نقش استانداردها در رشد و توسعه اقتصادی
مسلم بیات کارشناس ارزیابی کیفیت
رابطه بین استاندارد و عملکرد اقتصاد ملی کشورها بهطورفزایندهای طی دهههای گذشته موردتحقیق قرار گرفته است.
مطالعات انجامشده توسط موسسات استاندارد آلمان، انگلستان، کانادا، فرانسه و استرالیا بهطورتجربی ارتباط محکم و مثبتی را بین استانداردها و رشد اقتصادی پایدار نشان میدهد که این موضوع با استفاده از گسترش استانداردها بهعنوان دانش فنی در اقتصاد ملی انجام پذیرفته است.
موسسه استاندارد آلمان در سال ۲۰۱۱ تحقیقی را در پی بررسی و پیشرفت مطالعات ابتدایی مزایای اقتصادی استاندارد در سال ۲۰۰۰ انجام داد که در این تحقیق ارزش کار سرمایه اختراعات مجوزها و استانداردها در تولید با اندازهگیری ارزشافزوده ناخالص تخمین زده میشد.
نتایج تحقیق نشان داد، استانداردها رابطه مهم و مثبتی با خروجی اقتصادی دارند. مطالعات آلمان در سال ۲۰۱۵ – ۲۰۱۱ با تحلیلهای بیشتر توسط سایر موسسات ملی با رویکرد و چارچوب زمانی مشابه پیگیری شد که منجر به نتایجی قابلمقایسه شده است و بهطورکلی تمام مطالعات ملی نشان میدهد که استانداردها بهدلیلی که موجب بهبود گسترش دانش فنی میشوند، تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی دارند. در این تحقیق سهم استانداردها روی نرخ رشد اقتصادی در کشور آلمان برابر با 9.0 درصد و در فرانسه و استرالیا 8.0 درصد، در انگلستان 3.0 درصد و در کانادا 2.0 درصد مشخص شده است.
استانداردها از مواردی هستند که براساس توافق و اجماعنظر ذینفعان تهیه و با تایید یک سازمان بهرسمیت شناخته و برای استفاده مشترک و مکرر ارائه میشوند که شامل قوانین و دستورالعملها و ویژگیها برای انجام فعالیتها یا نتایج آنها هستند.
هدف استانداردها، دستیابی به درجه مطلوبی از نظم در یک زمینه خاص است. استانداردها باید براساس نتایج تلفیقی علوم فناوری و تجربه باشند و هدف، ارتقای منافع مطلوب جامعه است. توصیه استانداردها و قوانین فنی توسط موسسات و سازمانهای دوره صلاحیت و این کار با همکاری بخش دولتی و خصوصی انجام میشود.
استانداردها عنصر ضروری زیرساختهای تکنولوژیکی و اقتصادی یک کشور هستند و بهشدت بر توان رقابتی و استراتژیهای شرکتها نیز تاثیر میگذارند، استانداردها یک راه ارتباطی هستند؛ یک نوع زبان مشترک که بهصورت مشخصات فنی بیان میشوند. اغلب آنها بهعنوان قابلیتی برای برقراری ارتباط بین سایر زبانها بهمنظور جلوگیری از سوءتفاهم استفاده میشوند؛ استانداردها وجود دارند تا ما از آنها استفاده کنیم و از منافع آنها بهرهمند شویم. علت وجودی آنها ارزشی است که برای ما بهارمغان میآورند و بر زندگی روزمره شهروندی تاثیر میگذارند.
استانداردها در حوزههای گستردهای چون ساختوساز، مواد غذایی، اسباببازیها، ساختمانها، ماشینآلات، مراقبتهای بهداشتی، محیطزیست، خدمات و ... وجود دارد و بخشهای متعددی از فعالیتها را همچون ایمنی، مدیریت، آزمایش، سازگاری و ... را پوشش میدهند.
بهطوریکه انواع مختلف استانداردها و نیازهای مختلف را برآورده میسازند. درک مفاهیم استانها برای همه بهلحاظ تاثیری که در طول زندگی روزمره و حرفهای دارند، ضروری است. آموزش استانداردها و استانداردسازی، نقش کلیدی فزایندهای در توسعه ملل جهان ایفا میکند و انسانهایی که با این موضوع آشنایی دارند، در موقعیتی قویتری در مواجهه با طیف وسیعی از وضعیتهایی که ممکن است در زندگی روزمره و حرفهای خود مواجه شوند، برخوردار هستند و زندگی آسودهتر، ایمنتر و قابلپیشبینیتری نسبت به سایرین خواهند داشت.
در این میان سوالی که وجود دارد، این است؛ استانداردها به چه میزان و چگونه میتوانند در رشد و توسعه اقتصادی کشور نقش ایفا کنند.
رشد اقتصادی به توسعه عوامل ورودی متفاوتی بستگی دارد. این عوامل در اقتصاد کلاسیک سرمایه و کار هستند، با این حال در اقتصادهای کاملا مبتنی بر دانش این عوامل بهظاهر برای پیشبینی رشد و توسعه اقتصادی کافی نیستند، زیرا دانش موجود در یک اقتصاد تاثیر زیادی بر بهرهوری عوامل تولید و در نتیجه رشد دارد و دانش هم بهطور قابلملاحظهای از پیشرفت فنی تاثیر میپذیرد که تعیین مقدار کمی از آن بسیار دشوار است، با این حال تعدادی شاخص مفید و اثباتشده وجود دارد که در تعیین تقریبی سطح فنی دانش مفید هستند، مثل تعداد اختراع و مجوزهای معتبر که به صاحبان مالکیت معنوی خارجی پرداخت میشود، همانطور که درباره نرمافزار انجام میپذیرد.
این شاخصها نشاندهنده پیشرفته فنی است که نتیجه سرمایهگذاریهای موفقیتآمیز در تحقیق و توسعه هستند.