ناترازی انرژی و چالش‌های صنایع‌معدنی
امین صفری-فعال و کارشناس معدن
چند سالی است که برای تامین برق با مشکلات متعددی روبه رو شده ایم و این بحران در سال های اخیر بیش از پیش خود را عیان کرده است. کمبود برق و آسیبی که به بخش تولید وارد می کند، کاملا روشن است. سال گذشته، واحدهای صنایع معدنی حدود یک ماه با قطعی کامل برق روبه رو بودند و حدود ۲ ماه هم با محدودیت های زمانی به کار خود ادامه دادند. این شرایط در عمل می تواند بخش زیادی از تولید، یعنی چیزی در حدود یک دوازدهم تا دودوازدهم تولید سالانه را تحت تاثیر قرار دهد و بازدهی شرکت ها و تعهدات صادراتی و امور برنامه ریزی شده دیگری را هم دچار چالش کند. به این ترتیب، تداوم وضع موجود با شعار سال که رشد تولید است، هماهنگ نیست.امروز مصرف برق کشور چیزی در حدود ۷۰ هزار مگاوات و البته این عدد در زمان های مختلف در طول سال متغیر است. احتمالا میزان تولید هم چیزی در همین حدود است و وقتی به زمان پیک مصرف می رسیم و عدد مصرف کمی بالاتر می رود، با مشکل روبه رو می شویم. در برنامه ۵ سال ششم توسعه تاکید شده بود که سالانه حدود ۵ درصد افزایش ظرفیت ایجاد شود که در مجموع باید چیزی در حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار مگاوات می شد، اما در کل این زمان، توانستیم ظرفیت را چیزی در حدود ۱۰ هزار مگاوات افزایش دهیم که به معنای عقب ماندگی است و اگر برنامه ریزی و سرمایه گذاری نشود، ممکن است این عقب ماندگی در ۵ سال بعدی هم ادامه یابد و به این ترتیب، ناترازی نه تنها جبران نمی شود، بلکه افزایش پیدا می کند و شرایط بحرانی تر خواهد شد.بخش صنعت، حوزه بسیار مهمی است و تاثیرات فراوانی بر شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد و تاثیرات شگرفی بر خانواده ها و معیشت آنها می گذارد، اما اینکه انتظار داشته باشیم بخش خانگی را خاموش کنیم تا صنعت کار کند و نتایج بلندمدت آن را در آینده خانواده ها درک کنند و از آن بهرمند شوند، راه حلی درست و در واقع، عملی نیست.
اگر بخواهیم با نگاهی کلان تر به موضوع نگاه کنیم، به طورقطع بخش خانگی اولویت دارد. با این وصف، صنعت برق باید روش های هوشمندانه تری را جایگزین کند که اگر قرار بر این شد که بخش خانگی با محدودیت هایی روبه رو شود، به نحوی باشد که آسیب های کمتری ببیند و سبد خانوار را تحت تاثیر قرار ندهد.یکی از روش های هوشمندانه مدیریت مقطعی استفاده از اینترنت اشیا است که امروزه در دنیا مورداستفاده است و می تواند با کمک آن بخش هایی از برق خانگی به صورت هوشمند قطع شود و جریان برق در دیگر بخش های مهم تر برقرار باشد. به عنوان مثال، ممکن است در فصل تابستان با استفاده از اینترنت اشیا و روش های هوشمند در ساعاتی از شب که هوا خنک تر است، فقط جریان برق کولرها و اسپیلت ها را قطع کند؛ این روش هایی که امروزه در دنیا مرسوم است، اما ما هنوز تا دستیابی به آن فاصله داریم.
در واقع، دولت تا امروز انواع و اقسام راهکارهای مقطعی را به کار گرفته و با آزمون و خطا به روش هایی دست پیدا کرده است. برای مثال، در دوره ای از سال بخش هایی از صنعت را تعطیل و گاهی صنایع یا بخش های خانگی را با محدودیت های مصرف روبه رو می کنند. به طورکلی، راه حل های مقطعی همین است و اینکه انتظار داشته باشیم بدون سرمایه گذاری و برنامه ریزی بتوانیم با راه حل های مقطعی از کمبود نجات پیدا کنیم، مغایر با قوانین بدیهی است و غیرممکن است. مسکن های مقطعی همواره موردتوجه قرار داشته اند، اما نتیجه رضایت بخشی به بار نمی آورند. واقعیت این است که توسعه صنعت برق به ۲۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد و باید زمان هم صرف شود تا ضعف ها جبران شوند، بنابراین باید وزارت نیرو برنامه داشته باشد و سرمایه گذاری جذب و زمان صرف تا ناترازی ها را جبران کند. اینکه ما توقع داشته باشیم ناترازی موجود با تصمیمات مقطعی برطرف شود، ممکن نیست.
