شرایط بحرانی نفت
سعید میرترابی-کارشناس انرژی
فروش نفت ایران در شرایط تحریم، امری سخت و دشوار است که ایران توانسته باوجود این شرایط، روزانه یکمیلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت را صادر کند. بسیاری از کارشناسان انرژی بر این باور هستند که ایران باوجود آنکه نفت را صادر میکند، اما در بازارهای جهانی، از جایگاه و رتبه خوبی برخوردار نیست. ایران توانسته است مشتریان قبلی خود را حفظ کند و دلیل این موضوع، تخفیفهایی است که برای خریداران اعمال میکند.در حال حاضر از نظر حضور ایران در بازار جهانی، آمارهای تخمینی وجود دارد و نمیتوان بهدرستی اعداد و ارقام را مطرح کرد. ایران در بحث صادرات و براساس حدس و گمان، روزانه یکمیلیون بشکه تا یکمیلیون ۲۰۰ هزار بشکه، صادرات دارد که باتوجه به شرایط تحریم، عدد قابلقبولی بهحساب میآید. روشهای اندازهگیری میزان صادرات وجود دارد، اما چیزی که مطرح میشود، در نهایت یکمیلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در طول روز است.
زمانی که کشور در شرایط تحریم قرار دارد، قطعا بحث صادرات و حضور در بازار جهانی، روند کاهشی پیدا میکند؛ اما باید گفت که ایران با استفاده از تولید بیشتر در حوزه نفت، توانسته است مشتریان خود را حفظ کند و البته تخفیفهایی که برای مشتریان خود اعمال میکند، در بحث صادرات بیتاثیر نبوده است.
در بحث مصارف داخلی باید گفت حدود ۲ میلیون بشکه در کشور مصرف میشود؛ اما باوجود آنکه ایران توانسته باوجود تحریم و همچنین مصارف داخلی، صادرات داشته باشد، اما باید این نکته را هم در نظر گرفت که شرایط و رتبه ایران در بازار جهانی، کاهش پیدا کرده است. لازم به ذکر است که قبل از تشدید تحریمها، ایران شرایط خوبی را در بازار جهانی و رقابتپذیری داشته است. ایران در زمان قبل از تشدید تحریمها، حدود ۴ میلیون بشکه نفت را به کشورهای خواهان نفت ایران صادر میکرد. تحریمها و مصارف داخلی سبب شده است تا هر میزان که تولید میشود، مصرف شود، در صورتی ایران میتواند جایگاه خوبی را در بازار جهانی داشته باشد،در صورتی که تولید را افزایش دهد.بهطورکلی در فصول سرد، تقاضا برای سوختهایی که برای تولید گرما مورداستفاده قرار میگیرند، بیشتر است و همین امر سبب خواهد شد تا نرخ نفت در بازار نفت تاثیرگذار باشد. در نیمکره شمالی، باوجود فصل سرما و اینکه امسال سرما کمتر از حد معمول است، میتواند روی تقاضا تاثیر بگذارد و نرخ نفت در بازار جهانی را تحتتاثیر قرار دهد.بحرانهای روسیه و جنگ با اوکراین، شرایط کنترلشدهای پیدا کرده و شرایط غزه هم تقریبا به وضعیت تثبیتشدهای رسیده است، انتظار نمیرود که شوک بزرگی به عرضه و تقاضای بازار نفت وارد آید. احتمال میرود بازار روند معمول خود را باتوجه به تغییرات فصل طی میکند و تا محدوده ۸۰ دلار تثبیت میشود. بازار نفت وضعیتی دارد که این امکان وجود دارد تا حوادثی پیشبینینشده روی نرخ طلای سیاه تاثیر زیادی بگذارد.
بهدلیل آنکه جهان، با سرعت بالایی بهسمت انرژیهای تجدیدپذیر حرکت میکند، میتوان تصور کرد که اگر بخواهیم نفت را با قیمتهای معقول و با تقاضای موثر صادر کنیم، بیش از ۲ دهه زمان نخواهیم داشت. البته بهدلیل آنکه ما در منطقه نفتخیز قرار گرفتهایم و نفت در کشور ارزان تولید میشود، میتوانیم تا ۵۰ سال آینده هم نفت بفروشیم، اما وضعیت بازار ممکن است شرایط را برایمان دشوار کند.گمانهزنیها بهسمتی میرود که ما در ۲ سال آینده، پیک تقاضای نفت را خواهیم داشت و بعد از آن، تقاضا برای خرید نفت، وارد یک روند نزولی خواهد شد. اگر این روند قطعی باشد، ما باید به دنیایی فکر کنیم که بهتدریج از مشتریان نفت کاسته میشود و رقابت بر سر جذب مشتریهای جدید بیشتر میشود که چنین موضوعی میتواند شرایط را برای ما دشوارتر کند.