تولید صادراتمحور پیشنیاز اشتغال پایدار
شهرام شیرکوند پژوهشگر حوزه صنعت
اشتغال از این جهت که اصلیترین راه کسب درآمد و معیشت بشر است و بهصورت غیرمستقیم بر زندگی انسان تاثیر دارد، همواره یکی از موارد اساسی در جوامع و صنوف بهشمار میرود. اشتغال معلول توسعهیافتگی است و تا زمانی که برنامهریزی برای سرمایهگذاری در حوزههای تولیدی کشور انجام نگیرد، فرصت شغلی ایجاد نخواهد شد. البته سرمایهگذاری نیز در درجه نخست نیاز به امنیت اقتصادی دارد. تجربیات موجود در زمینه ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی در اقصی نقاط کشور بیانگر این واقعیت است که تنها با تکیه بر سرمایهگذاری مالی و حمایت دولت از کارآفرینان نمیتوان مشکل بیکاری را کاهش داد، بلکه با توسعه و رشد تولید در بنگاههایی که در حال حاضر ظرفیت تولید و نیروی کار خود را حفظ کردهاند، میتوان زیرساختهایی فراهم کرد که تولید در این بنگاههای تولیدی تسهیل شود و مشکلات اقتصادی کمتری داشته باشند تا شاهد تحولات ساختاری در زمینه ایجاد اشتغال باشیم.
تولید داخلی هر کشور نقش مهمی در توسعه رفاه اجتماعی، معیشت و اشتغال پایدار ایفا میکند. در بسیاری از کشورها، تولید اولویت محوری و اصلی آنها است. از اینرو برای تامین نیازهای مختلف کشور میبایست به سرمایهگذاری در بخشهای صنعتی، کشاورزی، معدنی و مسکن توجه داشت. توسعه ظرفیتهای تولیدی موجود و ظرفیتسازی در سایر بخشهای تولیدی منجر به ایجاد درآمد خواهد شد و کشور را از صادرات نفت بینیاز خواهد کرد. همینطور درصد بالایی از اشتغال، درآمد و ارزشافزوده کشور به حوزه تولید اختصاص مییابد و علاوه بر ایجاد فرصتهای شغلی، بهبود معیشت و افزایش رفاه اجتماعی، این باور را تقویت میکند که تولید داخلی از ارکان اصلی اقتصاد و تجارت کشور است.
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و پیشرفته، صنعت و کشاورزی از اجزای مهم اقتصاد ملی بهشمار میروند و از عوامل اصلی توسعه اقتصادی و از اساسیترین شاخصهای توسعه اجتماعی کشورها هستند. بنابراین در این کشورها بهموازات سرمایهگذاری در بخشهای مهم اقتصادی، به توسعه و بهبود صنعت و کشاورزی نیز توجه شده و بهطور مستقیم و غیرمستقیم (صنایع مرتبط) در آنها سرمایهگذاری میشود.
بخش مهمی از موفقیتهای راهبردی در زمینه توسعه اقتصادی و کسبوکار کشور، به واسطه سرمایهگذاری در حوزه تولیدات داخلی و توسعه فعالیتهای پژوهشی در این بخشها بوده و این بدان معناست که باید ضمن استفاده از ظرفیت فعلی واحدهای تولیدی، از ایجاد ظرفیتهای جدید تولید در قالب طرحهای توسعهای که منجر به افزایش بهرهوری و اشتغالزایی میشود نیز حمایت شود. همینطور برای توسعه کسب وکار، بهبود معیشت و اشتغال پایدار و جهش در تولید، توجه به سرمایهگذاری در تمامی حوزههای تولید ضرورت دارد.
بهمنظور ایجاد اشتغال مولد و توسعه فرصتهای شغلی و کاهش میزان بیکاری در جامعه میتوان به برخی پیشنهادها و راهحلهایی به این شرح توجه کرد:
۱- توسعه بخش خصوصی،
۲- آموزش متناسب با نیاز بازار کار،
۳- توجه به ویژگیهای بازار کار در سیاستگذاری و تخصیص منابع در زمینه اشتغال،
۴- کاهش هزینههای تولید و توجه به صنایع کوچک و کارآ،
۵- افزایش فرهنگ کار و انگیزه کار در کشور، احترام به سرمایهگذاران و ایجادکنندگان شغل و فرصتهای شغلی،
۶- تبلیغ برای ممنوعیت استفاده از کالاهای خارجی مصرفی.
زمینههای موجود برای ایجاد اشتغال عبارتند از: صنعت خودروسازی، بخش مسکن، صنعت گردشگری و...، البته برای توسعه اشتغال و کاهش بیکاری در کشور، در مرحله نخست میتوان برای کوتاهمدت، فعالیتهای تولیدی و عمرانی بهویژه توسعه صنایع بزرگ مانند خودروسازی و پتروشیمی را بهعنوان محورهای ایجاد اشتغال در پیش گرفت. زیرا بخشهای مرتبط با این حوزهها، مشاغل بسیار متنوعی را در اقصی نقاط کشور ایجاد میکنند و محصولاتشان متقاضیان زیادی دارد. همچنین بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند اگر جهش تولید در کشور اتفاق بیفتد، علاوه بر ایجاد اشتغال و آسایش، سبب تولید محصولات رقابتی باکیفیت میشود. البته توأم با رشد مداوم تولید میبایست توسعه ظرفیت بازار مصرف در کشور و توسعه صادرات نیز در دستور کار قرار گیرد، از اینرو با مدیریت اقتضایی در حوزه تجارت و اقتصاد میتوانیم علاوه بر تولید کالاهای موردنیاز کشور، با تولید مازاد نسبت به تامین کالاهای موردنیاز کشورهای دیگر نیز اقدام کنیم تا همزمان در بخش تولید و صادرات، اشتغال ایجاد شود. از «رشد تولید» میتوان بهعنوان راهبرد گذر از مشکلات اقتصادی نام برد، در این راستا نکته کلیدی این است که مهمترین الزام «رشدتولید» دانشمحور کردن تولید و ارتباط موثر میان بخشهای صنعتی با شرکتهای دانشبنیان، تحقیقاتی و پژوهشکدهها است.
باعنایت به آنچه گفته شد، جهش در تولید، عاملی مهم در تابآوری اقتصاد ملی است و کشور ما متناسب با ظرفیتهای موجود نیازمند توسعه تولید است، بنابراین باتوجه به اهمیت وضعیت «معیشت» و «اشتغال» آحاد جامعه که دو محور اساسی اقتصاد هستند و از این بابت که کارآفرینی و اشتغال لازمه رشد و توسعه تولید هستند، هماهنگی متولیان امر برای تحقق رشد تولید، موجب خوداتکایی کشور، بهبود وضعیت معیشت و توسعه اشتغال خواهد شد. همچنین یکی از بهترین روشهای ایجاد اشتغال پایدار، حمایت از سرمایهگذاری خارجی و داخلی در بخشهای مختلف اقتصادی کشور است.