امنیت غذایی در گرو توسعه کشاورزی
علیقلی ایمانی _رئیس بنیاد ملی گندمکاران ایران
دولتها بهدنبال بهترین راهکار برای حفظ منافع حیاتی مردم خود هستند تا بتوانند ضمن متحمل شدن کمترین آسیب، بحرانهای مختلف اقتصادی را پشتسر بگذارند. در چند مدت اخیر تنشهای شکلگرفته میان روسیه و اوکراین سبب شده نگرانی گستردهای در سطح جهانی برای کشورها شکل گیرد. در بازار جهانی، روسیه و اوکراین نقش پررنگی در تامین گندم، جو، غلات و دانههای روغنی دارند. در چند ماه اخیر نرخ تمام محصولات غذایی استراتژیک در جهان بالا رفت و انتظار میرود این افزایش ادامهدار باشد.
کشورها برای مدیریت آثار اقتصادی تنش میان روسیه و اوکراین، باید متناسب با شرایط اقتصادی و سیاستهای اجرایی خود، دنبال راهکار مناسب باشند. ایران نیز بهعنوان کشوری که از روسیه و اوکراین غلات خود را وارد میکرد، باید سیاستهای مناسبی را در اینباره اتخاذ کند. اگر ایران خواهان برونرفت از مشکلات فعلی جهانی در تامین گندم و غلات است، باید با تدوین راهکارهای مناسب، ضمن حفظ ثبات بازارهای داخلی اتکای خود به جهان را کاهش دهد.
برای مقابله با بحران شکلگرفته، چندین راهکار پیشروی ایران است. در قدم نخست، افزایش بهرهوری از اراضی ملی و توسعه کشاورزی از جمله راهکارهای تاثیرگذار بر رفع مشکلات مربوط به تامین غلات بهشمار میرود. همواره باثباتترین و بهترین راهکار برای مقابله با کمبودهای موادغذایی جهانی، خودکفایی در تولید است. بهبیانی دیگر، کاهش واردات اقلام استراتژیک عامل مهمی برای تثبیت بازارهای داخلی است، چرا که هرچه در تامین مایحتاج خود بهویژه کالاهای استراتژیک و موادغذایی بیشتر به کشورهای خارجی وابسته باشیم، تنشهای سیاسی و اقتصادی سایر کشورها بر شرایط داخلی و بازارهای ما نیز اثر مستقیم خواهند گذاشت، بنابراین بهترین راهحل، توجه به ظرفیتهای داخلی در راستای بهبود تولید و در نهایت دستیابی به خودکفایی در اقلام خوراکی استراتژیک است. یکی از گامهای مهم خودکفایی، تدوین برنامههای اصولی متناسب با ظرفیتهای موجود است. وزارت جهاد کشاورزی برنامههایی برای خودکفایی در تولید محصول گندم و خوداتکایی در دانههای روغنی تدوین کرده است که امیدواریم تا پایان امسال بهنتیجه برسد. در حال حاضر ظرفیتهای مناسبی برای تولید گندم در کشور داریم؛ تنها حمایت دولتی لازم است تا از این ظرفیتهای بالقوه استفاده شده و در نهایت بتوان محصولی باکیفیت ارائه کرد. در سالهای اخیر بهدلیل خشکسالی، تولید گندم ایران تحتتاثیر قرار گرفت و با کاهش محصولات مواجه شدیم. همین اتفاق سبب شد تا نیاز به واردات گندم بیشتری داشته باشیم. در صورت جوابگو بودن طرحهای توسعهای که وزارت جهاد کشاورزی در بحث گندم و سایر کالاهای استراتژیک در نظر دارد، انتظار میرود تا نیاز به واردات این کالاها محدودتر شود. باید تاکید کرد ثبات اقتصادی از مهمترین پیامدهای خودکفایی در تولید محصولات غذایی استراتژیک است و تنها در این شرایط کشور میتواند امنیت غذایی خود را تضمین کند. باید توجه داشت در حال حاضر به فصل برداشت گندم رسیدیم و زمان برداشت دانههای روغنی نیز نزدیک است. انتظار میرود تا دولت منابع مالی مناسب برای خرید محصولات از کشاورزان را تهیه کند تا آنها بتوانند ضمن برداشت محصولات خود، درباره آینده فعالیتهای کشاورزی خود نیز برنامهریزی داشته باشند. در این صورت از ورود دلالان و واسطهها در خرید محصولات کشاورزی جلوگیری خواهد شد، چرا که یکی از مهمترین مشکلات فعلی گندمکاران، طلبهای معوقه از دولت است. نبود منابع مالی در گردش برای کشاورزان سبب شده تا برخی از این فعالان زراعی رغبت خود برای ادامه فعالیت در بخش کشاورزی را از دست بدهند. این افراد زمینهای خود را فروخته و با تغییر کاربری، در تلاش هستند تا درآمدزایی مناسبی برای خود داشته باشند، از اینرو قابل توجه است تا دولت بهتمامی ابعاد مشکلات گندمکاران و کشاورزان توجه جدی داشته باشد.