در همان زمان وقتی اعضای شورای شهر پنجم نسبت به سوخت‌های مازوت اعتراض کردند، سازمان ملی حفاظت محیط‌زیست از شورای شهر شکایت کرد و یکی از اعضای شورای شهر که بحث مازوت را درباره کارخانه‌های اطراف شهر ری مطرح کرده بود، به دادگاه فراخوانده شد.

در حوزه وسایل نقلیه عمومی یکی دلایل آلایندگی اتوبوس‌ها عدم‌انجام تعهدات دولت‌های قبل برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی بود. در دولت‌های پنجم تا دهم، در هر دوره بین ۲ تا ۳ هزار اتوبوس خریداری و به شهرداری تحویل داده شد. تنها دولتی که حتی یک اتوبوس هم خریداری و به تکالیف قانونی خود عمل نکرد، دولت یازدهم و دوازدهم بود.

سازمان محیط‌زیست در بدنه دولت است و باید این موضوع را پیگیری می‌کرد. هزینه‌کرد ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان برای فیلتردوده با توجه به کهنگی اتوبوس‌ها، کارآیی لازم را برای این وسایل نقلیه عمومی ندارد و در کوتاه‌مدت از بین می‌رود.

درحال‌حاضر بخشی از آلودگی هوا مربوط به خودروها بوده و دودزا بودن اتوبوس‌های شهری نیز غیرقابل انکار است. وقتی دولت برای نوسازی خودروها اقدامی نکرد، شورای شهر پنجم برای خرید اتوبوس اعتبار گذاشت. البته اتوبوس‌های موردنیاز خیلی بیشتر از آمار سفارشی‌شده هستند.

دراین‌باره سازمان ملی حفاظت محیط‌زیست باید دغدغه بیشتری داشته باشد، زیرا مسئول و ناظر بر اجرای قوانین مربوط به هوای پاک است. هنگامی‌که کنار قوانین هوای پاک، ده‌ها قانون دیگر هم اجرانشده چه کسی باید پیگیر آنها باشد؟ درواقع محیط‌زیست نقش اول را دارد، زیرا ناظر بر اجرا قوانین هوای پاک است. به‌عنوان نمونه، اعضای شورای شهر نمی‌توانند کارخانه‌ای که سوخت مازوت استفاده کرده را تعطیل کنند اما سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌تواند.

آلودگی هوا ۳ دلیل دارد؛ ۲ دلیل که از قبل بوده و دیگری هم مدتی است پدید آمده است. اجرا نشدن قوانین مربوط به هوای پاک، نخستین دلیل آلودگی هوای تهران است. نبود مدیریت یکپارچه چالش بعدی و مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها هم موضوع دوم و سومی است که در این زمینه مطرح می‌شود. در موضوع آلودگی هوا حدود ۱۸ نهاد دخیل هستند. موضوع به شهرداری ارجاع شود به سازمان حفاظت محیط‌زیست برمی‌گردانند، سازمان محیط‌زیست هم ممکن است وزارت صنعت، معدن و تجارت را متولی امر بداند. این وزارتخانه هم توپ را به زمین وزارت نفت و سوخت استاندارد می‌اندازد؛ در نتیجه هر نهادی بررسی و رفع مشکل را به دیگری واگذار می‌کند و نهاد دیگر را مقصر می‌داند. در واقع متولی مشخصی در این‌باره وجود ندارد، درحالی‌که در جهان چون مدیریت شهری در اختیار شهرداری است و حتی درباره امنیت شهر، شهرداری مسئول است باید پاسخگوی مسائل شهری باشد. اما در این موضوع ایران برعکس است و سازمان‌های متعددی متولی هوای پاک هستند. برآیند این عدم‌یکپارچگی در حوزه مدیریت آلودگی فعلی هواست که ممکن است سال‌به‌سال بدتر هم شود.

برای نتیجه‌گیری درست از قانون هوای پاک باید تمام ماده‌ها و تبصره‌های آن اجرایی شوند. در این راستا، اداره‌های کل محیط‌زیست می‌توانند نقش مهمی داشته باشند، زیرا قدرت بیشتری در ممنوعیت فعالیت واحدهای آلاینده دارند.

در شرایطی که کلانشهرها با آلودگی هوا روبه‌رو هستند، هیچ کارخانه‌ای به‌ویژه در کلانشهری مانند شهر تهران اجازه ندارد با سوخت مایع شامل گازوئیل و مازوت فعالیت داشته باشد، حتی نیروگاه‌ها هم اگر با سوخت مازوت یا گازوئیل کار می‌کنند باید تعطیل شوند، زیرا پس از کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها در آلودگی هوا نقش دارند. پیگیری و رسیدگی به این امور از وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست است که باید با حساسیت بیشتری دنبال موضوع باشند.