تحقق تولید فولاد سبز توسط فولاد مبارکه
تولید فولاد سبز بدون آلایندگی و هدر رفت انرژی ازجمله دغدغه‌هایی است که در طول این سال‌ها تولیدکنندگان فولاد را به خود مشغول کرده است. امری مهم که امروزه در مدیریت این صنعت از تأثیرگذاری فراوان برخوردار است.
بر اساس اعلام مؤسسه تحقیقاتی فیچ سولوشنز توسعه فولاد سبز زنجیره تأمین آهن و فولاد را متحول می‌کند. به گفته یکی از پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی فیچ سولوشنز، توسعه فولاد کم کربن در دهه‌های آینده منجر به تغییراتی در زنجیره تأمین آهن و فولاد خواهد شد. واقعیت آن است که ساخت فولاد به عنوان یک صنعت گسترده مطرح است که امروز بیش از ۲.۵ تریلیون دلار درآمد دارد و میلیون‌ها نفر را به کار می‌گیرد و از رهگذر چنین صنعتی بیشترین گاز دی‌اکسید کربن هم تولید می‌شود.
طبق اعلام انجمن جهانی فولاد، این میزان دی‌اکسید کربن ۷-۹ درصد از کل انتشار مستقیم سوخت‌های فسیلی را تشکیل می‌دهد. از همین رو رسیدن به هدف‌گذاری فولاد سبز اهمیتی ویژه در صنعت فولاد جهان دارد و بر همین اساس است که سیاست‌های اقلیمی در سراسر جهان که مقررات مربوط به میزان انتشار دی‌اکسید کربن را تنظیم می‌کند، تشویق‌کننده سایر تولیدکنندگان فولاد برای استفاده از راهکارهای سالم‌تر شده است.
اهمیت این موضوع تا میزانی است که برخی از تولیدکنندگان و استارت‌آپ‌های بزرگ تولید فولاد را بر آن داشته که سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جایگزین برای تولید فولاد را آغاز کرده و بیشتر از هیدروژن سبز یا الکتروشیمی استفاده کنند.
به طوری که هر تولیدکننده بزرگ فولاد در جهان برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود روشی در نظر گرفته است. تلاش برای تولید فولاد سبز که همان فولاد بدون کربن است به رقابتی سخت، میان صنایع فولادی تبدیل شده است.
درصدد کاهش گازهای گلخانه‌ای فولاد وجه اشتراکی برای همه صنایع محسوب می‌شود. به این دلیل که اغلب تولیدات آن‌ها و وسایلی که ما از آن استفاده می‌کنیم به نحوی از این ماده بهره برده‌اند. حال چنین ماده ارزشمندی که تولیدات صنایع کوچک و بزرگ جهان به آن وابسته منجر به انتشار رقم قابل‌توجهی از کربن جهانی می‌شود. از این رو تولید مبتنی بر سوخت هیدروژن سبز، فرصتی برای حرکت در مسیر صنعت فولاد بدون آلودگی را فراهم خواهد کرد. با توجه به این نکته که پیش‌بینی هم شده است تقاضای جهانی فولاد تا سال ۲۰۵۰ به ۲.۵ میلیارد تن در سال برسد. این چالش زیست محیطی در حال شدت گرفتن است. به طوری که صنعت فولاد را به عنوان یک هدف اصلی برای تلاش در مورد کربن‌زدایی درآورده است. با این توجیه که فولاد یکی از صنایع کلیدی است که انتظار می‌رود هیدروژن در طی یک دهه به‌عنوان گزینه جایگزین سوخت‌های فسیلی در آن تبدیل شود.
رسول عرب زاده، کارشناس محیط زیست در رابطه با تولید فولاد سبز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: فولاد سبز فولادی است که با استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر تولید شود. به دلیل آلایندگی‌های ناشی از تولید فولاد، سازندگان آن به دنبال سوخت‌هایی هستند که جایگزین احیا کننده‌های فسیلی شود و گازهای آلاینده را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد.
وی ادامه می‌دهد: در این میان کشورهای بسیاری هم درصدد ایجاد راهکارهایی برای ساخت فولاد سبز بوده‌اند. که استفاده از هیدروژن، یکی از این روش‌های نوین برای تولید فولاد سبز بوده است.
به گفته این کارشناس، هیدروژن به دست آمده از الکترولیز آب را هیدروژن سبز می گویند و تا میزان قابل‌توجهی می‌تواند انتشار کربن را کاهش دهد. قطعاً تولید فولاد سبز تحول بزرگی را در بازارهای جهانی فولاد به وجود خواهد آورد و از طرفی هم هیدروژن سبز به دلیل قیمت تمام شده پایین‌تر باعث افزایش بهره‌وری و تولید آهن سبز می‌شود.
عرب‌زاده در پاسخ به این پرسش که کدام یک از کشورهای دنیا برای تولید فولاد سبز اقدام کرده‌اند؟ می‌گوید: اتحادیه اروپا در راستای تولید فولاد سالم و کاهش گازهای گلخانه‌ای در حوزه تولید فولاد اقداماتی را برنامه‌ریزی کرده است. همچنین تعدادی از ایالات آمریکا موظف به گزارش دهی میزان کربن در محصولات خریداری شده خود هستند که گامی برای شروع تولید فولاد سبز بشمار می‌رود. موارد دیگری که هرکدام در راستای جایگزینی سوخت‌های فسیلی درصدد برآمده‌اند.
وی اظهار می‌کند: اما در ایران نیز به عنوان یکی از تولیدکنندگان فولاد و وجود گازهای گلخانه‌ای فراوان ناشی از فولاد، اقداماتی توسط برخی از مراکز مانند فولاد مبارکه در جهت تولید فولاد سبز انجام‌گرفته است که هنوز در آغاز راه است.
جایگاه تولید فولاد سبز در ایران
اگر چه در مسیر تغییر رویه تولید فولاد، چالش‌های بسیاری وجود دارد، اما به نظر می‌رسد تولیدکنندگان فولاد به طور جدی به دنبال کاهش میزان کربن محصولات خود هستند. زیرا بعد از صنعت تولید برق، صنایع فولاد و آهن دومین منبع منتشر کننده گازهای گلخانه‌ای هستند. حالا بحث مهم آن است که در ایران تولید فولاد سبز در چه جایگاهی قرار دارد؟ به ویژه با توجه به ابعاد بزرگ و نقش قابل توجه صنعت فولاد در رشد اقتصادی کشور و نیز اثر تعیین کننده تکنولوژی در رشد و توسعه این صنعت ، کسب و بهره‌گیری از فناوری‌های روز از اهمیت ویژه‌ای در این عرصه برخوردار است. البته اقدامات فولاد مبارکه در این زمینه نقش قابل توجهی دارد. این‌گونه که به گفته طباطبائیان، مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه نتیجه اقدامات زیست‌محیطی این شرکت، آن بوده که در سال گذشته مصرف انرژی در تمام بخش‌های این شرکت ۳.۶ میلیون گیگا ژول کاهش یافت که معادل مصرف انرژی ۴۵۰ منزل در شهر اصفهان در طول یک سال است.
وی کاهش مصرف انرژی در تمام حوزه‌های شرکت فولاد مبارکه را مهم دانست و تصریح می‌کند: برای کاهش مصرف انرژی گاز، افزایش راندمان در فرایند احیا مستقیم برنامه‌ریزی شده است که منجر به کاهش مصرف ۲۰ درصدی انرژی گاز در این واحدها می‌شود.
اکبر بهارلو، کارشناس و فعال صنایع فولادی در این باره می‌گوید: اینکه توقع تولید گسترده فولاد سبز را داشته باشیم حتی برای کشورهای پیشرفته هم فعلاً امکان‌پذیر نیست. اما آنچه اهمیت دارد آن است که بسیاری از این کشورها اقدامات خود را در این مسیر شروع کرده‌اند.
وی تصریح می‌کند: ایران نیز با وجود صنایع فولادی بزرگ و آلایندگی‌های ناشی از این صنایع، باید درصدد به‌کارگیری راهکارهایی برای کاهش این آلودگی‌ها برآید. بدون تردید تولیدات باکیفیت به غیر از کمک به رفع مشکلات زیست محیطی، خریداران جهانی بیشتری هم خواهد داشت.
این کارشناس تصریح می‌کند: این در حالی است که تجهیزات و دستگاه‌های قدیمی و بی کیفیت صنایع فولادی باعث تولیداتی می‌شود که با انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتری همراه باشد. زیرا بیشترین انتشار گازهای گلخانه از طریق همین صنایع فولادی صورت می‌گیرد.
به گفته بهارلو میان صنایع فولادی شرکت فولاد مبارکه با استفاده از فن‌آوری‌های روز و برنامه‌ریزی توانسته است در طول این سال‌ها اقداماتی برای کاهش آلایندگی‌هایی که از تولید فولاد ایجاد می‌شود انجام دهد. بر این اساس به روزرسانی تجهیزات مهم‌ترین قدم در مسیر تولید فولاد سبز به شمار می‌آید که فولاد مبارکه در این سال‌ها توانسته است با تحقق چنین امری تولید گازهای آلاینده در این کارخانه را کاهش قابل توجهی دهد و امید است به تدریج چنین فن‌آوری گسترده‌تر و تمام صنایع فولادی کشور از آن بهره‌مند شوند.
