ناکجاآباد دلار
میثم رادپور-کارشناس اقتصاد
هفته گذشته دلار وارد کانال ۴۷ هزار تومان شد و در نخستین روز هفته جاری به کانال ۴۹ هزار تومان رسید؛ روندی غیرقابل کنترل و خطرناک در سقوط ارزش پول ملی. مهم ترین دلیل افزایش تقاضای ارز در بازار، سرمایه گذاری و حفظ ارزش پول و در برخی موارد، کسب سود است. در روزهای گذشته اعلام شد ارز کافی در کشور وجود ندارد که مسعود توکلی، سخنگوی بازار متشکل ارزی اعلام کرد کمبودی در زمینه ارز نداریم و با راه اندازی سامانه ناخدا تمام مشکلات ارزی متقاضیان برطرف خواهد شد.
یکی از اقدامات مکرر دولت ها و بانک مرکزی در ادوار مختلف، تشدید عرضه ارز برای مدیریت بازار آن است. دولت ها همواره بانک های مرکزی را مجبور به افزایش عرضه ارز کرده اند، اما تجربه دهه ۹۰ نشان داده بازار دارایی ها با افزایش عرضه به تعادل نمی رسد و اگر هم افزایش قیمت ها با تشدید عرضه، مدتی متوقف شود، با توقف یا کاهش شدت عرضه، دوباره جریان می یابد؛ به عبارت دیگر، هر قدر بیشتر به بازار دارایی عرضه انجام شود، تشنگی بازار بیشتر خواهد شد؛ اتفاقی که اکنون باعث شده نرخ دلار افسار پاره و بازارساز را در کنترل نرخ مستاصل کند.در حال حاضر کشور با تورمی بالای ۵۰ درصد دست وپنجه نرم می کند و به همین دلیل است که افزایش های خیره کننده نرخ در سایر بازارها به بازار ارز نسبت داده می شود. بازار ارز مستقل از سایر بازارهای کشور نیست و باید آن را در سبد بقیه بخش های اقتصادی تعریف کرد؛ از همین رو تا تورم مهار نشود امکان کنترل نرخ ارز هم وجود ندارد و حتی اگر سیاست گذار بخواهد با اقداماتی ارز را وارد مسیر کاهشی نرخ کند آسیب های ناشی از آن و هزینه هایی که اقتصاد برای این کاهش دستوری باید بپردازد قابل چشم پوشی نخواهد بود.باید پذیرفت باوجود تورم بالای ۵۰ درصد هر تمهیدی برای مهار رشد نرخ ارز خروجی مثبتی نخواهد داشت. واقعیت این است که تورم محرک رشد نرخ دلار در کشور است. زمانی که جهش نرخ ارز اتفاق می افتد نرخ کالاهای وارداتی نیز بالا می رود و اقتصاد زیر آوار تورم ناشی از گران شدن کالاها باقی می ماند و این چرخه ادامه پیدا می کند.اما شرایط سال ۱۴۰۲ بسیار پرابهام است، زیرا اگر مذاکرات از سر گرفته نشود سال آینده هم انتظارات در زمینه نرخ ارز صعودی خواهد بود.
بنابراین عوامل غیراقتصادی مهم ترین تاثیر را بر بازار ارز خواهد داشت. در عین حال نوسان نرخ دلار در چند ماه گذشته چالش بزرگی برای بیشتر سرمایه گذاران بوده است. نرخ دلار نه فقط در بازار ارز، بلکه در بیشتر بازارهای پولی و مالی رایج در کشور تاثیرگذار بوده است. پیش بینی درباره رفتار آینده نرخ دلار، برای تمام سرمایه گذاران حائزاهمیت است و نمی توان از اثرگذاری آن بر وضعیت معیشتی مردم نیز چشم پوشی کرد. بنابراین حساسیت دولت هم نسبت به بازار ارز دوچندان شده و ماموریت رئیس کل جدید بانک مرکزی هم دقیقا کنترل و ساماندهی بازار ارز بوده، اما متاسفانه فرزین هم راه رئیس کل های قبلی یعنی ارزپاشی برای کنترل نرخ را در پیش گرفت؛ اقدامی که در گذشته به شکست انجامید؛، بنابراین دیری نخواهد پایید که با کاهش ذخایر ارزی بساط بریزوبپاش ارزی برچیده شود.
نمی توان عدد و رقم واضحی را برای نرخ دلار در سال آینده متصور بود. فقط باید دعا کنیم دلار شب عید وارد کانال ۵۰ هزار تومان نشود، زیرا خارج کردن ارز شاخص از کانال مقاومتی ۵۰ هزار تومان از منظر اقتصادی کار آسانی نیست.روشن است که دلار نیز خود را با سایر قیمت ها در بازار تطبیق می دهد و اگر تغییری در نرخ ارز ایجاد نشود به این معناست که بانک مرکزی در حال سرکوب نرخ ارز است. این بار بانک مرکزی با ارزپاشی قصد دارد بازار ارز را سرکوب کند که این نیز تبعات و آسیب های زیادی به فعالان و کسب وکارها وارد می کند و فقط معامله گران از این ارزپاشی سود خواهند برد.