نقش انرژی در آینده ایران
رضا پدیدار ـ رئیس کمیسیون توسعه پایدار اتاق بازرگانی (بخش نخست)
نقش انرژی در توسعه و رشد اقتصادی یک کشور بسیار مهم و تاثیرگذار است. ایران با دارا بودن ذخایری بسیار غنی از نفت و گاز، یکی از کشورهای پرانرژی جهان است و در سال جدید نیز نقش بسیار مهمی در تامین نیازهای انرژی داخلی و صادرات انرژی خود به دیگر کشورها خواهد داشت. در سال جدید، باتوجه به شرایط جهانی و برخی محدودیتهای اقتصادی و تحریمهای بینالمللی، ایران برای توسعه صادرات نفت و گاز خود بهدنبال جستوجوی بازارهای جدید و توسعه روابط تجاری با کشورهای جدید است. همچنین باتوجه به روند رو به رشد استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در جهان، ایران نیز بهدنبال توسعه صنعت انرژیهای تجدیدپذیر خود است.
علاوه بر این، ایران با داشتن نیروهای انسانی بسیار با استعداد دانش فنی قوی در زمینه تولید و بهرهبرداری از منابع انرژی، قابلیت توسعه و بهرهبرداری از منابع انرژی خود را دارد. این قابلیت، بهعنوان یک فرصت برای توسعه صنعت انرژی در ایران، میتواند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در کشور داشته باشد. ضمنا از دیگر برنامههای ایران در سال جدید میتوان به توسعه شبکه توزیع برق و تقویت زیرساختهای انتقال انرژی در کشور اشاره کرد. علاوه بر آن همچنین در زمینه توسعه شبکه گاز و تقویت زیرساختهای انتقال گاز نیز قرار است برنامههایی تدوین و سپس به مرحله اجرایی درآید. همانگونه که اشاره شد، استخراج و تولید نفت خام و گاز طبیعی همچنان یکی از مهمترین بخشهای صادراتی و درآمدزایی ایران است.
در سال جدید، ایران با رعایت اهداف کلان و برنامههای در اختیار و مصوب خود برنامههایی را برای توسعه صادرات و نفت و گاز خود دارد و سعی دارد تا با گسترش بازارهای جدید و توسعه روابط تجاری خود با کشورهای جدید حجم صادرات خود را بهنحو چشمگیری افزایش دهد. همچنین در این فرآیند و با درنظر گرفتن برنامههای مصوب و کلان خود در حوزه انرژی قصد دارد بهدنبال توسعه فعالیتهای اکتشاف و استخراج نفت و گاز خود باشد. برای این منظور، برنامههایی برای توسعه میدانهای نفتی و گازی موجود و همچنین اکتشاف میدانهای جدید در نظر گرفته شده است. همچنین باتوجه به تحریمهای بینالمللی و محدودیتهای اقتصادی، ایران بهدنبال توسعه همهجانبه صنعت پتروشیمی خود است تا بتواند بیشتر از منابع غنی نفت و گاز خود بهرهبرداری کند و در عین حال، ارزشافزوده بیشتری را برای صادرات خود ایجاد کند.
با این حال برای توسعه صنعت نفت و گاز، ایران بهدنبال افزایش همکاری با شرکتهای خارجی نیز هست. در این راستا، برنامههایی برای جذب سرمایهگذاری خارجی و همکاری با شرکتهای معتبر جهانی در زمینه تکنولوژیهای نفت و گاز در نظر گرفته شده است. این همکاریها بهدنبال افزایش بهرهوری و بهینهسازی تولید، کاهش هزینهها و افزایش ارزشافزوده صنعت نفت و گاز در ایران است. هدف از طرحهای توسعه صنعت نفت و گاز، بهرهوری بیشتر از منابع موجود، تحقق اهداف ملی و رشد اقتصادی پایدار بود که براساس رئوس و برنامههای مصوب آن میزان تولید نفت خام در ایران بهطورمتوسط ۶.۵ میلیون بشکه و گاز طبیعی حداقل ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز در نظر گرفته شده بود که باتوجه به تداوم محدودیت حاصل از تحریم و نیز سایر مشکلات اجرایی و عملیاتی سطح تولید نفت خام در محدوده ۲.۵میلیون بشکه در روز حفظ شد که سهم دوسوم آن برای مصارف داخلی و کمتر از یکسوم آن، صادر شد.
اما درباره میزان تولید گاز، ایران به نقطه اوج تولید خود در طرحهای توسعهای دست یافت و توانست ظرفیت تولید گاز طبیعی را به بالاتر از یک میلیارد مترمکعب برساند، اما بهدلیل مشکلات اجرایی و عملیاتی حداکثر میزان تولید گاز طبیعی در محدوده ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز را حفظ کرد. همانگونه که بیان شد، در طول سال جدید، ایران با هدف جلب سرمایهگذاری خارجی و توسعه همکاریهای بینالمللی در زمینه استخراج و تولید نفت و گاز از طریق برگزاری مناقصات و قراردادهای جدیدی بهدنبال تحقق این اهداف کلان است. همچنین بهمنظور تحقق این اهداف، لازم است زیرساختهای لازم برای استفاده از منابع انرژی در سطح بینالمللی، از جمله احداث خطوط لوله و فرآیندهای تولید و صادرات نفت و گاز، توسعه یابند. در این زمینه و با هدف افزایش تولید این محصولات، اقداماتی از جمله بهرهبرداری از ذخایر جدید، بهرهبرداری از فناوریهای پیشرفته و افزایش سرمایهگذاری در صنایع نفت و گاز را برنامهریزی کرده است.