ارتباط دانشگاه با صنعت؛ پلی که نیمهکاره مانده است
ابراهیم احمدی، مدیر بخش تحقیق و توسعه یک شرکت دانشبنیان
برای رسیدن به یک محصول کاربردی از دل پژوهش، مراحل و گامهایی باید طی شود که هرکدام نیاز به نیروی متخصص، سرمایه کافی و دقت بالا دارد. داشتن مجموعهای خلاق و دارای دانش فنی کافی، نخستین گام در طول این فرآیند است. سپس باتوجه به نیازهای صنعت، هدف و طرحی مشخص میشود. باید مطالعات میدانی انجام گیرد تا مشخص شود که انجام این کار صرفه اقتصادی دارد یا نه؟ همچنین باتوجه به تجهیزات و ظرفیت کشور، آیا از نظر علمی، توانایی ساخت محصولی موثر وجود دارد؟ پس از طی کردن این مراحل، ابزارهای موردنیاز طراحی و فرآیند کار شبیهسازی میشود.
در صورت مشاهده هرگونه مشکل در شبیهسازی، طراحیها اصلاح میشوند و بعد روند ساخت و نصب آغاز میشود. محصول تولیدشده بهصورت میدانی آزمایش میشود و اگر نیاز باشد، تصحیحاتی روی آن انجام میگیرد و سپس در یک پروژه واقعی استفاده میشود تا نتایج کار به مشتریان و کارفرما ارائه شود.
محیط دریا پویا است و ادواتی هم که در این محیط استفاده میشود، باید برای این محیط پویا و دینامیک طراحی شده باشد. مشتریان هم متناسب با ماهیت این حوزه دائما خدمات بهروزی را درخواست میکنند و بههمینعلت باید بهطورهمیشگی ادوات و تجهیزاتمان را توسعه دهیم و بهروز کنیم. بنابراین، پژوهش رکن اصلی فعالیتهای شرکت ما محسوب میشود.
بخش تحقیق و توسعه، واحدهای مختلف را درگیر میکند و این واحدها پس از مدتی نتایج تحقیقات خود را به این بخش ارائه میدهند و سپس با بررسی این نتایج، دستور تولید صادر میشود.
توسعه اقتصادی و فنی هر کشوری در گرو حرکت این کشور در مسیر رفع نیازهای خود و در ابعاد بزرگتر رفع نیازهای جهان است. چنین روندی را تنها با پژوهش و تحقیق مستمر و بهدست آوردن دانش بهروز میتوان انجام داد. در هر کشوری اگر مبنای کار اقتصادی براساس تحقیق و پژوهش مرتبط با صنعت باشد، کشور از نظر اقتصادی در محدوده فعالیت خودش حرفی برای گفتن خواهد داشت. انجام این کار، مستلزم سنجیدن و ارزیابی شرایط آن منطقه و شرایط اقتصادیاش و سپس تهیه ابزار و تجهیزات موردنیاز باتوجه به تحقیقات انجامشده و دانش بومی است.
برای مثال، ربات ROV که در راستای پژوهشهای انجامشده این شرکت توانسته یکی از نیازهای مهم کشور را برطرف و حتی به دیگر کشورهای حوزه خلیجفارس نیز خدمات ارائه دهد و درآمدزایی کند.
ارتباط ضعیف صنعت و دانشگاه همواره از مهمترین و مزمنترین معضلات کشور بوده است. در کشور ما این ارتباط بهاندازهای که باید و شاید برقرار نشده است و متاسفانه طرحهایی که استادان دانشگاهها به دانشجوها میدهند، عمدتا در راستای صنعت کشور نیستند. هرچند در سالهای اخیر پویشهایی در این زمینه انجام شده است. هنوز خود صنایع هم اقدام چندان موثری در این راستا انجام ندادهاند. حالا با تمهیدات و تشویقهایی که از سمت معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری در نظر گرفته شده، امید است تا این ارتباط در سالهای آینده گسترده شود؛ ارتباطی که میتواند چرخ پیشرفت صنایع و اقتصاد کشور را بسیار سریعتر از روند کنونی بچرخاند و بسیاری از معضلات بنیادی دیگر را نیز حل کند.
از تجهیزات نسبتا جدیدی که در دنیا در بخش خدمات مهندسی دریا مورداستفاده قرار میگیرد، رباتهای زیردریایی هستند که با نام ROV شناخته میشوند. پیشرفتهترین و سنگینترین مدل این رباتها که در کارهای حرفهای مورداستفاده قرار میگیرد؛ ربات ROV ، working class است. این رباتها بهمنظور استفاده در فعالیتهای زیر دریا مانند پایش خطوط لوله یا نصب و تعمیر تجهیزات زیر دریا کاربر دارند. در ابتدا یک ربات ROV تهیه کردیم و تمام قطعاتش را مدلسازی و دوباره سرهم کردیم. از آنجا که این رباتها شامل ۲ بخش سازه ربات و واحد کنترل ربات هستند، باید از روی خود ربات واحد کنترلش را میساختیم. در نتیجه، با کمک متخصصان داخلی در بخشهای برنامهنویسی، الکترونیک، مکانیک و واحد دریایی شروع به پژوهش و تحقیق کردیم تا این بخش هم تکمیل و در نهایت، ربات آماده بهرهبرداری شد.
در مرحله اول بهصورتآزمایشی ربات را آزمایش کردیم و توانستیم به کارفرمای ایرانی ثابت کنیم که ربات کار میکند. در نتیجه این فرآیند، رباتی که در گذشته فقط توسط شرکتهای خارجی و با قیمتی گزاف در اختیار بخشهای موردنیاز کشور قرار میگرفت، حالا بهصورت کاملا داخلی تولید میشود و از خروج ارز جلوگیری میکند.
هرجا که غواص نتواند دسترسی داشته باشد یا در مکانها و فعالیتهایی که ممکن است انجامش برای غواص بسیار خطرناک باشد، از این ربات استفاده میشود. بهعنوان مثال، برای برش کابلهای اعماق دریا. در بحث پایش و بررسی خطوط لوله نیز گاهی ممکن است طول لولهای کیلومترها ادامه داشته باشد و تصویربرداری از این لولهها توسط غواصان، ماهها زمان خواهد برد، در حالی که این ربات میتواند با سرعت بیشتری این کار را انجام دهد.