ساخت مسکن ملی غیرممکن نیست
میثم مهرپور کارشناس مسکن
اینکه دولت بخواهد مسکن بسازد یا شرایطی را مهیا کند که سازندگان مسکن ساخت آن را تسریع کنند، 2 موضوع متفاوت است، اما ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال اگرچه کار بزرگی باشد، کار غیرممکنی نیست. در دولت های نهم و دهم به طورمیانگین در هر سال ۷۰۰ هزار واحد مسکونی ساخته شد که در دولت یازدهم و دوازدهم حدود ۳۰۰ هزار واحد کاهش یافت.
برای افزایش میزان ساخت و ساز مسکن، نهاده در کشور به اندازه کافی وجود داشته و نقدینگی موردنیاز آن نیز می تواند به وسیله سیستم بانکی و گشایش ریالی تامین شود، بخش خصوصی نیز در بخش مسکن حضور فعالی دارد که می تواند در ساخت مسکن به دولت کمک کند. اصل این کار امکان پذیر است و امکانات و شرایط لازم برای آن نیز وجود دارد، اما به نظر نمی رسد، بتواند تاثیر چندانی بر نرخ مسکن گذاشته و منجر به حل مشکل هزینه های بازار مسکن ـ به طوری که شهروندان راحت تر بتوانند خانه دار شوند ـ نخواهد شد، در واقع با افزایش عرضه در بازار مسکن، قیمت ها کاهش نمی یابد.
در برنامه های توسعه 5 ساله گفته شده هر ساله باید ۸۰۰ هزار تا یک میلیون واحد مسکن ساخته شود تا کشور با کمبود عرضه مسکن مواجه نشود، زیرا خانواده های جدیدی که تشکیل می شوند، به مسکن نیاز دارند.
خانه هایی که ساخته می شوند، باید با نیاز متقاضی متناسب باشند، گفته می شود اکنون یک و نیم تا 2 میلیون خانه خالی در کشور وجود دارد که بخشی زیادی از آن در استان و شهر تهران قرار گرفته است، این آمار اشتباه نیست، اما سوال اینجا است که چرا باوجود این تعداد خانه خالی، همچنان با مشکل کمبود مسکن مواجهیم؟ خانه های خالی در مکان هایی قرار گرفته که متقاضی برای آن وجود ندارد، ممکن است در شمال تهران خانه هایی وجود داشته باشد که خالی است و خالی نیز می ماند، این موضوع ممکن است در اطراف تهران یا استان های بزرگ نیز وجود داشته باشد. بنابراین زمانی می توان مشکل مسکن را حل کرد که عرضه مسکن متناسب با تقاضای آن باشد، با ساخت مسکن در منطقه ای که به دلیل وجود مشکلات رفت وآمدی و نبود امکانات اولیه، شهروندان حاضر به زندگی در آن نیستند یا مناطقی که هزینه مسکن در آن به قدری زیاد است که کسی توان خرید آن را ندارد وبه این راحتی نمی توان مشکل مسکن را حل کرد. طرح دولت برای ساخت مسکن فقط منجر به رونق اشتغال و رشد اقتصادی خواهد شد، زیرا با افزایش تولید مسکن بسیاری از تولیدات داخلی رونق خواهد گرفت، اکنون در بخش سیمان با کاهش تقاضا مواجه است و با ظرفیت کمتر تولید انجام می شود و تقاضای کافی برای آن وجود ندارد. مشکل مسکن با یک اقدام حل نمی شود و علاوه بر افزایش عرضه مسکن، قدرت خرید شهروندان نیز در حل این مشکل اهمیت ویژه ای دارد، افزایش قدرت خرید شهروندان و افزایش عرضه متناسب با تقاضای بازار برای حل مشکل مسکن ضروری است. بنابراین نمی توان از مسکن ارزان صحبت کرد، مسکنی که حتی زمین آن نیز رایگان باشد، کمابیش نیم میلیارد تومان هزینه دارد که بسیاری از افراد توانایی خرید آن را ندارند. ساخت مسکن با در نظر گرفتن نیاز مردم، می تواند موثر باشد و منجر به فعالیت سایر شغل ها نیز می شود، اما اگر دولت می خواهد این طرح موفق باشد، لازم است، اجازه دهد خود مردم یا انبوه سازان این خانه ها را بسازند تا مشتری داشته باشد و اشتباهات گذشته تکرار نشود. ابعاد این طرح هنوز مشخص نیست، اما اگر دولت هر مداخله ای در هر قسمت از روند ساخت این مسکن ها داشته باشد، این طرح شکست خواهد خورد. واقعیت این است که باتوجه به هزینه هایی که در کشور وجود دارد، ساخت مسکن ارزان نرخ به معنای واقعی باید به فراموشی سپرده شود، زیرا اکنون دیگر امکان ساخت مسکن ارزان نرخ وجود ندارد. در دهه ۸۰ هزینه های ساخت مسکن مهر در نهایت حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان می شد، اما امروز حتی اگر دولت، زمین رایگان در اختیار سازنده قرار دهد، برای ساخت یک واحد ۷۵ متری بدون شک حدود ۴۰۰ میلیون تومان هزینه ساخت لازم است، بنابراین نرخ ساخت هر متر مسکن 4 تا 5 میلیون تومان است.