سال گذشته اقتصاد ایران با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شد و ریسک‌های سیستماتیک سبب شد نااطمینانی در بازار سرمایه تشدید شود. در سالی که گذشت، اتفاقات سیاسی و اقتصادی غیرقابل‌پیش‌بینی و کم‌نظیری رخ داد که بازار سرمایه را با ابهامات زیادی روبه‌رو ساخت که اثرات آن امسال نیز ادامه‌دار خواهد بود.

سوق دادن نقدینگی به‌سوی بازار سرمایه، تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که مسائل سیاسی و اقصادی به ثبات نسبی برسند. در سال گذشته حذف سامانه نیما و حرکت به‌سوی تک‌نرخی شدن ارز، گام مهمی در راستای حمایت از تولید و کاهش رانت بود و تاکید بر خصوصی‌سازی از جمله واگذاری ایران‌خودرو تاثیر بسزایی در مسیر بهبود شرایط اقتصادی و افزایش تولید داشت. باوجود این، استیضاح وزیر اقتصاد به افزایش نوسانات سیاسی و اقتصادی دامن زد و باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به دولت و سیاست‌های اقتصادی و خروج پول از بازار سرمایه شد، چراکه ابهامات زیادی بر وضعیت اقتصادی کشور سایه افکند و از سوی دیگر، بحث مذاکرات و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری نیز فشار مضاعفی بر اقتصاد کشور وارد کرد و سبب شد بازارهای مالی مسیرهای غیرقابل‌پیش‌بینی را پیش‌روی خود ببینند.

در سال گذشته، سیاست‌های انقباضی دولت در کنار کاهش منابع ارزی و فشارهای بین‌المللی، منجر به رشد نقدینگی و تورم و افزایش نرخ دلار شدند. این ابهامات در کنار کاهش ارزش پول ملی و نرخ تورم بالا و رکود در برخی از بازارها به‌ویژه مسکن و بورس منجر شد تا نقدینگی سرگردان برای حفظ ارزش خود به‌سمت طلا و صندوق‌های طلا سوق پیدا کند. در حال ‌حاضر بازار سرمایه ارزان‌ترین و ارزنده‌ترین بازار در میان رقبای خود محسوب می‌شود، چراکه ارزش دلاری بازار سرمایه در کف تاریخی خود قرار دارد و بسیاری از سهم‌ها پایین‌تر از ارزش ذاتی خود در حال معامله هستند. اما فضای سیاسی و اقتصادی مبهم و تهدیدهای ژئوپلتیک تمایل سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در بازار سهام کاهش داده و سبب شده است باتوجه به ارزشمندی این بازار، بدون تقاضا باقی بماند.

 

از سوی دیگر، رشد نرخ بهره ترمزی برای صعود بازار است، چراکه نرخ بهره بدون ریسک در انتهای سال ۱۴۰۳ به محدوده ۳۶ درصد رسیده است. این نرخ کف P/E را به ۳ رسانده و باعث شده جذابیت بازار سرمایه کاهش یابد. باتوجه به ریسک‌های سیستماتیک و سیاسی و بین‌المللی که در چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه وجود دارد و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه و فضای مبهم سیاسی و اقتصادی و شرایط همواره در حال تغییر قطعیتی درباره هیچ سناریویی در کار نیست، اما می‌توان پیش‌بینی کرد باتوجه به ارزندگی بازار، ریزش سنگینی متصور بود و در صورتی که فضای داخلی و بین‌المللی به ثبات نسبی برسد، می‌توان ورود نقدینگی به بازار و رشد بازار سرمایه را محتمل دانست.

در اقتصاد جهانی، جنگ تعرفه‌ای ترامپ موجب می‌شود تورم جهانی افزایش یابد که در کوتاه‌مدت، نرخ کامودیتی‌ها را افزایش دهد و در بلندمدت با ایجاد رکود جهانی باعث کاهش نرخ کامودیتی‌ها شود. ناترازی انرژی یکی دیگر از چالش‌هایی است که برخی صنایع امسال با آن روبه‌رو خواهند بود. محصولاتی مانند فولاد، سیمان و پتروشیمی تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت و در نهایت شرکت‌هایی که انرژی زیادی نیاز دارند و کالای رقابتی تولید نمی‌کنند، از این بابت آسیب جدی خواهند دید.

چشم‌انداز بازار خودرو کاملا بستگی به سیاست‌های دولت در زمینه واردات و تعرفه‌های گمرکی دارد. در صورتی که محدودیت‌های وارداتی کاهش و میزان عرضه خودروهای خارجی افزایش یابد، ثبات در قیمت‌ها پیش‌بینی می‌شود و در نهایت به‌اندازه تورم رشد قیمتی خواهند داشت، اما در صورتی که واردات محدود بماند و تعرفه‌های بالا حفظ شوند، نوسانات جدی در بازار خودرو پیش‌بینی می‌شود. روند نرخ دلار باتوجه به رشد نقدینگی و کسری بودجه و کاهش درآمدهای نفتی و کاهش نقدینگی دلاری و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی صعودی خواهد بود. در این میان، تغییرات سیاسی و تحولات بین‌المللی و وضعیت ژئوپلتیک می‌تواند این پیش‌بینی را دستخوش تغییرات کند.

باتوجه به شرایط خاص اقتصادی و بازار مسکن، انتظار می‌رود رشد قیمت‌ها در بازار مسکن باتوجه به اینکه ساخت‌وساز کاهش چشمگیری داشته است و در صورت تداوم تورم و رشد نقدینگی مسکن روند افزایشی داشته باشد، اما این رشد نرخ کمتر از تورم و به‌دلیل اینکه نقدشوندگی مسکن نسبت به بازار ارز و طلا کمتر بوده همراه با رکود باشد و رکود تورمی در بازار مسکن رخ دهد.

بازار طلا تحت‌تاثیر ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی از جمله نرخ جهانی اونس طلا، تورم و سیاست‌های بانک مرکزی و تغییرات نرخ ارز و تصمیمات فدرال رزرو امریکا قرار دارد. طلا به‌عنوان گزینه‌ای برای پوشش ریسک و حفظ ارزش دارایی در برابر تورم همیشه برای سرمایه‌گذاران جذابیت داشته است. در صورت کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و افزایش تنش‌های سیاسی و بین‌المللی شاهد رکوردهای جدیدی در نرخ آن خواهیم بود و در بازار داخلی هم پیشتاز بازدهی خواهد شد. بازدهی طلا به سطح ریسک‌های اقتصادی و سیاسی بازمی‌گردد و سیاست‌های مالی دولت و روابط بین‌المللی از عوامل تعیین‌کننده آن است. تورم بالا و نوسانات نرخ ارز در ایران سرمایه‌گذاری در طلا را مورداقبال قرار می‌دهد و شاهد روند صعودی اما پرنوسان در آن خواهیم بود.