-

چشم‌انداز کشت فراسرزمینی ایران

شهاب دانشور_کارشناس منابع آب

کشت فراسرزمینی استفاده از منابع طبیعی کشورهای دیگر (منابع آب، خاک و البته اقلیم) برای تامین نیازهای غذایی و کشاورزی یک کشور است. افزایش جمعیت، افزایش رفاه زندگی و بالا رفتن سرانه مصرف، مدیریت نامناسب منابع آب‌وخاک، کاهش یا کمبود منابع آب، کمبود منابع خاک و زمین‌های زراعی، تخریب منابع آب‌وخاک و تغییر اقلیم در راستای نامناسب شدن شرایط کشت از عوامل نیاز به کشت فراسرزمینی است. با توجه به خشکسالی‌های پی‌درپی و افزایش جمعیت در ایران، کشت فراسرزمینی می‌تواند گزینه مناسبی برای فراهم کردن بخش مهمی از امنیت غذایی در ایران باشد. کشت فراسرزمینی در کشورهای گوناگون می‌تواند انجام شود. این موضوع بستگی به نوع گیاه هدف، وضعیت اکولوژیک کشور هدف از نظر منابع آب‌وخاک، و اقلیم آن کشور دارد. البته باید توجه داشت که روابط سیاسی و اقتصادی مناسب در انتخاب کشور هدف نقش بسیار پررنگی دارد. یکی از کشورهایی که به‌ویژه به‌دلیل تغییر اقلیم اقدام به کشت فراسرزمینی کرده کشور هند است. این کشور که با مشکل تامین تولید غلات که جیره اصلی غذایی مردم بود روبه‌رو شد، در کشور استرالیا کشت فراسرزمینی کرده است. با توجه به شرایط تحریمی فعلی ایران، انتخاب کشورها باید با دقت فراوان انجام شود تا امکان منتفع شدن ایران از سرمایه‌گذاری در کشور هدف فراهم باشد.

پارامتر مهم دیگر در انتخاب کشور هدف، مسافت، ابزار و مسیر ارسال محصول به کشور است. به‌عنوان مثال، با توجه به تحریم‌های دریایی و کشتیرانی، می‌توان کشورهایی را در اولویت قرار داد که بتوان محصول را از راه زمینی به ایران ارسال کرد.

نکته مهم دیگر، سازکار پشتیبانی مناسب حاکمیت و دولت از دست‌اندرکاران این کار در کشورهای دیگر و همچنین تعهد آن افراد به تحویل محصول یا برگشت درآمد آن به کشور است، به نحوی که هر دو طرف، هم کشور و مردم و هم افراد انجام‌دهنده کار، منتفع شوند. برنامه‌ریزی این کار می‌تواند دوسویه یا حتی چندسویه باشد و حاکمیت از افراد پشتیبانی کرده و آنها در کشوری خاص کشت فراسرزمینی انجام دهند و محصول به‌طور مستقیم به کشور ارسال شود یا اینکه به صورت سرمایه‌گذاری، محصول دیگری که موردنیاز کشور نیست، کشت و فروخته شود و با پول آن از کشور دیگر یا حتی همان کشور، محصول موردنیاز کشور خریده و وارد شود.

پایدار بودن فرآیند کشت فراسرزمینی از نظر استفاده از منابع آب‌وخاک بسیار حیاتی است. البته این کار نیازمند برنامه‌ریزی مناسب بوده و باید توسط خود کشور هدف انجام شود. اما حاکمیت و دولت و بخش خصوصی ما در انتخاب کشور هدف باید دقت نماید تا کشور و محصولی را انتخاب کند که سرمایه‌گذاری انجام‌شده بلندمدت بوده تا پایدار و مستمر بماند. برخی کشورها زمین را به صورت مجانی در اختیار متقاضی قرار داده و به جای آن انتظار دارند هم زمین و زیرساخت‌ها توسط متقاضی توسعه‌یافته و هم اکثریت نیروی کار از نیروهای بومی استفاده باشند. از سوی دیگر، برخی کشورها زمین را اجاره داده و درصدی حق مالکیت اراضی دریافت می‌کنند و متقاضی آزاد است هرگونه بخواهد از زمین استفاده کند. انتخاب زمین و نحوه انتفاع از آن باید به‌دقت مورد تدبیر قرار گیرد.

مورد دیگر، سودرسانی به کشور هدف است که مورد مهمی است و باعث می‌شود کشور هدف از سرمایه‌گذاری ما در کشور خود حمایت کند. البته از نظر من، نباید در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کرد، چراکه امکان این وجود دارد که ایران تحت‌فشار امریکا و غرب از آن کشور خارج شود و فقط سود این کار به کشور هدف برسد. مگر اینکه سازکار و قرارداد مناسبی در راستای انتفاع از سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها برای ایران پیش‌بینی شود. راهکار دیگر برای مصون ماندن از دست ‌اندازی امریکا و سایر رقبا این است که زمینی مناسب در کشور هدف انتخاب شود و بذر و نهاده‌ها و هزینه کاشت و داشت و برداشت محصول به کشور هدف پرداخت شده و محصول پیش‌خرید شود. با این کار، نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها توسط ایران نخواهد بود. البته، هر کشوری هم این شرایط را قبول نمی‌کند.

دیدگاهتان را بنویسید

بخش‌های ستاره دار الزامی است
*
*

آخرین اخبار

پربازدیدترین