این روزها شاهد قطع برنامه‌ریزی‌شده برق در کشور هستیم و دلیل اصلی این مشکل، تامین نشدن سوخت کافی برای نیروگاه‌ها اعلام شده است. به‌نظر می‌رسد پرداختن به معضل ناترازی برق از این منظر و بیان تامین نشدن سوخت کافی به‌عنوان علت قطع برق، ما را به تکرار اشتباهات گذشته سوق می‌دهد. اگر مشکل به این سادگی است، آیا باید شاهد قطعی برق باشیم؟!

واقعیت اینکه سال‌هاست در حوزه انرژی نه‌تنها به سیاست‌های کلان ابلاغی رهبر معظم انقلاب و برنامه‌های توسعه، بلکه به نظرات کارشناسان و دلسوزان نیز توجه کافی نشده است. در کنار تلاش برای تامین سوخت نیروگاه‌ها، باید به دیگر عوامل و ریشه‌های اصلی مشکل نیز توجه کنیم. در غیر این صورت، این تصور ایجاد می‌شود که تامین سوخت کافی، به‌تنهایی مشکل تولید برق را حل خواهد کرد و ما می‌توانیم به مصرف بی‌رویه برق و دیگر حامل‌های انرژی ادامه دهیم.

بنابراین ضروری است که در کنار تامین اعتبارات موردنیاز وزارت نفت برای تولید حداکثری گاز و دیگر فرآورده‌های نفتی، به مقولات مهم دیگر نیز توجهی ویژه داشته باشیم. یکی از این موضوعات مهم، کمک به وزارت نیرو در تدوین و تصویب مقررات حمایتی برای تنوع‌بخشی به روش‌های تولید برق است که سال‌ها از آن غفلت شده است.

اکنون بیش از ۹۴ درصد برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود، در حالی که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید در تولید برق در ایران کمتر از یک درصد است. در حالی که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق جهان به‌طورمیانگین بیشتر از ۳۰ درصد است. باتوجه به منابع سرشار خورشیدی و بادی کشور، باید تولید برق تجدیدپذیر را در اولویت قرار دهیم.

افزون بر این در نیروگاه‌های حرارتی نیز شاهد اتلاف انرژی هستیم. بسیاری از نیروگاه‌های قدیمی از بازده مناسبی برخوردار نیستند و در نیروگاه‌های جدید نیز فرصت‌های بهبود قابل‌توجهی وجود دارد. برای نمونه اکنون بیش از ۲۰ درصد برق کشور در نیروگاه‌های گازی تولید می‌شود که با تامین منابع مالی موردنیاز وزارت نیرو برای راه‌اندازی بخش سیکل ترکیبی این نیروگاه‌ها، می‌توانیم بدون نیاز به هیچ‌گونه سوخت اضافی، تولید برق کشور را بیش از ۱۰درصد افزایش دهیم.

این مهم نه‌تنها در نیروگاه‌های قدیمی و فرسوده، بلکه در نیروگاه‌های تازه‌ساخت مانند نیروگاه‌های ابن‌یمین و راشد در استان خراسان‌رضوی صادق است.

از سوی دیگر، تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد تنها با افزایش عرضه نمی‌توان تقاضا را جبران کرد، بنابراین نباید از فرصت‌های بهبود در سمت مصرف غافل شویم. ورود به این حوزه، مستلزم اجرای راهبردهای متنوعی است که شامل ارتقای بازده تجهیزات مصرف‌کننده انرژی و تحول در فرهنگ مصرف می‌شود. تجربه موفق استان خراسان‌رضوی در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در اجرای پویش‌های مردمی‌سازی مصرف گاز و برق نشان می‌دهد، با مشارکت فعال مردم و رسانه‌ها، می‌توان به موفقیت‌های ارزنده‌ای دست یافت. کمااینکه در کشور ما نمونه‌های فراوانی از نتایج شگرف مشارکت مردم و مردمی‌سازی در امور وجود دارد.

در نهایت، با همت و همکاری همه‌جانبه و اعتماد به معجزه مردمی‌سازی واقعی و جلب مشارکت مردم، می‌توانیم به راه‌حل‌های پایدار و موثری برای حل مشکلات ناترازی انرژی کشور دست یابیم. مهم؛ عزم و اراده همگانی برای اقدام و عدم فرصت‌سوزی است.