«فرسوده‌ها» طرح زمین‌مانده
سیدآرش حسینی‌میلانی کارشناس حوزه محیط‌زیست
آلایندگی خودروهای فرسوده معضلی است که سال های سال است کلانشهری مانند تهران با آن درگیر است. در هر دوره مدیریتی در سطح دولت و مدیریت شهری تدابیری اندیشیده و راهکارهایی برای این معضل پیشنهاد شده، اما طرح ها به طور کامل به نتیجه نرسیده است.
در حال حاضر ما با عدم نظارت در حوزه تردد موتورسیکلت های فرسوده و نحوه تردد آنها در سطح شهر یا به عبارت دیگر نحوه اعمال قانون درباره این فرسوده ها روبه رو هستیم. در حوزه خودرو پیگیری این فرسوده ها براساس پلاک آنها راحت تر انجام می شود اما در حوزه موتورسیکلت با مشکلاتی مواجهیم. در واقع می توان گفت پلیس در حوزه موتورسیکلت فرسوده موفق عمل نکرده است.
حذف خودروهای فرسوده از چرخه مصرف نیاز به سرمایه گذاری دارد و در شرایط اقتصادی و اجتماعی فعلی، موضوع با حساسیت های خاصی پیگیری می شود. این امر کار را سخت کرده است؛ به ویژه با اپیدمی شدن کرونا کسب وکارهای آنلاین رونق گرفته اند و یکی از ابزارهای کار در این بخش هم موتورسیکلت است. این امر تحت اختیارات شهرداری ها نیست. اگر پلیس راهور پیشنهادی داشته باشد، شورای شهر باید متناسب با آن سیاست گذاری کند. البته اگر پایش و اعمال قانون نباشد با انگیزه اقتصادی نمی توان مشکلات سر راه این طرح (نوسازی ناوگان حمل ونقل کشور) را رفع کرد.
موضوع برقی سازی موتورسیکلت ها و جایگزین کردن آنها با فرسوده ها در پایتخت نیز از دیگر موضوعاتی بود که ازسوی شهرداری دنبال شد؛ چه در بحث ساخت باتری و چه ایجاد ایستگاه های شارژ. هزینه های این طرح بالا بود؛ از همین رو به نوعی از سبد برنامه های شهرداری خارج شد.
برای کاهش مصرف سوخت و بهبود کیفیت محصولات ضرورت دارد موتورسیکلت های کاربراتوری به انژکتوری تبدیل شوند و این کار هزینه کمتری دارند. در چند سال گذشته این موضوع هدف گذاری شده تا وام به اسقاط موتورسیکلت های فرسوده اختصاص یابد، اما باتوجه به افزایش قیمت ها طرح به اجرا نرسید، زیرا بودجه در نظر گرفته شده کفاف تعداد موتورسیکلت های فرسوده در پایتخت را نمی داد.
برای تحقق هدف حذف یک میلیون موتورسیکلت فرسوده از سطح شهر تهران شهرداری تنهاست. اگر نهادهای دیگر در اجرای قانون هوای پاک همراه باشند، کار زودتر به سرانجام می رسد.
دولت موظف است وام کم بهره پرداخت کند تا صاحبان خودروهای فرسوده ترغیب و تشویق به ارائه خودرو و موتورسیکلت فرسوده خود و جایگزینی آن با نو شوند. در حال حاضر اختصاص تسهیلات و نقدینگی یکی از چالش های موجود برای تحقق این هدف است.
موتورسیکلت های فرسوده و کاربراتوری چند برابر خودروهای فرسوده آلایندگی دارند و نیمی از تلفات در حوزه رانندگی هم مربوط به موتورسیکلت است. پیشنهاد می شود باتوجه به آلایندگی این وسیله نقلیه از محل ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید یارانه به خریدار موتورسیکلت اختصاص یابد تا مالکان موتورسیکلت فرسوده در طرح جایگزینی شرکت کنند؛ شبیه آنچه در حوزه خودروهای سنگین فرسوده در حال انجام است. به این ترتیب مالک، وسیله نقلیه فرسوده خود را تحویل می دهد و از مزایای در نظر گرفته شده استفاده می کند. بهترین راهکار برای خروج موتورسیکلت های فرسوده از چرخه تردد همین طرح است که پیش بینی می شود با استقبال خوبی هم روبه رو شود. در حال حاضر برای نوسازی ناوگان حمل ونقل در بخش موتورسیکلت ها توجیه اقتصادی نداشتن قیمت لاشه موتورسیکلت و فاصله قیمتی آن با یک موتورسیکلت نو موضوعی مطرح است. امروز نرخ ارزان ترین موتورسیکلت در بازار حدود ۴۰ میلیون تومان است که برای صاحبان موتورسیکلت و اقشار کم درآمد مبلغ بالایی است. برای تشویق صاحبان خودرو نیاز است کمک های مالی ازسوی دولت وجود داشته باشد. به این ترتیب بخش زیادی از آلودگی هوا با حذف خودروهای فرسوده از بین می رود و مصرف سوخت تا میزان زیادی کاهش می یابد.
