دستاوردی در تولید انرژی حاصل نشده
علی جمشیدیان-کارشناس انرژی
تاثیر ناهماهنگی انرژی بر رشد اقتصادی از طریق اثر آن بر صنایع ایجاد میشود. برای افزایش کارآیی، صنایع به منابع انرژی قابلاعتماد و پایدار نیاز دارند. در صورت وجود ناهماهنگی انرژی، ممکن است صنایع با قطعی در تامین برق و سوخت و همینطور با اختلالات دیگر روبهرو شوند که تمام این عوامل، باعث کاهش بهرهوری، افزایش هزینهها و کاهش رقابتپذیری خواهند شد. برای مقابله با این مسائل، دولت باید برنامهریزی مناسبی انجام دهد و موانع را از سر راه بردارد.هنگامی که ناهماهنگی انرژی وجود دارد، خانوارها ممکن است با قطعی برق، گاز یا سایر اختلالات مواجه شوند که میتواند منجر به افزایش هزینهها و کاهش کیفیت زندگی شود. این موضوع باعث کاهش درآمدهای دولت میشود و در بلندمدت تاثیر قابلتوجهی بر رفاه کلی افراد و خانوادهها دارد. در چنین شرایطی، رشد کلی اقتصادی کشور بهخطر میافتد و مشکلات عدیدهای را بهوجود میآورد.بحران انرژی در کشور مدتها است که بهطورجدی موردتوجه قرار میگیرد و تاکنون اقدامات موثری برای حفظ و نگهداری از منابع انرژی حیاتی کشور انجام نگرفته است. باید بهروزتر فکر کرد و در نظر داشت که هیچ منبع انرژی تجدیدپذیری در کشور وجود ندارد. همین بحث درباره سایر حاملهای انرژی نیز قابلاعمال است. مصرف بیرویه انرژی در کشور، باتوجه به سیاستهایی که دولت سیزدهم برای آن تدوین کرده، ناهماهنگیها را شدت بخشیده است.
ایران که دارای بزرگترین میدان گازی جهان است، بهصورت رسمی اعلام کرده است که نیاز به تامین سرمایهای در حدود ۲۴۰ میلیارد دلار دارد تا از وابستگی به واردات گاز جلوگیری کند. درحالحاضر، ایران حتی با تامین نیازهای گازی داخلی خود نیز، مشکلات زیادی را تجربه میکند.ایران، با منابع غنی انرژی مانند نفت، گاز طبیعی و آب، قادر به تامین نیازهای انرژی خود است؛ اما عوامل مختلفی مانند نبود توازن در تولید و مصرف انرژی، نقص در زیرساختها، رشد ناپایدار در تقاضا، تحریمهای غرب، افزایش هزینهها و کاهش توان تولیدی، مشکلات زیادی را در حوزه انرژی ایجاد کرده و این مشکلات بهصورت تجمعی رخ میدهند و برای کنترل آنها، نیاز به تدابیر و راهکارهای موثری است.
دولت سیزدهم با مشکلات و چالشهای بسیاری مواجه شده که تاکنون برخی از آنها حل و انجام نشده است. این وضعیت، توقعات عمومی را افزایش داده و مشکل ناترازی انرژی در کشور به وضعیت بحرانی نزدیک است. بههمیندلیل، تمام نهادها و سازمانهای دولتی و خصوصی باید با دولت همکاری و با شناسایی و حل مسائل به تسریع در مسیر توسعه و پیشرفت کشور کمک کنند.اکنون، تعداد زیادی طرح و سیاستگذاری برای حل مشکل ناترازی گاز در کشور انجام شده است. با این حال، باوجود اینکه ایران یکی از بزرگترین منابع نفت و گاز طبیعی در جهان را دارد، هنوز دستاورد خاصی در زمینه تولید برای وابستگی به آن نداریم و هر ساله با مشکل ناترازی گاز در کشور مواجهیم.هماکنون، یکی از مشکلاتی که برای افزایش تولید محصولات نفتی و گازی وجود دارد، مربوط به سرمایهگذاری و تامین مالی است. امکانات برای افزایش تولید انرژی در کشور وجود دارد، اما صادرات با مشکلاتی همراه شده و انتقال درآمدهای ناشی از صادرات انرژی به داخل کشور بسیار دشوار است.ایران دارای رتبه دوم و سوم در ذخایر گاز و نفت جهان است و باید جایگاه بسیار بالاتری در بازارهای انرژی جهان داشته باشد؛ اما متاسفانه هنوز این جایگاه را نداریم. دلیل اصلی این امر ابتدا بهدلیل مشکلات موجود است که مانع از سرمایهگذاری در بالادست شده و امکان دستیابی به فناوری و دانش فنی روز را محدود کرده است. عامل بعدی که بسیار مهم است، ناتوانی ما در قرار دادن مبنای اقتصاد کشور برپایه بهینهسازی مصرف انرژی است. بههمیندلیل، تولید انرژی در کشورمان متناسب با ذخایر ما انجام نمیگیرد. اگر چنین چالشهایی در کشور بهصورت جدی موردبررسی و برنامهریزی قرار نگیرند، در نهایت باوجود منابع عظیم نفتی و گازی، کشور به یک واردکننده انرژی در سالهای آینده تبدیل خواهد شد.