فعالیت در هر حوزه‌ای و اشتغال به هر کاری با خطرات خاصی همراه است؛ اما این خطرات در برخی مشاغل همچون بخش معدن و صنایع معدنی به‌مراتب پررنگ‌تر هستند. بنابراین توجه به امنیت محیط کار و همچنین امنیت کارکنان در بخش‌های معدنی و صنعتی اهمیت ویژه‌تری دارد. به‌ویژه آنکه بررسی آمارهای جهانی حکایت از آن دارد که هرساله کارگران بسیاری بر اثر خطرات محیط کار و بی‌توجهی به رعایت مسائل ایمنی جان خود را از دست می‌دهند. کما اینکه ظرف سال‌های گذشته بارها شاهد انواع حوادث در بخش معدن و صنایع معدنی کشور بوده‌ایم؛ حوادثی که سلامت و جان کارگران را نشانه گرفته است.

تمهیداتی برای به حداقل رسیدن آسیب‌ها

حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران در گفت‌وگو با صمت و درباره تأمین ایمنی کارگران در بخش معدن و صنایع وابسته به آن گفت: نیروی کار در دنیای کنونی رکنی اساسی در مسیر پیشرفت عملکردی صنایع به شمار می‌رود. اهمیت به کارگران در عصر حاضر به‌قدری شدت گرفته که از آنها با عنوان سرمایه انسانی یاد می‌شود. در همین حال توجه به سلامت و ایمنی این افراد نیز در رده اولویت‌های فعالیت در بخش‌های مختلف تولیدی به‌ویژه معدن و صنایع معدنی قرار دارد. درنتیجه متناسب با شرایط روز مباحثی تحت عنوان بهداشت، ایمنی، و محیط‌زیست در مجموعه‌های مختلف و تحت نظارت یک معاونت ویژه، پیگیری می‌شوند. در همین حال صنایع و مجموعه‌های مختلف نیز راهکارهای متعددی را برای ارتقای سطح سلامت کارکنان خود می‌اندیشند.
این فعال صنعت سرب و روی افزود: فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن با خطرات قابل‌توجهی همراه است. ازاین‌رو انتظار می‌رود تمهیداتی اساسی‌تر برای حفظ جان و سلامت کارگران و سایر فعالان در این بخش اندیشیده شود.
حسینقلی تاکید کرد: باوجود تمام اهمیتی که سرمایه‌های انسانی برای یک مجموعه دارند و ارتقای سطح ایمنی آنان در طول سال‌های گذشته موردتوجه قرارگرفته است، بازهم در مواردی شاهد انواع چالش‌ها و اتفاقات ناگوار برای کارگران بخش معدن بوده‌ایم. این دست خطرات در برخی از حوزه‌های صنعتی و معدنی به‌مراتب پررنگ‌تر است. به‌عنوان‌مثال، فعالیت در معادن زیرزمینی زغال‌سنگ به سبب آزاد شدن گاز متان با انواع خطرات روبه‌رو است. هرچند بهره‌گیری از فناوری‌های نوین همچون سنسورها، این خطرات را به حداقل می‌رساند؛ یعنی با افزایش حجم گاز متان در معدن، اعلام‌خطر می‌شود و امکان خروج از این شرایط اضطراری وجود خواهد داشت.

حسینقلی گفت: برای ارتقای سطح سلامت کارکنان در بخش معدن می‌توان با ارائه آموزش اصولی به کارکنان و کارگران این بخش، این آسیب‌ها را به کمترین میزان ممکن رساند.
این فعال صنعت سرب و روی در ادامه گفت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وظیفه رسیدگی به شرایط محیط کار و توجه به الزامات ایمنی کارگران را بر عهده دارد. اما بودجه اختصاص‌یافته به این سازمان محدود است و نظارت کافی بر این بخش وجود ندارد. علاوه بر این شاهد نواقص قانونی متعددی در این بخش هستیم. به‌عنوان‌مثال فردی که با عنوان مسئول فنی بر ایمنی بخش معادن نظارت می‌کند، حقوق خود را از صاحب معدن یا بهره‌بردار آن دریافت می‌کند. همین وابستگی مالی فرد ناظر بر حوزه ایمنی، نقطه‌ضعفی اساسی در این بخش به شمار می‌رود و از حساسیت‌های موجود در این حوزه می‌کاهد. حسینقلی پیشنهاد داد: درحالی‌که می‌توان برای رفع این مشکل اساسی بخشی از حقوق دولتی معادن که هرساله از سوی فعالان بخش معدن در اختیار دولت قرار می‌گیرد را به رفع این کاستی اختصاص داد. یعنی بخشی از این حقوق دولتی در اختیار سازمان نظام‌مهندسی معادن قرار گیرد و نظام پرداخت حقوق بازرسان معادن اصلاح شود. بدین ترتیب با ایجاد استقلال میان بازرسان و معادن، به بهبود شرایط در این بخش کمک کرد.

تلاش برای کاهش حوادث هنگام کار

محمد حیدرزاده، فعال صنعت سرب و روی در گفت‌وگو با صمت و در خصوص اهمیت ایمنی در بخش معدن و صنایع معدنی گفت: فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن مسیر توسعه را در کشور تسهیل می‌کند. همزمان با توسعه فعالیت‌های معدنی و بهره‌گیری اقتصادی از ظرفیت‌های این بخش، توجه به مسائل ایمنی اهمیت ویژه‌ای دارد. بر همین اساس نیز در طول سال‌های اخیر شاهد توسعه مفاهیمی با عنوان توسعه پایدار بوده‌ایم. توجه به شاخص‌های ایمنی یکی از مولفه‌های مهم و اثرگذار در حوزه توسعه پایدار است.
وی افزود: در دنیای کنونی توجه به حوادث هنگام کار بیش‌ازپیش اهمیت یافته است. در همین حال صاحبان کار موظف‌اند اقداماتی را برای حفظ جان نیروی کار اجرایی کنند. این فعال صنعتی در ادامه خاطرنشان کرد: بحث ایمنی در فعالیت‌های بخش معدن و صنایع معدنی ذیل عنوان HSE (ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست) موردتوجه قرار دارد. در فرآیند HSE موضوعاتی مانند ایمنی کار، رعایت موازین بهداشتی و ارگونومی کار موردتوجه است. هر واحد صنعتی و معدنی موظف است واحد ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست داشته باشد و اهداف تعیین‌شده در این بخش را دنبال کند.
حیدرزاده گفت: در طول سال‌های گذشته با تشریح اهمیت هرچه بیشتر توجه به مسائل ایمنی و همچنین شناخت جایگاه نیروی انسانی به‌عنوان سرمایه‌های اساسی یک مجموعه که تجدیدناپذیر هم هستند، تلاش گسترده‌ای برای ارتقای سطح ایمنی کارکنان ترتیب داده‌شده است. اما این موضوع هنوز در برخی مجموعه‌ها به‌ویژه آنها که کوچک‌تر هستند موردتوجه قرار نگرفته‌اند. یا به بیان دیگر هنوز برخی صنایع به‌ویژه واحدهای کوچک در مقوله طراحی تجهیزات و پلتفرم‌ها، معابر دسترسی، سکوهای کاری و... به‌خوبی عمل ‌نکرده‌اند.

این فعال صنعت سرب و روی گفت: برای رفع خطرات کاری که سلامتی کارکنان یک مجموعه را متاثر می‌کند باید پارامترهای اثرگذار بر مقوله ایمنی از مرحله طراحی صنعتی یا گام‌های نخست مهندسی و احداث یک مجموعه، موردتوجه قرار گیرند. هنگامی‌که اتود اولیه یک مجموعه طراحی یا پیش‌نویس آن آماده می‌شود؛ باید از لحاظ ایمنی کار، بهره‌گیری از روشنایی، سروصدا و مسائل مختلف ایمنی و بهداشتی موردبررسی و بازنگری قرار گیرد و اشکالات احتمالی آن برطرف شود. بااین‌وجود باید تاکید کرد که هنوز در این بخش با کمبودهایی روبه‌رو هستیم. یعنی مقوله ایمنی از بیس شروع به کار یک مجموعه و مرحله آماده‌سازی آن برای شروع یک فعالیت صنعتی و معدنی، آن‌قدر که باید و انتظار می‌رود، موردتوجه قرار نگرفت.
حیدرزاده افزود: با توجه به کاستی‌های موجود در بخش ایمنی شاهد خطرات و اتفاقاتی هستیم که سلامت کارکنان را به خطر می‌اندازد. بنابراین باید با عزمی جدی برای بهبود شرایط در سریع‌ترین زمان ممکن تلاش کرد.

این فعال صنعت سرب و روی گفت: همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد یک بخش از مقوله ایمنی به جان کارگران و تأمین ایمنی و سلامت آنان مرتبط است. اما حوزه محیط‌زیست نیز در این بخش جای می‌گیرد. واحدهای فعال در بخش صنعت و معدن موظف هستند طرحی زیست‌محیطی داشته باشند و حفاظت از آب، خاک و هوا را در دستور کار خود داشته باشند. در واقع راهکارهایی اساسی برای جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست در هنگام فعالیت خود ترتیب دهند.

سخن پایانی

در دنیای کنونی رعایت شاخص‌ها و الزامات ایمنی از عوامل مؤثر در پایداری تولید به شمار می‌روند. بر همین اساس نیز تولیدکنندگان هر روز بیش از قبل در مسیر بهبود شرایط تولید، ایمن کردن محیط کار کارگران و تولید محصولی ایمن گام برمی‌دارند. بااین‌وجود همچنین شاهد کاستی‌هایی در این بخش هستیم، بدون تردید تشدید نظارت بر این حوزه ضروری و از الزامات توجه به شاخصه‌های ایمنی محسوب می‌شود.