راه نجات بازار مسکن
سعید اسلامی بیدگلی-کارشناس بازار مسکن
به دلیل تورم هایی که ما در بخش های مختلف اقتصادی کشور با آن روبه رو هستیم، در بسیاری از بخش ها مثل مسکن، تقاضای غیرمصرفی افزایش پیدا کرده است. بخشی از این نبود تعادل که در بازار شاهد آن هستیم، به دلیل تغییرات تقاضای غیرمصرفی به وجود نیامده، زیرا با رشد جمعیت رشد نکرده و بر اثر تغییرات، دچار نوسان شده است.بنابراین، نخستین کار اساسی که باید برای حل این مشکل صورت بگیرد، بازگشت ثبات و متغیرهای کلان اقتصادی و همچنین پیش بینی کردن بعضی از متغیرهای کلان اقتصادی است که کمک می کند، روند عرضه و تقاضا نوسانات نامعقول از آنها حذف شود. در این صورت، برنامه ریزی برای مدیریت بازار از طرف نهاد سیاست گذار هم بهبود خواهد یافت، زیرا به هر حال سازکار را باید بازار تعیین کند وگرنه هرگونه دستکاری در بازار ممکن است درکوتاه مدت مفید،اما در بلندمدت به زیان بازیگران بازار باشد.۲ نکته کلیدی برای حل مشکل مسکن وجود دارد: نکته اول این است که کارشناسان قبل از اینکه به سراغ بازارها بروند، باید برنامه ای برای کنترل متغیرهای کلان اقتصادی دولت ها داشته باشند که این مسئله مهمی است که باید موردتوجه قرار بگیرد.مسئله دوم، دلایل متعدد سرمایه گذاری در بخش مسکن است، زیرا بازار مسکن جزو آن دسته از سرمایه گذاری هایی است که معمولا در یک فاصله گذاری یک ساله محصولش وارد بازار می شود و آثارش ممکن است ۱۲ یا ۲۴ ماه در بازار مشاهده شود.
بنابراین، علاوه بر مسئله ثبات بازارها که کمک می کند به افزایش سرمایه گذاری در بخش های مختلف؛ اجرای سیاست هایی که بتواند به ساخت مسکن کمک کند، می تواند موثر باشد که برنامه ریزی برای تامین مالی سازندگان بخش مسکن یکی از همین سیاست گذاری ها است.البته بنده اعتقادی به دخالت دولت درباره ساخت مسکن ندارم، اما دولت ها می توانند با سیاست های تسریع گرایانه و توجه به مسئله کسری بودجه هایی که با آن روبه رو هستند، با استفاده از ابزارهایی که کمک به تامین مالی طرف عرضه بخش مسکن می کنند، مشکلات پیش روی این بازار را حل کنند.در بحث ساخت مسکن فقط تسهیلات ملاک بهبود بازار نخواهد بود، زیرا شبکه بانکی کشور نیز با مشکل تامین منابع مواجه و این تسهیلات ممکن است باتوجه به قابل پیش بینی بودن وضعیت کسری بودجه کشور، مشکلات و شوک اقتصادی بزرگی ایجاد کند که با این کار از هدف اصلی که کنترل متغیرهای کلان است، دور خواهیم شد. اما به هر حال، ما از ابزارهای مالی بخش مسکن استفاده بسیار ناچیزی کرده ایم، زیرا انواع مختلف صندوق ها فعالیت خاصی نکرده و شرکت های بزرگ توسعه دهنده ما توان تامین مالی از بازار سرمایه را نداشته اند.
بانک ها نیز به جای تمرکز روی بخش های خرد، باید به شرکت های بزرگ توسعه دهنده توجه بیشتری نشان دهند، زیرا این شرکت ها توسعه چشمگیری چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ تکنولوژی پیدا نکرده اند.نکته کلیدی درباره بازار مسکن این است که بدانیم بازار مسکن به دلایل متعدد به طورکلی ناهمگن است و چسبندگی نرخ نیز در این بازار وجود دارد که در این صورت نوسانات این بازار به صورت کلی کاهشی نخواهد بود و باتوجه به اینکه احتمالا تورم در کشور ما همچنان وجود خواهد داشت، معمولا کاهش نرخ واقعی مسکن از طریق افزایش نیافتن نرخ در یک دوره انجام می گیرد. به این منظور که وقتی افزایش نرخ مسکن رخ نمی دهد و به طورمثال ۲۰ درصد تورم در بازار وجود دارد، این معنی را می رساند که نرخ واقعی مسکن کاهش یافته است. از این منظر، اگر نگاه کنیم، ممکن است اگر سیاست گذاری های درستی صورت بگیرد و توان بخش هایی از طبقات اجتماعی برای خرید مسکن افزایش پیدا کند، اوضاع بازار مسکن بهتر شود.