«بزک شهری» با هنرهای خیابانی
نقش هنرهای خیابانی در زیباسازی و بهبود تصویر شهری، انکارناپذیر است. هنر خیابانی به‌طورکلی هنری تجسمی است که در مکان‌های عمومی و شهرها، به‌نمایش گذاشته می‌شود.
نقش هنرهای خیابانی در زیباسازی و بهبود تصویر شهری، انکارناپذیر است. هنر خیابانی به طورکلی هنری تجسمی است که در مکان های عمومی و شهرها، به نمایش گذاشته می شود. خلاقیت، نوآوری و زیبایی تنها شاخصه این هنر نیست و در بعضی از مواقع آثار ایجادشده در شهرها، رنگ و بوی سیاسی و اعتراضی به خود می گیرند. از هنر خیابانی می توان به عنوان جنبش اصیل هنر در برابر روزمرگی زندگی شهری یاد کرد. زندگی مدرن و جامعه ای که روز به روز رایحه گرم سنتی خود را از دست می دهد، تنها با هنر خیابانی می تواند از روزهای خاکستری خود فاصله بگیرد. در ابتدا هنر خیابانی محدود به «گرافیتی» (کشیدن متن های تصویری گرافیکی روی دیوارها) می شد. در دهه های دور، استفاده از دیوارنوشته برای پیام رسانی و بروز خشم های سیاسی بسیار استفاده می شده و همچنان نیز وجود دارد، اما امروزه هنر خیابانی از شکل های اولیه گرافیتی سرکش به شکل تجاری تر هنر تبدیل شده، زیرا اکنون یکی از رسالت های اصلی هنر خیابانی، انتقال پیام های مفهومی مهم اجتماعی و آزادی هنر در بستر عمومی است. هنر خیابانی بیشتر نشان دهنده اهمیت برانگیختن افکار و تمایلات خفته به جای طرد آنها در میان مخاطبان عمومی است و هنرمندان فعال در این حوزه در تلاش هستند تا به سرکوب احساسات و افکار در جوامع امروزی پایان دهند. صمت در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف هنرهای خیابانی پرداخته است.
انواع هنرهای خیابانی
از هنر خیابانی با عناوین مختلفی همچون «هنر مستقل»، «هنر پساگرافیتی»، «نئوگرافیتی» و «هنر چریکی» یاد می شود. به گزارش taurangastreetartfestival . nz ، هنر خیابانی به ۷ دسته تقسیم می شود و هر بخش به یکی از حوزه های هنر تجسمی در مناطق شهری توجه دارد؛ گرافیتی دیواری سه بعدی، گرافیتی، مجسمه سازی، هنر پوستر، استیکر خیابانی ( sticker art urban )، نقاشی های دیواری با اسپری رنگ و در نهایت هنر گچ در پیاده رو این ۷ دسته از هنر خیابانی را تشکیل می دهند. به اختصار، به ماهیت و نقش هر یک از این ۷ بخش نگاهی کلی می اندازیم.
گرافیتی دیواری سه بعدی
یکی از محبوب ترین انواع هنرهای خیابانی که مشتریان زیادی را طی سال های اخیر به خود جذب کرده، گرافیتی دیواری سه بعدی است. این هنر، حس زنده بودن تصاویر و حرکت آنها بر دیوار را القا می کند، مانند، بسیاری از اشکال گرافیتی، این هنر بسیار فنی است و به مهارت بالا و همچنین دانش دقیق درباره استفاده از نور، زوایا، سایه ها و عمق نیاز دارد، از این رو افرادی که تمایل دارند تا وارد این هنر خیابانی شوند، باید از مهارت های زیادی برخوردار باشند. گرافیتی دیواری سه بعدی، جزو پردرآمدترین هنرهای خیابانی محسوب می شوند و هنرمندان شاغل در این حوزه، بیش از سایرین موردتوجه علاقه مندان به هنرهای خیابانی قرار می گیرند.
گرافیتی
یکی از محبوب ترین هنرهای خیابانی، گرافیتی روی دیوار است که تاریخچه ایجاد آن به دوران مصر و یونان باستان بازمی گردد. در آن زمان، از گرافیتی برای انتقال پیام یا برقراری ارتباط میان گروه های سیاسی مردمی استفاده می شد و این هنر تا به امروز پس از گذشت قرن ها، هنوز به عنوان ابزار مهم اتصال هنر به جنبش های مردمی شناخته می شود. بخش زیادی از بروز احساسات، خشم و حتی نوع دوستی در هنرهای خیابانی، توسط گرافیتی انجام و به دلیل تاثیر بسیار زیاد این هنر، در کشورهای خاورمیانه، اجرای نقوش گرافیتی روی دیوار، به مثابه جرم شناخته می شود، اما در کشورهای غربی، بخش زیادی از شهرها توسط هنرمندان هنرهای خیابان به گرافیتی و نقش های این چنینی مزین شده است. هنر خیابانی، مردمی ترین نوع اعلام خواست های سیاسی و اجتماعی جوامع است و محدود کردن آن، نشان از تلاش حکومت برای بسته نگه داشتن افکار عمومی است. استفاده از شابلون های مختلف برای دیوارنویسی ها، در این هنر به کار می رود.
مجسمه سازی
مجسمه ها، سازه های سه بعدی ساخته شده توسط هنرمندان مختلف هستند که در خیابان ها به نمایش گذاشته می شوند. این فعالیت شامل فرآیندهایی مانند کنده کاری، مدل سازی و ریخته گری برای ساخت مجسمه است. این مجسمه ها از جنس های مختلف مانند سنگ و چوب هستند و در بسیاری از کشورها دیده شده از استخوان برای ساخت برخی مجسمه ها استفاده شده است. محوریت بیشتر مجسمه ها با متعلقات سیاسی، مذهبی و تاریخی مرتبط بوده و به طورکلی این هنر، با آیین ها و رسومات فرهنگی جوامع گرهی تاریخی خورده است. این هنر شهری به وفور در کشورهای مختلف دیده و جزو مرسوم ترین و قدیمی ترین هنرهای تجسمی محسوب می شود.
هنر پوستر
هنر پوستر نوعی طراحی هنری دوبعدی است که روی کاغذ، چاپ یا کشیده می شود. هنرمندان از مهارت های خلاقانه نقاشی و خوشنویسی برای ایجاد پوستر استفاده می کنند. این پوسترها به دیوارها چسبانده یا به صورت عمودی بر روی رویدادهای مختلف برای بینندگان آویزان می شوند. هنر پوستر قدمتی به طول چند قرن دارد و از سال های دور، مهم ترین کارکرد آن اطلاع رسانی به مردم بوده است و امروزه همزمان با حفظ این رسالت، بخشی از وظیفه زیباسازی شهر را برعهده دارد.
هنر استیکر خیابانی
نوظهورترین هنر خیابانی را می توان استفاده از استیکر برای زیباسازی شهر معرفی کرد. هنرمندان این عرصه از سرگرمی دوران کودکی و ذوق افراد برای چسباندن برچسب های رنگی بر دفتر و کتاب ها الهام گرفته و مفاهیم عمیق تری را با هنر به خیابان ها برده اند. آنها برچسب های چشم نوازی در اندازه های مختلف ساخته و آنها را در خیابان ها روی درختان، تیر چراغ ها، دیوارها و نیمکت ها می چسبانند، در حالی که برخی برچسب ها را می توان به راحتی حذف کرد، برخی دیگر برای مدت طولانی باقی می مانند. این هنر تلاش کرده تا با افراد به ویژه رهگذرانی که ممکن است درگیر آسیب های روحی باشند، همدلی بیشتری کرده و نقش همراه را برای آنها در شهر ایفا کند، از این رو هنر برچسب خیابانی را می توان گرم ترین و نزدیک ترین هنر به مردم جامعه دانست. مردم به راحتی می توانند استیکرها و برچسب های موردنظر خود را تهیه کرده و در مناطقی که برای آنها بیشترین اهمیت و معنی را دارند، بچسبانند. این نوع هنر می تواند نوعی ارتباط غیرمستقیم افراد با یکدیگر نیز تلقی شود.
نقاشی های دیواری با اسپری رنگ
بسیاری از هنرمندان دوست دارند با استفاده از رنگ های اسپری به طورمستقیم روی دیوارها نقاشی بکشند. به این هنر، نقاشی های دیواری گفته می شود و در بسیاری از کشورها، رواج و طرفداران بسیار زیادی دارد. این هنر به طورمعمول نمایانگر ایده های انتزاعی هنرمندان است و ضمن حمایت کردن از جنبش های اجتماعی، دیده شده در بسیاری از موارد برای اعتراضات سیاسی نیز از این هنر استفاده می شود.
هنر گچی پیاده رو ( Sideway chalk art )
بسیاری از هنرمندان استعداد کافی برای خلق تصاویر واقعی در پیاده روها را دارند. ممکن است یک مرد واقعی را ببینید که آن طرف خیابان ایستاده است، اما پس از نزدیک تر شدن، خواهید دید که این تنها یک اثر هنری بوده که در پیاده رو کشیده شده است. چاله های ساختگی، ساده ترین نمونه هنر پیاده رو است.
رونق تورهای گردشگری
هنرهای خیابانی به دیوارها و خیابان هایی رنگ می بخشند که تا پیش از آن موردتوجه هیچ کس نبوده اند. با این هنر، محله ها، برای مردم محلی و گردشگران جذاب تر شده و این مسئله به طورمستقیم بر اقتصاد نیز اثرگذار است. به گزارش productcare . org ، نقاشی های دیواری تمایل افراد برای ایجاد کسب وکارهای محلی جدید را تقویت، به جذب مشتریان کمک و به طورکلی اقتصاد یک منطقه را تقویت می کنند، از این رو نمی توان به هنرهای خیابانی تنها به چشم جلوه های زیبای بصری نگاه کرد؛ این مسئله ابعاد اقتصادی و تجاری جدی دارد که باید به آن توجه جدی داشت. توجه به اقتصاد مناطق معروفی از جهان که مجموعه بی شماری از هنرهای خیابانی را در خود جای داده اند، گواهی بر ارزشمندی جایگاه هنر خیابانی در افزایش درآمد بخش های مختلف است.
اگر یک شهر دارای چندین منطقه هنری باشد، نشان دهنده جدی بودن هنر در آن شهر است. در بسیاری از شهرهای ایالات متحده امریکا به ویژه میامی و فیلادلفیا، اهمیت هنرهای تجسمی و هنرهای خیابانی، به صورت گسترده دیده می شود. بنا بر گزارش whiskeytangoglobetrot . com ، در میامی، محله هایی مانند Wynwood Arts District (این محله سالانه میزبان مسابقه نقاشی دیواری جهانی گسترده ای به نام Wynwood Walls است) و ساحل جنوبی، وسعت هنر زیبا را به طوررایگان در دسترس قرار می دهند. در این شهر تورهای پیاده روی متعددی وجود دارد که آثار هنرمندان هنرهای خیابانی در محله های مختلف این شهر به گردشگران نشان داده می شود. همچنین، میامی خانه یکی از مشهورترین نمایشگاه های هنری جهان، یعنی میامی بیچ آرت بازل است. این نمایشگاه هنری به طور سالانه میزانی بالغ بر ۱۰۰ هزار بازدیدکننده در سال دارد که برای یک نمایشگاه هنری، این عدد، تعداد کمی نیست.
دیوارنگاری های اجتماعی هدفمند
فیلادلفیا نیز یکی دیگر از شهرهای مهم جهان در بحث هنرهای خیابانی به حساب می آید. این شهر به عنوان «پایتخت نقاشی دیواری جهان» شناخته شده و آثار هنرمندان بین المللی زیادی را در خود جای داده است. این شهر میزبان بزرگ ترین گالری هنری در فضای باز جهان است که هزاران نقاشی دیواری را به نمایش می گذارد. همان طور که در گزارش به دفعات متعدد گفته شد، از هنرهای خیابانی استفاده های جدی و وسیعی در امور سیاسی می شود. به گزارش productcare . org ، در حالی که ضلع غربی دیوار برلین همیشه هدف هنرمندان گرافیتی بود، ضلع شرقی این دیوار، رو به آلمان شرقی کمونیست، برهنه بود. در سال ۱۹۸۹ ، زمانی که دیگر این دیوار به عنوان مانع میان آلمان شرقی و غربی وجود نداشت، این بخش ۱۳۰۰ متری دیوار برلین به طولانی ترین بوم نقاشی خیابانی جهان تبدیل شد. بسیاری از ۱۰۰ نقاشی دیواری این گالری، بسیار هیجان انگیز و بیشتر طعنه آمیز، به خاطر جایگاه نمادین شان، تجلیل می شوند. یکی دیگر از پروژه های مهم نقاشی های دیواری در جهان را می توان به نقاشی نهنگ اثر ویلند، هنرمند امریکایی معرفی کرد. ویلند طی یک دوره ۳۰ ساله، ۱۰۰ نقاشی دیواری نهنگ به اندازه واقعی را در سراسر جهان نقاشی کرد تا به مردم کمک کند از طریق هنر، اقیانوس ها را درک کنند.
سخن پایانی
جلوه های بصری در شهر، یکی از مهم ترین و جدایی ناپذیرترین بخش های زندگی شهری است. وجهه هر شهر، نشان از میزان پویایی و سرزندگی افراد ساکن در آن داشته و هرچه نشاط شهر بیشتر باشد، کیفیت زندگی از لحاظ روانی در آن بالاتر خواهد بود، همچنین جذب گردشگران داخلی و خارجی در پی افزایش زیبایی مناطق، باعث رشد درآمد و بهبود چرخه اقتصادی این محدوده ها خواهد شد، بنابراین می توان به مسئله زیبایی بصری محله ها و همچنین هنرهای شهری، نگاهی چندبعدی داشت و از مزیت آن بیشترین بهره برداری را کرد.
