد و درد و تورم را کاهش دهد.

چه زمانی باید به دنبال کمک پزشکی باشید؟

در برخی موارد، احساس گزگز یا مورمور شدن می‌تواند نشانه یک عارضه جدی یا آسیب باشد. در صورت تجربه علائم زیر، با پزشک در مورد گزگز و مورمور شدن صحبت کنید:

• گزگز به مدت طولانی ادامه دارد یا به‌طور مکرر رخ می‌دهد.
• با علائم دیگر همراه است.
• گزگز با تغییرات در رنگ، شکل یا درجه حرارت پا همراه است.
• علل دقیقی وجود ندارد.
• احساس سرگیجه، و اسپاسم عضلانی دارید، یا روی پوست خود جوش دارید.

در صورت تجربه هریک از علائم زیر، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید:

• آسیب به پشت، سر، یا گردن
• ناتوانی در حرکت یا راه‌رفتن
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده
• احساس آشفتگی
• از دست دادن هوشیاری
• لکنت زبان
• مشکلات بینایی