مرضیه احقاقی: سیمان در رده محصولات پرمصرف و غیرقابل جایگزین است. در طول سال‌های گذشته ظرفیت قابل‌توجهی از صنایع سیمان در کشور احداث‌شده‌اند. بااین‌وجود کمبود انرژی به چالش جدی پیش روی تولید در این صنعت بدل شده است. هرچند صنعتگران در طول این سال‌ها کوشیده‌اند با مدیریت محدودیت انرژی، گام جدی برای بهبود شرایط بردارند و تولید خود را با حداکثر ظرفیت ادامه دهند. فعالان صنعت سیمان به تداوم محدودیت انرژی برق و گاز در طول سال گذشته و احتمال ادامه یافتن آن در امسال و سال‌های پیش رو تاکید دارند. به بیان دیگر پیش‌بینی می‌شود تأمین پایدار انرژی مهم‌ترین چالش پیش روی تولید در صنعت سیمان در سال‌های آتی باشد.

حسین چهرگانی، فعال صنعت سیمان در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بنا به برآوردهای کلی می‌توان این‌طور ادعا کرد که میزان تولید سیمان کشور در سال ۱۴۰۲، رو به رشد بوده است. سال گذشته نیز همچون سال‌های پیش‌تر محدودیت در روند تأمین انرژی برق و گاز صنایع سیمان، ادامه داشت. مسئولان در حوزه تأمین برق و گاز، با مبنا قرار دادن مصوباتی که در نهادهای بالادستی همچون شورای امنیت ملی و.... ابلاغ می‌شود، هرزمانی و حتی بدون صدور اطلاع قبلی به صنایع، برق یا گاز موردنیاز آنها را قطع یا محدود می‌کنند. صنعت سیمان نوک پیکان ایجاد محدودیت‌های انرژی در کشور است. با بروز هر نوع کمبودی در کشور، در درجه نخست انرژی صنعت سیمان، قطع می‌شود و همین موضوع نیز لطمات جدی را به بخش تولید تحمیل می‌کند.

در مسیر مدیریت کمبودها

چهرگانی افزود: افزایش تقاضا برای مصرف و خرید بیشتر سیمان را باید نخستین عامل برای افزایش تولید این محصول در سال گذشته دانست؛ چراکه تقاضای بیشتر برای خرید یک محصول به رشد تولید آن منجر می‌شود. با افزایش تقاضای بازار، تولیدکنندگان نیز برای ارتقای سطح تولید و تأمین نیاز بازار اهتمام بیشتری به کار خواهند بست.وی گفت: بهبود برنامه‌ریزی برای تولید حداکثری در صنعت سیمان با توجه به محدودیت‌های حاکم در روند تأمین برق و گاز را باید به‌عنوان دیگر دلیل ارتقای تولید در این صنعت نام برد. درواقع صنایع سیمانی پس از گذراندن چند دوره سالانه از محدودیت‌های انرژی توانسته‌اند، شرایط تولید خود را با این محدودیت‌ها وفق دهند و برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند. ازجمله این راهکارها می‌توان به اجرای فعالیت‌های تعمیرات و نگهداری در دوره بروز محدودیت انرژی اشاره کرد. در ادامه با ذخیره‌سازی کلینکر و استفاده از کلینکر ذخیره‌شده، بخشی از مشکلات این بخش مرتفع شده و تولید در بیشتر ماهه‌ای سال ادامه داشته باشد هرچند روند استفاده از موجودی کلینکر با کاهش ذخایر آن دچار مشکل خواهد شد. از طرف دیگر اجرای این دست راهکارها به الزاماتی ازجمله تأمین به‌موقع قطعات یدکی، نقدینگی مناسب صنعت و... را نیاز دارد. لذا در سایر زمان‌هایی که محدودیت در تأمین انرژی وجود ندارد، تلاش می‌شود که تولید با حداکثر توان ادامه یابد. بنابراین بخش بزرگی از رشد تولید سیمان در سال گذشته را باید ناشی از برنامه‌ریزی بهتر صنایع دانست. هرچند اجرای این دست اقدامات نیز نیازمند اهتمام بیشتر کارکنان حوزه فنی و تولید و مدیران واحدهای سیمانی است. آماده‌به‌کار نگه‌داشتن حداکثری در شرایطی که محدودیت انرژی نداریم پایه اساسی این کار است.

تأمین سوخت جایگزین برای تداوم تولید

این فعال صنعت سیمان گفت: در ماهه‌ای سرد سال تأمین انرژی گاز موردنیاز واحدهای سیمانی کشور با محدودیت روبه‌رو می‌شود. در چنین شرایطی واحدهای این صنعت با استفاده از مخازن ذخیره سوخت جایگزین، اقدام به خریداری مازوت کرده و تولید خود را ادامه می‌دهند. برخی از صنایع سیمانی، مخزن کافی جهت ذخیره سوخت دوم نداشته‌اند. اما در این سال‌ها و با بروز محدودیت جدی در تأمین گاز صنایع به‌طور مستمر و پیش‌بینی تداوم این چالش در سال‌های آتی، بسیاری از صنایع اقدام به خرید و احداث آن، کرده‌اند. درنتیجه با بروز محدودیت گاز، این واحدها نیز می‌توانند با خرید مازوت به‌عنوان سوخت جایگزین، فعالیت خود را ادامه دهند.چهرگانی در پاسخ به سوالی مبنی بر پیش‌بینی شرایط تولید سیمان در امسال گفت: توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های انرژی در کشور، چالشی ادامه‌دار است، بنابراین تأمین پایدار انرژی همچنان به‌عنوان چالش جدی صنعت سیمان مطرح خواهد بود. این محدودیت تقریباً برای نیمی از سال عملکرد صنایع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. باوجود تدابیر اندیشیده شده توسط صنایع، مدت‌زمان اثرگذاری این محدودیت، کمتر شده اما قاعدتاً برای ۳ تا ۴ ماه سال، به‌صورت جدی بر روند تولید اثرگذار است.وی افزود: در شرایطی که ظرفیت اسمی خط تولید یک واحد سیمانی یک‌میلیون تن برآورد شده، به‌طور منطقی این ظرفیت تولید برای کل سال تعریف‌شده است. اما با محدودیت‌های پیش رو، عملکرد این صنعت تحت تأثیر منفی قرار می‌گیرد و باید تعریف جدیدی از ظرفیت اسمی واحدهای تولیدی بر اساس میزان دسترسی به انرژی ارائه کرد.

هدر رفت سرمایه‌گذاری‌ها

چهرگانی گفت: در طول دهه‌های اخیر سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در بخش صنایع معدنی و صنعت سیمان انجام‌گرفته است. در چنین فضایی بروز محدودیت به دلیل تأمین نشدن انرژی، به‌منزله هدر رفت بخشی از این سرمایه‌گذاری در صنعت سیمان است.وی افزود: در همین حال با بروز مشکلات محدودیت‌ها در تأمین انرژی، بازار خریدوفروش این محصول نیز ملتهب می‌شود. عموماً ماهه‌ای تیر و مرداد که اوج گرمای سالانه هستند و همچنین دی و بهمن که سرما به اوج خود می‌رسد، التهاب در بازار سیمان، شدت می‌گیرد. حوزه ساخت‌وساز و بخش عمرانی به‌عنوان مصرف‌کنندگان اصلی سیمان در این ماه‌ها با چالش و کمبود روبه‌رو می‌شوند. این فعال صنعت سیمان تاکید کرد: به دلیل ویژگی‌های سیمان، امکان ذخیره‌سازی آن برای مدت‌زمان طولانی و رفع مشکلات موردبحث تا حد زیادی وجود ندارد. چهرگانی در خصوص اثرگذاری محدودیت انرژی بر صادرات صنعت سیمان گفت: ظرفیت تولید در صنعت سیمان کشور به‌مراتب بالاتر از نیاز این صنعت است، بنابراین صادرات جزء مهم و غیرقابل جایگزین برای تداوم تولید در این صنعت است. بااین‌وجود محدودیت در تأمین انرژی، عملکرد صنایع سیمان در بازارهای صادراتی را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. حضور در بازار صادراتی نیازمند تولید طبق برنامه‌ای ثابت و از پیش تعیین‌شده است. ما تعهداتی نسبت به بازار صادراتی داریم، اما محدودیت‌های انرژی منجر به عدم اجرای تعهدات تولیدکنندگان ایرانی و خُلف وعده آنها می‌شود. همین موضوع نیز وجهه صادراتی شرکت‌ها را با خلل روبه‌رو می‌کند.

سخن پایانی

امید می‌رود با بازنگری در قیمت‌های پایه سیمان و فراهم شدن افزایش نرخ سیمان، همپایه سایر نهاده‌هایی که دولت تأمین‌کننده یا تعیین‌کننده آن برای صنعت سیمان است، همچون برق، گاز، مازوت، حقوق دولتی مواد اولیه استخراجی و حتی دستمزد و... امکان استمرار حیات این صنعت وجود داشته باشد. در ادامه نیز با برنامه‌ریزی متولیان حوزه انرژی، برق و گاز موردنیاز صنایع سیمان تأمین شود تا امکانی مناسبی برای تولید و به دنبال آن صادرات وجود داشته باشد