سرزمین ذخایر معدنی غنی
در حال حاضر کشور آرژانتین بهعنوان یکی از مناطق با ظرفیت بالا برای کشف ذخایر عظیم مس مطرح است. باوجود نزدیکی ژئولوژیکی آرژانتین به شیلی در جایگاه بزرگترین تولیدکننده مس جهان، تاکنون بهرهبرداری معدنی گستردهای در این کشور انجام نگرفته که عمدتا ناشی از بیثباتی سیاسی و اقتصادی بوده است. از طرف دیگر، اصلاحات اقتصادی اخیر و بهبود شرایط سرمایهگذاری، فرصتهای جدیدی را برای توسعه پروژههای معدنی فراهم کرده است.
زمینشناسان با استفاده از تکنیکهای مدرن اکتشافی، در مناطق بکر و کمکاوششده آرژانتین موفق شدهاند تا شانس کشف ذخایر عظیم معدنی در این کشور را بهطورچشمگیری افزایش دهند. بهعبارت دیگر، این کشور میتواند تجربه شیلی در چند دهه گذشته را تکرار کند و به منطقهای جذاب برای سرمایهگذاران معدنی تبدیل شود.
استفاده از تکنیکهای مدرن اکتشافی
یکی از زمینشناسان و سرمایهگذاران بخش معدن در استرالیا، بیان کرد: بهدلیل دههها محیط حمایتی در بخش معدن، نیروی کار ماهر و روشهای پیشرفته اکتشافی، احتمال کشف یک ذخیره عظیم دیگر در این کشور در حال کاهش است؛ البته این بدان معنا نیست که هنوز ظرفیت در مناطق دورافتاده استرالیا برای کشف ذخایر جدید وجود ندارد، اما در مقایسه با مناطقی مانند غرب افریقا، جایی که هنوز میتوان ذخایر طلای پرعیار را نزدیک سطح زمین یافت، ظرفیت کشف ذخایر عظیم در استرالیا کاهش یافته است.
کانادا نیز وضعیتی مشابه دارد. همانند استرالیا، در کانادا بهدلیل حاکمیت حمایتی و نیروی کار ماهر، بهطورگسترده ذخایر معدنی کشف شده و این امر بهمرور زمان ظرفیت کشف ذخایر جدید را در این کشور کاهش داده است. با این حال همچون استرالیا، برخی مناطق دورافتاده بهویژه در شمال کانادا هنوز از ظرفیت اکتشافی جدید برخوردارند، اما اگر بتوان شانس یک منطقه از جهان را برای کشف یک ذخیره عظیم معدنی بالا دانست، کشوری بهتر از آرژانتین را نمیتوان نام برد.
آرژانتین یکی از بهترین مقاصد برای زمینشناسان
آرژانتین یکی از بهترین مقاصد برای زمینشناسان و سرمایهگذاران معدنی است و چند دلیل مهم برای طرح این موضوع وجود دارد. برای درک ظرفیت معدنی بالای آرژانتین، کافی است به همسایه آن، شیلی و دستاوردهای صنعت معدن این کشور طی چند دهه اخیر نگاه کرد.
شیلی بزرگترین تولیدکننده مس جهان است و این امر باعث شده تا این کشور یکی از ثروتمندترین کشورهای امریکایجنوبی باشد.
اقتصاد این کشور بهشدت وابسته به صادرات گسترده مس است که ناشی از کشفیات انجامشده ۳۰ تا ۵۰ سال گذشته است و پروژههای بزرگ مسی آن، پایه تولید پایدار بلندمدت را در شیلی فراهم کردهاند.
در همسایگی شیلی، تولید مس آرژانتین از سطح متوسط به تقریبا صفر رسیده است، با این حال آیا این بدان معناست که مس کمتری در آرژانتین وجود داشته یا عامل دیگری در این مسئله نقش دارد؟
نکته مهم در همین رابطه اینکه همان ساختار زمینشناسی که میزبان کانسار عظیم پورفیری مس ـ طلا در شیلی است، در آرژانتین نیز وجود دارد. طبق آخرین ارزیابیهای انجامگرفته، کمربند ذخایر پورفیری مس امریکایجنوبی مرز بین آرژانتین و شیلی را دربرمیگیرد، اما در چند دهه گذشته تنها شیلی توانسته است که این ذخایر را توسعه دهد.
کمبود فعالیت معدنی در آرژانتین
کمبود فعالیت معدنی در آرژانتین ارتباطی با ویژگیهای زمینشناختی این کشور ندارد و همهچیز به مسائل سیاسی مربوط میشود. پروژههای بزرگ معدنی معمولا به دورهای طولانی، گاهی تا 2 دهه برای توسعه نیاز دارند و پس از آن نیز برای دههها تولید در آنها ادامه دارد. چنین پروژههایی بهمثابه میراثی پایدار برای کشور میزبان و شرکتهای سرمایهگذار محسوب میشوند. از اینرو، ثبات سیاسی و پیشبینیپذیری سیاستها شرط اساسی در جذب سرمایه و توسعه معادن بزرگ بهشمار میروند.
در آرژانتین، دههها شرایط نامطلوب کسبوکار و بیثباتی اقتصادی باعث شد که شرکتهای معدنی تمایلی برای حضور در بخش معدن این کشور نداشته باشند و این همان دلیلی بوده که ثابت میکند ظرفیت ساختار زمینشناسی در آرژانتین هنوز بکر باقی مانده است.
بهبیان سادهتر، ویژگیهای زمینشناختی به مرزهای سیاسی پایبند نیستند؛ این یعنی همان ساختارهای زمینساختی که در شیلی میزبان ذخایر عظیم پورفیری مس هستند. از سوی دیگر، مرزها در خاک آرژانتین نیز امتداد دارند. از دید زمینشناسان، آرژانتین امروز شباهت زیادی به شیلی ۵۰ یا ۶۰ سال پیش دارد؛ دورانی که اکتشافهای گسترده با ذخایر پرعیار در عمق کمتری از زمین انجام میگرفت.
آرژانتین در مسیر بازسازی بخش معدن
آرژانتین از زمان روی کار آمدن رئیسجمهور جدید خود، خاویر میلئی در سال ۲۰۲۳، شاهد موجی از اصلاحات بوده است. در همین رابطه، میلئی مجموعهای از اقدامات ریاضتی از جمله کاهش یارانه انرژی و حملونقل، اخراج دهها هزار کارمند دولتی، توقف اجرای پروژههای زیرساختی و اعمال محدودیتهای دستمزد و حقوق بازنشستگی را اجرا کرده است. اگرچه این اقدامات از سوی برخی جنجالی بوده، اما نرخ تورم در آرژانتین بهشدت کاهش یافته و شاخص ریسک اعتباری این کشور در پایینترین سطح 5 سال اخیر خود قرار گرفته است. این تحولات باعث شده است سرمایهگذاری در بخش معدن آرژانتین نیز شدت بگیرد. در اواخر سال ۲۰۲۴، بزرگترین شرکت معدنی جهان یعنی «BHP»، توافق چند میلیارد دلاری خود برای خرید سهام شرکت «Filo Mining» را اعلام کرد.
در همین حال، شرکت «Glencore» خرید سهام 2 پروژه بزرگ مس در آرژانتین بررسی میکند که نیازمند سرمایهگذاری حدود ۱۳.۵ میلیارد دلاری است. بهعلاوه، شرکتهایی مانند «Barrick»، «Lundin Mining» و «Rio Tinto» نیز حضور خود را در این کشور افزایش دادهاند.
در مجموع، آرژانتین در آستانه جهشی تازه در بخش معدن داخلی قرار دارد. شماری از زمینشناسان در مناطقی با ظرفیت بالا و عمدتا بکر، با بهرهگیری از روشهای نوین اکتشافی موفق شدهاند شانس کشف ذخایر عظیم معدنی در آرژانتین را بهطورچشمگیری افزایش دهند. بهباور برخی کارشناسان، استفاده از این روشها همان فرمول کلاسیک کشف ذخایر بزرگ معدنی است؛ فرآیندی که اکنون در آرژانتین در حال تحقق یافتن است.
برای بسیاری از سرمایهگذاران، در حال حاضر آرژانتین بهعنوان یکی از کانونهای اصلی انتخاب پروژههای اکتشافی معدنی در مراحل اولیه مطرح است. در همین راستا، یکی از شرکتهای معدنی بهتازگی برنامه حفاری جدید معدن مس، در مجاورت محدوده اکتشافی اصلی شرکت «Filo Mining» که پیشتر سهام آن توسط شرکت «BHP» خریداری شده را آغاز کرده است.
آرژانتین چهارمین تولیدکننده لیتیوم
آرژانتین هماکنون چهارمین تولیدکننده لیتیوم، نهمین تولیدکننده نقره، هفدهمین تولیدکننده طلا، پنجمین تولیدکننده عنصر بور و چهارمین تولیدکننده استرانسیوم است. بهعلاوه در این کشور معادن سرب، روی، قلع، مس، سنگ آهن، منگنز و اورانیوم نیز وجود دارد و در جنوب این کشور مقادیر قابلتوجهی از منابع نفتی و گازی کشف شده است. با این حال فعالیتهای معدنی در آرژانتین تا اوایل قرن بیستم محدود بود و طی بیش از یک قرن گذشته نیز تولیدات معدنی آرژانتین نتوانسته بیش از ۳.۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص دهد. طلا، نقره، سرب، روی، مس و لیتیوم عمده مواد معدنی استخراجشده در این کشور هستند.
پیشینه تاریخی
قبل از حضور استعمارگران در نزدیکی شهرهای وینچینا و فاماتینا در استان لاریوخا، نشانههایی از فعالیتهای معدنی بومیان در قرن ۹ بعد از میلاد مشاهده شده است. در استانهای کاتامارکا، سالتا و خوخوی نیز اثرات فعالیتهای معدنی برای یافتن طلا در آن دوران دیده میشود، اما فعالیتهای جدی معدنی در آرژانتین به دوران آغاز استعمار در نیمکره غربی باز میگردد. استعمارگران اسپانیایی به طمع یافتن معادن طلا و نقره پای بر قاره امریکا گذاشتند و در آرژانتین نیز بهدنبال یافتن این منابع گرانبها بودند.
نام آرژانتین که ریشهای لاتینی بهمعنای نقره دارد، نشان از هدف استعمارگران در این کشور دارد. نخستین تلاشها برای یافتن فلزات گرانبها در آرژانتین توسط استعمارگران در اواخر قرن ۱۶ توسط گروهی از یسوعیان در شهر فاماتینا آغاز شد. استعمارگران پس از تقریبا یک قرن و بعد از ناامیدی از یافتن طلای زیاد بهسوی مکزیک رفتند و موضوع معادن و کاوشهای معدنی تا زمان استقلال آرژانتین دیگر موردتوجه قرار نگرفت.
در سال ۱۸۱۳ و پس از استقلال آرژانتین، ایجاد چارچوبهای قانونی برای استفاده از معادن در این کشور به تصویب مجمع موسسان این کشور رسید و تا سال ۱۸۵۳ به منظور بهرهبرداری از معادن آرژانتین (به ویژه طلا و نقره) اصلاحاتی در قوانین انجام و در سال ۱۸۸۷ قانون معادن این کشور به صورت مدون تصویب و به اجرا گذاشته شد. براساس این قانون کلیه معادن آرژانتین ملی و اداره آن به دولت واگذار شد. در آن زمان علاوه بر فلزات گرانبها، اهمیت زغالسنگ برای استفاده در کارخانجات و حملونقل نیز افزایش یافته و از همینرو بود که ضرورت تدوین قوانین و تنظیم مقررات استفاده از معادن بهچشم میخورد.
توسعه معادن آرژانتین تا دهه ۱۹۴۰ و به قدرت رسیدن خوان دمینگو پرون به کندی پیش میرفت؛ تا اینکه در سال ۱۹۴۶ برنامه توسعه معادن و زیرساختهای آرژانتین به اجرا گذاشته شد و طی ۱۰ سال (۱۹۴۶ تا ۱۹۵۵) استخراج معادن آهن ۱۴۳درصد، طلا ۱۳۱درصد، مس ۱۲۷درصد، نقره ۱۱۷ درصد و سیمان ۱۰۳ درصد افزایش پیدا کرد و در سال ۱۹۶۹ سهم معدن در تولید ناخالص داخلی به ۱.۲درصد رسید.
توسعه صنایع سنگین همچون فولاد و ضرورت تامین مواد اولیه، در سال ۱۹۴۵ اکتشاف دو معدن سنگآهن در استان خوخوی در منطقه سیرا د زاپلا، سیررا گرنده و معادن آهن در استان ریو نگرو را بههمراه داشت و تولید انواع سنگ معدن در آرژانتین در پایان سال ۱۹۵۵ به ۲۹۳ هزار تن رسید و این میزان تا اواخر قرن ۲۰ با نوساناتی ادامه داشت. در همین دوران اکتشاف معادن مس نیز از منطقه تیناگاستا در استان کاتامارکا آغاز شد.
در دهه ۱۹۸۰ فلزات در حدود ۶۰ درصد از محصولات معدنی آرژانتین را بهخود اختصاص میداد. در این دهه معدن سولار دل اومبره موئرتو (لیتیوم) و باخو د لا آلومبررا (طلا، مس، نقره) در کاتامارکا و معدن طلای سررو د وانگواردیا در استان سانتا کروز مورد بهرهبرداری قرار گرفت. بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۹، توسعه معادن آرژانتین ۱۰۴ درصد رشد کرد و میزان تولید محصولات معدنی در ابتدای سال ۲۰۰۱ به ۵۰۰ هزار تن رسید.
سخن پایانی
توسعه معادن آرژانتین در ابتدای قرن ۲۱ بیش از پیش موردتوجه سیاستگذاران این کشور قرار گرفت. در حالی که تا سال ۲۰۰۳ در حدود ۷۹ هزار نفر در حوزه معادن کار میکردند، میزان اشتغال در این حوزه در سال ۲۰۱۳ (پس از ۱۰ سال) به ۵۰۵ هزار نفر رسید.
