تورم و رکود؛ دو بازیگر اصلی بحران مسکن
فرشید پورحاجت-عضو هیات‌مدیره کانون انبوه‌سازان
اگر ارزیابی بازار امسال مسکن بر اثر سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ گذاشته شود، آنچه آمارها از نیمه اول امسال نشان می دهند، حکایت از کاهش ۳۰ درصدی صدور پروانه ساخت در کل کشور دارد، یعنی رشد سرمایه گذاری در بخش مسکن علاوه بر اینکه افزایش نیافته، در بیشتر مقاطع زمانی کاهش شدید را تجربه کرده است. با رصد میدانی از روند ساخت وساز در ۶ ماه نخست سال نشان می دهد شرایط تولید مسکن نسبت به سال گذشته به دلیل ریزش حجم سرمایه گذاری بسیار شدت داشته است.
از سال ۱۳۹۷ تاکنون،بازار مسکن با تنش های زیادی مواجه شده که این وضعیت باعث خروج فعالان و تولیدکنندگان از این بازار شده است. امروز سرمایه سرمایه گذاران بخش تولید مسکن، به راحتی وارد بخش مسکن سایر کشورها می شود که این بزرگ ترین آسیب به صنعت ساخت وساز کشور است. تورم حاکم بر اقتصاد کشور، گرانی تولید مسکن را به گونه ای شکل داده که تنها تمهیدات دولت و اصلاح سیاست های دولت می تواند بازار مسکن را باتوجه به هدف گذاری در افزایش تولید، نجات دهد. یک بنگاه اقتصادی خرد در سال ۱۳۹۷ با ۵ میلیارد تومان، توان فعالیت در بازار مسکن را داشت، اما امروز با همین رقم، دیگر توان خرید حتی زمین برای ساخت وساز را ندارد، در هر صورت، اگر تغییری در سیاست دولت ایجاد نشود، ریزش سرمایه گذاری در بازار مسکن در همین ۶ ماه دوم سال شدت بیشتری خواهد گرفت.
متاسفانه تورم و رکود؛ 2 بازیگر اصلی ایجاد بحران در بازار مسکن است، اما اگر دولت بخواهد، با یک تحول جدی در نظام بانکی و خروج اقتصاد از تورم، می تواند بازگشت آرامش به بازار را تضمین کند. هزینه های سنگین تولید، سرمایه گذار را از بازار خارج کرده و این روند تا پایان سال افزایش می یابد که به موجب آن، تورم نرخ مسکن تا اسفند امسال افزایش خواهد داشت.
اگر دولت سیاست جدیدی برای کاهش تورم، برنامه ریزی و اجرایی نکند، به طورقطع هزینه تولید مسکن تا پایان سال، باز هم افزایش خواهد داشت و این وضعیت، تورم نرخ خانه تا پایان سال را به گونه ای رقم می زند که شرایط تولید و خرید مسکن در سال آینده غیرقابل تصور و کنترل خواهد شد.
ایده خانه های اجاره ای در کوتاه مدت می تواند دغدغه کارگران و اقشار محروم و کم درآمد را برطرف کند،اما مشکل مسکن کارگران و بازنشستگان از طریق ساخت خانه های ارزان توسط تعاونی ها و با اختصاص زمین رایگان حل می شود.
در حال حاضر بخش عمده سبد معیشت خانوارهای کارگری را هزینه های مسکن و اجاره بها می بلعد و در حاشیه شهرها اجاره خانه به شدت بالا رفته است، به نحوی که اگر کسی ۵ میلیون تومان حقوق بگیرد، باید 3 میلیون تومان اجاره بدهد و با 2 میلیون تومان باقیمانده، نمی تواند امورات زندگی خود را به خوبی بچرخاند.
خانه های اجاره ای به شرطی خوب است که برای مثال به مدت 2 سال با نرخ ثابت به کارگران یا اقشار ضعیف اجاره داده شود تا کارگر مدتی دغدغه خانه نداشته باشد،اما نمی تواند برای همیشه و دائمی، مشکل مسکن کارگران را حل کند، در نهایت اینکه بتوانیم کارگران را به شکل موقت در جایی اسکان دهیم.
کارگران نمی توانند خانه شخصی بسازند و حقوق و دریافتی آنها کفاف پرداخت اقساط سنگین وام های مسکن را نمی دهد،از این رو معتقدم دولت باید پای کار بیاید و جای مسکن را در سبد معیشت کارگران و بازنشستگان پر کند. این کار هم راه دارد و راهش این است که از طریق تعاونی ها زمین رایگان اختصاص بدهیم و تعاونی ها با نرخ پایین برای کارگران و بازنشستگان خانه بسازند.
دولت می تواند وزارت کار را مکلف کند که در هر استان و شهرستان زمین های رایگان در اختیار تعاونی ها گذاشته شود و در کنار آن تسهیلات درازمدت با سود پایین اختصاص یابد تا کارگران و بازنشستگان با عضویت در تعاونی ها صاحب خانه شوند.
