اول اینکه فلسفه شعار سال بنا بر فرموده رهبر انقلاب دو چیز است: جهت دادن به سیاست‌های اجرایی دولت و توجه دادن افکار عمومی به مهم‌ترین مسئله کشور؛ به‌عبارتی مسیر جمهوری اسلامی و حرکت کلان انقلاب در یک روند بلندمدت توسط همین شعارهای سال مشخص می‌شود.
تبیین همین مسیر طی‌شده در نام‌گذاری سال‌ها خودش یک گام بزرگ در نشان دادن واقعیت جمهوری اسلامی به مردم است، چراکه می‌تواند موتور محرکه دولت در کنار مردم را فعال کرده و همگرا و هم‌جهت کند. اگر می‌خواهیم جهاد تبیین کنیم یکی از موضوعات اساسی آن همین مسئله است.
بیش از یک دهه است که تمرکز اصلی شعارهای سال بر حوزه اقتصاد است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت اقتصاد و ساخت اقتصادی کشور است که یک وجه آن هدایت کشور در مسیر جنگ اقتصادی با دشمن در این سال‌ها بود، اما در واقع اقتصاد پیشرفته و تولید ثروت مردمی از دغدغه‌های اصلی انقلاب اسلامی بوده و خواهد بود.
ذیل موضوع اقتصاد نیز طی ۵ سال گذشته (و امسال به‌عنوان ششمین سال) تمرکز اصلی شعارهای انتخاب شده از سوی رهبر معظم انقلاب، بر حوزه تولید است و این مهم نشان از اهمیت پرداختن به موضوع تولید در زنجیره اقتصادی دارد. در واقع تا زمانی که مسئله تولید حل نشود، همچنان مسائل اقتصاد کشور پابرجا خواهند بود. تولید یعنی خلق ثروت برای کشور که پایه اساسی اقتصاد و معیشت مردم است، در کنار عدالت و پیشرفت همه‌جانبه.
توجه به روند حاکم بر شعارهای ۶ سال اخیر، مسائلی کلیدی را برای ما هویدا می‌سازد که عبارتند از: اقتصاد مقاومتی، اشتغال، حمایت از کالای ایرانی، رونق و جهش تولید، پشتیبانی و مانع‌زدایی از تولید و تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین.
همان‌طور که دیده می‌شود خط سیر اصلی شعارها از طرح موضوع کلان اقتصاد شروع شده، سپس بر تولید متمرکز شده (حمایت از کالای ایرانی از سمت مصرف‌کننده، رونق تولید توسط دولت، جهش تولید توسط بازیگران خصوصی) و پس از آن حل موانع مطرح شده‌اند.
رویکرد دانش‌بنیان در اقتصاد یک رویکرد درون‌زای برونگرا است. با تکیه بر توان داخل، باید اقتصادی بسازیم که رقابتی، قابل عرضه جهانی و با هدف بازارهای بین‌المللی باشد.
نکته مهم در شعار سال، بحث «دانش‌بنیان»ی اقتصاد است. اساسا رویکرد دانش‌بنیان در اقتصاد یک رویکرد درون‌زای برونگرا است؛ یعنی با تکیه بر توان داخل، اقتصادی بسازیم که رقابتی، قابل عرضه جهانی و با هدف بازارهای بین‌المللی باشد. بنابراین باید زیرساخت‌های لازم (اعم از اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، دیپلماتیک و...) برای ایجاد یک اقتصاد درون‌زای برونگرا در کشور فراهم شود.
اقتصاد دانش‌بنیان نیاز به زیست‌بوم دارد، مانند یک گلخانه که باید تمام شرایط گلخانه‌ای برای رشد گیاه فراهم شود و سپس منتظر رشد بذرها و تبدیل به نهال و درخت باشیم. در اقتصاد دانش‌بنیان نیز باید زیست‌بوم کامل و جامع را فراهم و کشور را مهیای رشد اقتصادی کرد. با اقدامات دستوری، تصمیمات آنی و زودگذر، سیاست‌های ناقص و بی‌توجهی به آینده‌نگری و افق دور در برنامه‌ریزی‌های این حوزه، نه‌تنها کمکی به اقتصاد دانش‌بنیان و رشد آن نمی‌شود، بلکه همین حد رشد نیز متوقف و چه‌بسا ضربات جبران‌ناپذیری به آن وارد خواهد شد؛ بنابراین دولت و دستگاه‌های اجرایی باید اهتمام خود را متوجه رشد زیست‌بوم جامع دانش‌بنیان در کشور سازند. البته باید برای مهم‌ترین مانع رشد این زیست‌بوم نیز چاره‌اندیشی کرد و آن هم تعارض منافع و نیز انحصار است که در حوزه‌های اقتصادی، تولید، اشتغال، بازرگانی و تجارت هر جا به این انحصار رسیده‌ایم منشأ مشکلات زیادی بوده است؛ بر همین اساس نظارت و حمایت از رشد و باروری سالم این بخش، مسئله بسیار حساسی در این برهه به‌شمار می‌رود.
ویژگی مهم شعار سال ۱۴۰۱ ترکیب دو عبارت «دانش‌بنیان» و «اشتغال‌آفرین» است. این قرائت از اقتصاد دانش‌بنیان که هدف دانش‌بنیانی را در کنار افزایش بهره‌وری، ثروت‌آفرینی و... «اشتغال‌آفرینی» عنوان می‌کند بسیار مهم است. در واقع یکی از وظایف اصلی دستگاه‌های اندیشه‌ورز، طراحی مدلی برای در کنار هم قرار دادن دانش‌بنیانی و اشتغال‌آفرینی است؛ یعنی اقتصاد دانش‌بنیان باید به رشد اشتغال نیز کمک کند. نکته حائز اهمیت در طراحی این مدل در کنار مقوله اشتغال‌آفرینی، تمرکز بر بنگاه‌های متوسط و خویش‌فرما است که با فرهنگ اقتصادی کشور نیز سازگاری دارد و زیست‌بوم‌های دانش‌بنیان نیز کاملا می‌تواند در این چارچوب رشد کند. زنجیره‌سازی از این بنگاه‌های متوسط در امتداد صنایع، معادن و سایر بخش‌های تولیدی اصلی کشور می‌تواند منجر به تزریق ارزش افزوده بسیار خوبی به تولید ناخالص داخلی کشور شود. در عرصه اقتصادی تمرکز شعارهای سال رهبر معظم انقلاب به‌خوبی نشان‌دهنده این است که «تولید» پادزهر اصلی جنگ اقتصادی است. در عرصه رسانه نیز تمرکز رهبر معظم انقلاب بر «جهاد تبیین» نشان‌دهنده آن است که «تبیین» پادزهر اصلی جنگ رسانه‌ای است. پس همه جامعه باید در کنار یکدیگر در تحقق این دو امر مهم تلاش کنیم تا تلاش‌های دشمن در این عرصه ناکام بماند.