خروج سرمایه دلاری، یعنی کاهش تولید
لطفعی بخشی-اقتصاددان
خروج سرمایه عبارت است از انتقال دارایی ها به خارج از کشور. در اقتصاد هر کشوری اصل خروج سرمایه، امری نامطلوب تلقی می شود زیرا اغلب نتیجه بی ثباتی سیاسی یا اقتصادی است. فرار سرمایه زمانی اتفاق می افتد که سرمایه گذاران دارایی های خود را از یک کشور خاص به دلیل بی ثباتی و نااطمینانی در اقتصاد و با این باور که فرصت های بهتری در خارج آن کشور وجود دارد، به کشوری دیگر منتقل می کنند.هدف اصلی و اولیه تمام افرادی که در بازارهای مختلف سرمایه گذاری می کنند، کسب سود و سپس حفظ ارزش سرمایه است. سرمایه گذاران نیز با استفاده از روش های مختلف به دنبال تشخیص و استفاده از فرصت های معاملاتی سودآور به ویژه در شرایط تورمی هستند؛ از همین رو معمولا سرمایه گذاران از پول پرقدرت برای سرمایه گذاری استفاده می کنند. خرید دلار به عنوان پول پرقدرت به علت افت ارزش ریال با استقبال زیادی مواجه شده است. همچنین افزایش نرخ دلار باعث ایجاد تورم و پایین آمدن ارزش پول ملی می شود.
امروزه در ایران باتوجه به شرایط بد اقتصادی، افراد سعی دارند اوضاع زندگی خودشان را با روش های مختلف سرمایه گذاری بهبود ببخشند. این سرمایه گذاری می تواند در هر زمینه ای به طور مثال خرید ملک و زمین، خودرو، سکه، ارز، طلا، سهام و... باشد، اما عده ای هم باتوجه به بیشتر شدن تورم در ایران سرمایه خود را به دلار تبدیل و آن را به خارج کشور منتقل و سرمایه گذاری می کنند. به طور مثال در یک سال گذشته بیشترین خریداران ملک در ترکیه ایرانیانی بوده اند که ریال را به دلار تبدیل کرده و در این کشور سرمایه گذاری ملکی کرده اند.پول برخی از کشورهایی که معمولا رشد اقتصادی بالایی دارند، منبع خوبی برای سرمایه گذاری محسوب می شود. سرمایه گذاری در دلار، یورو و دینار در بلندمدت سود زیادی برای خیلی از افراد داشته، به همین دلیل در حال حاضر دلار، در کنار بورس، طلا و ارزهای دیجیتال، جزو مهم ترین ابزارهای سرمایه گذاری هستند.البته ممکن است به دلایلی مثل توافق هسته ای ایران و امریکا، ارزش دلار پایین و بالا شود و این سرمایه گذاری با ریسک همراه باشد، اما به هرحال در شرایطی که تورم، بیماری مزمن اقتصاد داخلی شده بدترین کار نگهداری ریال است. به تازگی به دنبال افزایش ریسک سیستماتیک در اقتصاد ایران، برخی افراد به دنبال خروج سرمایه های خود از کشور هستند و در بیشتر موارد نیز سرمایه های ایرانیان به کشور ترکیه و در بخش املاک این کشور سرمایه گذاری شده است.آن طور که رصدخانه مهاجرت ایران اعلام کرده، بحران ها و تحولات اقتصادی بر افزایش میل افراد به مهاجرت، به ویژه با اهداف اقتصادی بسیار مؤثر است. باوجود آنکه آمار دقیقی از تغییرات روندهای مهاجرتی ایرانیان براساس داده های داخلی در دسترس نیست، با استفاده از داده های کشورهای مقصد و با مشاهدات میدانی پراکنده نیز به نظر می رسد پس از تحولات اقتصادی اخیر میزان مهاجرت و سرمایه گذاری ایرانیان در کشورهای همسایه به شدت افزایش داشته است.
طی دهه های ۷۰ و ۸۰ بیشتر سرمایه گذاری ایرانیان در خارج، در کشورهای خلیج فارس از جمله امارات بود، اما داده های اکنون حاکی از آن است که مقصد سرمایه های مهاجر ایرانی در حال حاضر عمدتا کشور ترکیه وکانادا است.فرار سرمایه دلاری در نهایت منجر به کاهش حجم سرمایه به معنای کاهش حجم تولید می شود که این مسئله نیز به معنای کاهش درآمد خانوارهاست. این کاهش درآمد هم در خانوارهای شهری و هم روستایی رخ می دهد. اینگونه رفاه از زندگی ها دور می شود و آسیب و خشونت و نارضایتی و افسردگی جای خود را باز می کند. آسیب های فرار سرمایه، جامعه را نه تنها از نظر اقتصادی که از بعد فرهنگی و آموزشی و سلامت نیز دچار فقر می کند.
