هوای خطرناک امروز تلنگری به همه
وحید نوروزی - کارشناس مدیریت شهری و محیط‌زیست
به خاطر دارید که چند وقت پیش ناسا پیش‌بینی کرد تا سال ٢٠٥٠ میلادی مناطق جنوبی آسیا یعنی حوزه خلیج‌فارس شامل ایران، عمان و کویت و همچنین کشورهای حاشیه دریای سرخ نظیر مصر، عربستان، سودان، اتیوپی، سومالی و یمن، تنش گرمایی شدیدی را متحمل خواهند شد و احتمالا قابل زندگی نخواهند بود؟
اگر امروز علم محیط‌زیست را به سخره بگیریم، اگر بیسوادها و نااهلان سکان تشکیلات محیط‌زیستی را به‌دست بگیرند، اگر سیاسیون به محیط‌زیست با عینک محیط ایست نگاه کنند، این پیش‌بینی به سهولت محقق خواهد شد؛ شک نداشته باشید. شاهد هستید فقط یک گردوغبار چه بلایی بر سر زندگی و سلامت افراد در این چند روز اخیر آورده است.
فراموش نکنیم در دهکده جهانی زندگی می‌کنیم. نمی‌توانیم هر کاری دل‌مان می‌خواهد انجام دهیم. وزارتخانه‌های ما نمی‌توانند هر عملکردی داشته باشند؛ بدون اینکه مطالعات علمی انجام داده باشند؛ حتی زیستن ما هم بین‌المللی شده است. هوای موردنیاز برای تنفس ما در ایران به وضعیت عراق و عربستان گره خورده است.
عربستان سعودی، عراق و مرزهای سوریه و اردن به همراه کانون‌های داخلی که عمدتا در جنوب و شرق کشور هستند، به‌طور مشخص، کانون‌های گردوغبار در کشور به‌شمار می‌روند.
معاهدات و کنوانسیون‌های زیست‌محیطی بین‌المللی را باید به‌شدت جدی بگیریم و حتی باید معاونت حقوق بین‌الملل محیط‌زیست را در وزارت امور خارجه راه‌اندازی کنیم. بی‌تدبیری همسایگان به‌طور زیرپوستی سلامت ما را تحت‌الشعاع قرار داده و در حال نابودی اکوسیستم ایران است. به‌طور قطع با دو سفر در معیت مدیران وزارت امور خارجه، مشکل حل نخواهد شد.
به‌نظر می‌رسد مسئولان و تصمیم‌گیران ما موضوع تغییر اقلیم را شوخی گرفته‌اند و برخی هم، همچنان آن را توطئه کشورهای توسعه‌یافته می‌دانند که با این حربه می‌خواهند جلوی رشد و توسعه کشورهای در حال توسعه را بگیرند. البته آنها هم دلیل خودشان را دارند و می‌گویند از زمان انقلاب صنعتی به بعد گرم شدن کره زمین و تغییر اقلیم مطرح شد و در حقیقت متهم اصلی را کشورهای پیشرفته می‌دانند. اما چه باید بکنیم؟ به پروتکل‌ها و کنوانسیون‌ها فقط صوری نگاه کنیم و اهمیت ندهیم؟ مثال شخصی است که گوشه‌ای از قایق را سوراخ می‌کرد و می‌گفت سهم خودم را سوراخ می‌کنم؛ در حالی که با این رویه همگی غرق می‌شویم.
کنفرانس جهانی تغییرات اقلیم موسوم به کاپ ۲۶ که آبان امسال در اسکاتلند برگزار خواهد شد، شاید یکی از آخرین شانس‌های جهان برای جبران خطاهای گذشته باشد. رؤسای‌جمهوری، نخست‌وزیران و مقامات محیط‌زیستی ۲۰۰ کشور در این همایش شرکت خواهند داشت.
باید از امروز به فکر باشیم و در قوی‌ترین و بالاترین سطح ممکن در این اجلاس حاضر شویم. بالا بردن سطح تعهدات کشورها برای مهار گازهای گلخانه‌ای، سرعت دادن به تولید خودروهای برقی، تسریع حذف نیروگاه‌های زغال‌سنگی، کاهش جنگل‌زدایی و ایمن‌سازی در برابر صدمات ناشی از تغییرات اقلیمی از اهداف عمومی نشست امسال است و ما باید وضعیت‌مان را در دهکده جهانی مشخص کنیم و نه‌تنها از امکانات بین‌المللی محروم نمانیم، بلکه حضور خودمان و همسایگان‌مان را پررنگ‌تر کنیم.
شرایط امروز کیفیت هوا را هیچ مقام و دستگاهی نمی‌تواند برطرف کند. اگر هم کشور را تعطیل کنیم و بخواهیم با این اقدام به جنگ آلودگی شدید هوای امروز برویم «آب در هاون کوفتن» است. سال‌هاست قانون هوای پاک مصوب مجلس شورای اسلامی را کامل اجرا نکرده‌ایم و نمی‌کنیم که قطعا دود این ترک فعل به چشم همه می‌رود.
مسئولان و مدیران مربوطه باید موضوع خشکسالی و آلودگی هوا و البته تغییر اکوسیستم کشور را جدی بگیرند. امروز در دهکده جهانی با این حجم از پیشرفت علمی نمی‌توان کشور را به‌شکل جزیره‌ای اداره کرد. وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، نفت، کشاورزی و... در بعد کلان، ایران را تشکیل می‌دهند که شرط آبادانی و شکوفایی آن، محیط‌زیست سالم است. مسئولان و دست‌اندرکاران، متخصصان محیط‌زیست و کارشناسان این حوزه را مقابل خود نبینند. همه متخصصان محیط‌زیست دغدغه کشور را دارند و اینکه برای سال‌ها سلامت آن تضمین شود. حیات ایرانیان به سلامت ایران وابسته است. پس باید با تمام وجود و با یک راهبرد زیست‌محیطی عالمانه در سطح ملی و بین‌المللی به‌سوی نجات محیط‌زیست سرزمین ایران برویم که فرصت بسیار محدود است.
