دولت وظیفه ذاتی خود را فراموش کرد
به گفته فعالان صنعت فولاد، یکی از معضلات صنعت که باعث تحمیل هزینه‌های بسیار به اقتصاد کشور شده، ضعف زیرساخت‌ها است که اتلاف سرمایه و زمان را به دنبال داشته است.
به‌عنوان‌مثال ضعف زیرساخت‌های انرژی که این روزها صنایع به‌خصوص فولادسازی‌ها را به‌شدت متاثر کرده است به طور فزاینده‌ای از افزایش ظرفیت تولید جلوگیری می‌کند. درحال‌حاضر مصرف برق برخی صنایع ایران از متوسط جهانی بالاتر است و با توجه به مشکلات تامین برق در کشور، این افزایش بار می‌تواند سایر بخش‌ها ازجمله مصارف خانگی را تحت‌الشعاع قرار دهد. یکی دیگر از چالش‌های اساسی تولید فولاد کشور تامین گاز صنایع است. این چالش به‌خصوص در فصل زمستان به دلیل افت فشار خطوط انتقال منجر به بالا رفتن میزان عدم نفع و نیز خسارت ناشی از عدم تولید می‌شود. در گزارش امروز صمت نگاهی انداخته‌ایم به مسئولیت دولت در تامین زیرساخت‌های موردنیاز صنایع و تبعات بی‌توجهی به آن.
علل استهلاک سرمایه
مهدی کرباسیان رئیس پیشین سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران« ایمیدرو» گفت: زمانی که در برنامه ششم توسعه تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد در افق ۱۴۰۴ هدف‌گذاری شد. وزارت نیرو مکلف شد تا نسبت به تامین زیرساخت‌های انرژی این صنایع برنامه‌ریزی و اقدام کند. حال اگر دولت معتقد است وظیفه‌ای در قبال تامین انرژی صنایع موجود و مجوزهای صادرشده جدید ندارد، نشان‌دهنده آن است که دولت از وظیفه ذاتی خود جا مانده است. به گزارش معدن نامه کرباسیان افزود: وضعیت کنونی حاکم بر صنایع انرژی بر ناشی از ضعف مدیریتی و مشکل در تعاملات بین‌المللی است.
به گفته این مدیر باسابقه به حداقل رسیدن میزان سرمایه‌گذاری باعث استهلاک صنایع و افزایش بیشتر مشکلات حاکم بر اقتصاد کشور شده است. کرباسیان گفت: تردیدی وجود ندارد که با در اختیار داشتن دومین ذخایر گازی و سومین ذخایر نفتی جهان وضعیت مناسبی در حوزه انرژی‌داریم. البته این روند در حوزه معدن نیز عینا تکرار می‌شود و باوجودآنکه در حوزه اکتشاف نسبت به سایر کشورهای معدنی عقب هستیم اما به لحاظ ذخایر معدنی از ظرفیت بالایی برخوردار هستیم. وی در ادامه افزود: اینکه صنایع در شرایط خوبی نیستند و جامعه در رفاه نیست نشان‌دهنده ضعف مدیریتی است که در سایه بلاتکلیفی برجام و ساختار تعاملات نادرست بین‌المللی کشور رقم خورده است.
ضعف مدیریت، چالش انزوا
کرباسیان در مورد اینکه صدور انبوه مجوزهای احداث واحدهای جدید فولادی که ظرفیت تولید فولاد کشور را به بیش از ۲ برابر اهداف تعیین‌شده در افق ۱۴۰۴ می‌رساند چالش انرژی برای صنایع معدنی و فولادی همچنان ادامه دارد و در همین حال وزارت صمت بخشنامه صادر کرده‌است که هرگونه تعهد برای تامین زیرساخت‌های انرژی و مواد اولیه را از خود سلب می‌کند، گفت: صدور مجوزهای جدید فولادی که بسیاری از آنها با روابط و فشار نمایندگان رقم خورده کاری غیر کارشناسی بوده چراکه توجهی به تامین زیرساخت‌های انرژی آنها نشده است. وی ادامه داد: زمانی که دولت دوازدهم بر سر کار آمد بالغ‌بر ۴۰ میلیون تن از این مجوزها را ابطال کرد چراکه وظیفه ذاتی دولت سرمایه‌گذاری و تامین زیرساخت‌ها برای توسعه صنایع کشور است. بنابراین اینکه متولی صنعت کشور از عدم‌تعهد در این حوزه خبر می‌دهند به معنای آن است که دولت وظیفه ذاتی خود را فراموش کرده و باید برای وظایف دولت تعریف جدیدی ارائه کرد. چراکه این رویکرد درنهایت می‌تواند به سایر حوزه‌ها همچون درمان و آموزش نیز تسری پیدا کند.
صنعت فقیر می‌شود
کرباسیان با تاکید بر اینکه چنین اظهارنظرهایی غیرکارشناسی است، گفت: باید توجه داشت که بی‌توجهی دولت به تامین زیرساخت‌ها منجر به افزایش هزینه‌های تولیدشده و درنهایت با بالا رفتن نرخ تمام‌شده تولید، جایگاه اقتصادی صنایع در بازارهای جهانی از دست می‌رود.وی با تاکید بر اینکه در ۱۰ سال گذشته نرخ سرمایه‌گذاری نزدیک به صفر شده است، افزود: بسیاری از واحدهای فولادی به دلیل عملیاتی نشدن سرمایه‌گذاری‌های جدید مستهلک شده‌اند و نیاز دارند با فناوری‌های جدید بروزرسانی شوند. باید بپذیریم اگر سرمایه‌گذاری‌های جدید به دلیل بی‌توجهی دولت به وظیفه ذاتی خود در تامین زیرساخت‌های انرژی و مواد اولیه محقق نشود، باید شاهد فقیر‌تر شدن صنایع و افزایش بیشتر مشکلات اقتصادی حاکم بر کشور باشیم.
اراده‌ای برای تامین زیرساخت نیست
رضا تربتی کارشناس صنعت فولاد گفت: نگاه جدی و عزم راسخی از سوی دولت برای برطرف کردن معضلات زیرساختی که در صنعت فولاد وجود دارد، دیده نمی‌شود. به گزارش آرتان پرس، تربتی اظهار کرد: صنعت فولاد در تمام کشورهای توسعه‌یافته ازجمله صنایع پیشران و مهم به شمار می‌رود که نقش مهمی در رشد و اقتصادی یک منطقه جغرافیایی در جهان دارد. وی با اشاره به معضلات پیش روی تولید فولاد در کشور گفت: صنعت فولاد کشور همیشه با دو چالش اساسی تامین مواد اولیه و کمبود انرژی روبهرو بوده و چندی است به دلیل ضعف زیرساخت‌های انرژی با کمبود جدی برق و گاز برای واحدهای فولادی مواجه هستیم.
کاهش ۵۰ درصدی تولید
تربتی تصریح کرد: در زمستان به دلیل کمبود گاز بیشتر واحدهای احیای مستقیم با ۵۰ درصد ظرفیت مشغول تولید هستند، که بر تولید آهن اسفنجی هم در بالادست و هم پایین‌دست تاثیر‌گذار است. به گفته وی، این چالش در تابستان به شکل کمبود برق نمایان می‌شود که کاهش ظرفیت کارخانه‌های قوس و تولید شمش را به دنبال دارد که بازهم تاثیر مستقیمی بر بالادست و پایین‌دست زنجیره می‌گذارد.
رضا تربتی گفت: چالش تامین مواد اولیه برای تولید هم معضل بزرگ دیگر فولادسازان کشور است. وی افزود: برای تامین مواد اولیه حدود ۱۰ میلیون تن کمبود کنسانتره در کشور داریم. البته این کمبود به دلیل وضعیت نامناسب معادن سنگ برای استخراج به وجود آمده است. تربتی با اشاره به اینکه ذخایر بسیاری از معادن اصلی ما رو به اتمام است؛ خاطرنشان کرد: متاسفانه در مقطعی ناگزیر به واردات مواد اولیه خواهیم شد. در همین راستا، اقداماتی صورت گرفته که نیازمند سرمایه‌گذاری کلان برای استخراج و بهره‌برداری است.
سخن پایانی
ایران در مقام یکی از ۱۰ کشور برتر تولیدکننده فولاد جهان، نیازمند توسعه زیرساخت‌های صنعتی خود به‌خصوص در حوزه فولاد است و غفلت از این امر می‌تواند در آینده، روند تولید فولاد کشور را با مشکل مواجه کند و از توان رقابتی با دیگر تولیدکنندگان بکاهد. بنا بر سند چشم‌انداز در افق ۱۴۰۴ ایران باید به تولید ۵۵ میلیون تن برسد که این رقم تا ۵۷ میلیون تن نیز قابل‌افزایش است. اما شرایط کنونی و ضعف در زیرساخت‌ها، دستیابی به این میزان تولید را با چالش‌هایی روبهرو کرده است. به گفته فعالان صنعت، عدم‌توازن و ناهماهنگی میان هدف‌های ترسیم‌شده در حوزه صنعت و امکانات موجود حرکت پیوسته به جلو را با نوسان مواجه می‌کند و نوعی ناترازی در بخش‌های مختلف صنعتی- علمی- اقتصادی را رقم می‌زند.
