نکات مهم در مدیریت شهری

شهر محیطی است که به‌طورمداوم در حال توسعه اجتماعی بوده و نیازهای اجتماعی مانند مسکن، حمل‌ونقل، کار و فراغت را برآورده می‌کند. در طول تاریخ، به دلایل مختلف، کارکرد شهرها به‌صورت مداوم تغییر کرده است. شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در هر زمان نقش مهمی در فرآیند تغییر شهرها داشته‌اند و این شرایط به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر مدیریت شهری، نحوه استفاده از فضای شهری و نوع ارتباط شهروندان با یکدیگر تاثیرگذار بوده و همواره بهبود کیفیت زندگی، اصلی‌ترین توجه برنامه‌ریزان بوده است.برای توسعه متوازن و بهینه شهر، کنترل ساخت‌وسازهای شهری از طریق ضوابط و مقررات ساخت‌وساز انجام می‌گیرد. عدم اجرای بسیاری از این ضوابط و مقررات، مدیریت شهری را به اقدامات متنوعی مانند کنترل مداوم بر ساخت‌وسازها، تعیین ضمانت‌های اجرایی قانونی برای رعایت ضوابط و مقررات و اعمال جریمه تحت فشار قرار داده است. با این حال، باوجود اقدامات کنترلی مدیریت شهری، هر سال تعداد قابل‌توجهی از تخلفات ساختمانی و شهری در شهرهای بزرگ به‌ویژه تهران گزارش می‌شود.تخلفات مختلفی مانند از بین بردن فضای سبز، ساخت‌وساز بدون مجوز، عدم‌رعایت اصول ایمنی و تغییر کاربری در هنگام ساخت‌وساز به‌طورعمده باعث ناهنجاری در ظاهر شهر و ایجاد مشکلاتی در محیط اجتماعی می‌شوند.تهران، یک کلانشهر با مشکلات متعدد و پیچیده روبه‌رو است که بعضی از آنها به نظر حل‌نشدنی می‌رسند.

فاقد توجه به شهرسازی، آلودگی هوا، بافت فرسوده، حاشیه‌نشینی و مسائل اجتماعی تهران را با چالش‌های فراوانی مواجه کرده است. شهرهای حومه نیز از این مشکلات بیشترین تاثیر را متحمل می‌شوند.افزایش جمعیت در شهرها باعث افزایش نرخ زمین‌ها و در نتیجه استفاده حداکثری از آنها برای ساخت‌وساز می‌شود. این مسئله باعث تبدیل نمای شهرها به مجموعه‌ای از ساختمان‌ها از سنگ و بتن شده است و تراکم جمعیت، همراه با آلودگی‌های مختلف، به افزایش بیماری‌های گوناگون منجر می‌شود. به‌علاوه، از دست دادن ارتباط با طبیعت و محیط‌زیست، باعث بروز بیماری‌های روانی و روحی می‌شود که هزینه‌های آن را جامعه باید پرداخت کند. از این‌رو، فضای سبز در شهرها می‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل برای مقابله با این مشکلات و ایجاد یک محیط زیبا در کنار محیط کار و زندگی مطلوب معرفی شود. بنابراین، ضروری است که شهرسازی و ساخت‌وساز با رعایت ارزش‌های محیط‌زیستی انجام بگیرد تا به فضای سبز درون‌شهری و بین‌شهری آسیبی وارد نشود.یک نکته دیگر که باید مدیران شهری به آن توجه کنند، مربوط به محاسبه وجود بسترهای فرهنگی، اجتماعی، تفریحی و زیرساخت‌های خدماتی برای افزایش جمعیت است که باید دید آیا به چنین مواردی توجه شده است یا خیر؟ این محدودیت‌ها باید به‌صورت مدیریت متمرکز در بحث معماری شهری در نظر گرفته شوند. در واقع، با افزایش ناگهانی جمعیت در یک منطقه و محدودیت منابع زیرساختی، ما با مسائل و نارضایتی‌های مختلف شهروندان مواجه خواهیم شد که باید به آنها به‌سرعت توجه کنیم.

بدیهی است که افزایش جمعیت باعث افزایش تقاضا برای استفاده از امکانات شهری می‌شود، زیرا نسبت جمعیت به منابع را از حالت تعادل خارج می‌کند. در این حالت، شهروندان برای دستیابی به منابع محدود با یکدیگر رقابت می‌کنند و این الگوی رفتاری منجر به افزایش خشونت‌های کلامی و فیزیکی می‌شود.در فرآیند انبوه‌سازی در کشور، معمولا به ابعاد شهرسازی به اندازه کافی توجه نشده است. به‌همین‌دلیل، انبوه‌سازی بدون در نظر گرفتن این نکات، منجر به تجمع مشکلات و آسیب‌های اجتماعی و زیست‌محیطی شده و نهادهای دولتی و سازمان‌های مسئول این حوزه با چالش‌هایی روبه‌رو خواهند شد. بنابراین، ضرورت دارد که در کنار ساخت مسکن، به تمام جوانب مختلف رفاهی، اجتماعی و شهرسازی توجه شود تا از رشد مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در سطح جامعه جلوگیری شود.