کمبود بودجه اکتشاف، گره کور توسعه معدن
اکتشاف زیربنای فنی و مطالعاتی و لازمه توسعه پایدار بخش معدن است. توجه به مقوله اکتشاف بر پایه اصول علمی، فنی و اقتصادی روز، ضمن کاهش ریسک و تضمین امنیت سرمایهگذاری، نقشه راه توسعه فعالیتهای استخراجی و متعاقب آن کانهآرایی، فرآوری و متالورژی را ترسیم میکند.
اکتشاف زیربنای فنی و مطالعاتی و لازمه توسعه پایدار بخش معدن است. توجه به مقوله اکتشاف بر پایه اصول علمی، فنی و اقتصادی روز، ضمن کاهش ریسک و تضمین امنیت سرمایه گذاری، نقشه راه توسعه فعالیت های استخراجی و متعاقب آن کانه آرایی، فرآوری و متالورژی را ترسیم می کند. در مقابل بی توجهی به مقوله اکتشاف علاوه بر اینکه موجب عقب ماندگی کشور در بخش معدن و صنایع وابسته می شود و در بازه زمانی کمتر از ده سال موجبات کاهش ذخایر مواد معدنی کشف شده و نهایتا عدم تضمین تامین مواد اولیه موردنیاز واحد های صنعتی وابسته فعال و تعطیلی آنها را در پی خواهد داشت. در گزارش امروز صمت به بررسی تازه ترین اظهارنظرهای مسئولان حوزه اکتشاف پرداخته ایم.
درآمدهای معدن، گره گشا نیست
مدیرکل دفتر برنامه ریزی، فن آوری و بودجه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: درآمدهای حاصل از بخش معدن، گره گشای انجام فعالیت های زمین شناسی و اکتشافی مطابق انتظارات جامعه معدنی و ظرفیت های تخصصی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیست. به گزارش معدن نامه، رضا جدیدی بابیان اینکه حقوق دولتی معادن جزو یکی از منابع درآمدهای کشور است، افزود: هرساله نقش حقوق دولتی در قانون بودجه افزایش می یابد که بدون تردید پایدارسازی این درآمد و مولدسازی آن از طریق انجام فعالیت های زمین شناسی، اکتشافی حاکمیتی کشور و نیز تولید اطلاعات پایه حیاتی است.
نابهنگام، نامتناسب
وی با اشاره به اینکه این امر با روند فعلی چگونگی و نوع تخصیص این منابع به کندی پیشرفت دارد و حقوق دولتی را با مخاطره و محدودیت مواجه می کند، ادامه داد: تخصیص نابهنگام و نامتناسب این منابع با ظرفیت های اجرایی و تخصصی این سازمان موجب شده تا تحولات قابل انتظار در حوزه کشف ذخایر جدید معدنی به خوبی انجام نشود و اجرای هر برنامه موثر را با کندی همراه سازد.
این مقام سازمان زمین شناسی با اشاره به سهم اندک فعالیت های زمین شناسی و اکتشافات پایه در منابع و درآمدهای بخش معدن، تصریح کرد: در سال های اجرای برنامه ششم توسعه میزان کل تخصیص منابع مالی حاصل از حقوق دولتی معادن به سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در حدود ۳۹۰ میلیارد تومان بوده است.
جدیدی گفت: این مبلغ پاسخگوی نیاز کشور در حوزه تولید اطلاعات پایه زمین شناسی و اکتشافی و همچنین اجرای طرح های موثر در حوزه کشف ذخایر جدید معدنی نیست و امیدواریم با بازنگری، بازتعریف سیاست ها و اصلاح روش ها شاهد بهبود و درنهایت تحول موثر در این بخش باشیم.
اکتشافات عمیق در برنامه ایمیدرو
مدیر اکتشاف ایمیدرو اعلام کرد: اکتشافات عمیق معدنی بیش از ۱۰۰۰ متر در برنامه ایمیدرو قرار دارد. به گزارش معدن ۲۴ احمد فتاحی مجلج بابیان این مطلب:گفت: ایران در اکتشاف هم تراز با کشورهای مطرح دنیا قرار داریم اما با توجه به پتانسیل بالای منابع معدنی در کشور، علاوه بر تکمیل اکتشافات سطحی، توسعه اکتشافات عمیق در کشور امری ضروری است.وی ادامه داد: با توسعه اکتشافات عمیق در طرح های سال های اخیر، متوسط عمق اکتشاف در ایران به ۲۰۰ متر رسیده، اما متوسط عمق معدن کاری در ایران کمتر از ۱۰ متر است. بااین حال، در برنامه اجرایی پروژه های اکتشافی شرکت های بزرگ زیرمجموعه ایمیدرو مانند شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، شرکت ملی صنایع مس ایران و مجتمع سنگ آهن سنگان، اکتشافات عمیق بیش از ۱۰۰۰ متر در دستور کار قرار دارد.
هم تراز با کشورهای مطرح
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران معتقد است: ایران در اکتشاف هم تراز با کشورهای مطرح است؛ با توجه به پتانسیل بالای منابع معدنی در کشور، علاوه به تکمیل اکتشافات سطحی، توسعه اکتشافات عمیق در کشور امری ضروری است.
وی افزود: ایمیدرو به عنوان بازوی اجرایی وزارت صمت، بیش از ۹۱ پهنه به مساحت ۵۳۵ هزار کیلومترمربع در اختیار دارد. در حال حاضر، نتایج اجرای فعالیت های اکتشافی در این میزان پهنه، به ثبت ۴۹۲ محدوده و صدور ۱۶۲ پروانه اکتشاف منجر شده است.
ورود دستگاه های حفاری عمیق زن
فتاحی با اشاره به کاهش ذخایر سنگ آهن در کشور عنوان کرد: معادن بزرگ سنگ آهن ایران مانند چادرملو، گل گهر، چغارت و… با ذخایر چند صد میلیون تنی، تا ده ها سال پاسخگوی نیاز صنایع فولادی کشور بودند؛ اما با توسعه معدنکاری و صنایع معدنی، ذخایر سنگ آهن کشور رو به کاهش رفت؛ این امر باعث شده تا اکتشافات عمیق در دستور کار قرار گیرد و معدنکاری نیز به سطوح عمیق تر پیش برود. وی از کشف معادن جدید و پر عیار سنگ آهن ابراز امیدواری کرد و گفت: امیدواریم بتوان معادن بزرگ و عمیقی که دارای ذخایر چند ده و یا چند صد میلیون تنی باشد، کشف و استخراج کرد. به گفته وی، آنومالی سنگ آهن ۲۱ A واقع در استان یزد که از سال ۹۳ در دستور اکتشاف ایمیدرو قرارگرفته دارای پتانسیل توده آهن دار پر عیار عمیق (بیش از ۱۵۰۰ متر) است اما به دلیل نبود دستگاه حفاری و تجهیزات مناسب برای حفر بیش از ۲۰۰۰ متر، اکتشاف سیستماتیک در محدوده این آنومالی انجام نشده است اما امیدواریم با ورود دستگاه های حفاری عمیق به کشور، اکتشافات در این آنومالی تکمیل را کنیم و به مرحله معدنکاری برسانیم.
سفارش خرید برای رفع فرسودگی
مدیر اکتشاف ایمیدرو اظهار کرد: ماشین آلات در بخش اکتشاف به ویژه دستگاه حفاری و تجهیزات آن فرسوده و نیازمند نوسازی هستند. این چالش با واردات دستگاه حفاری جدید و به روز توسط شرکت های بزرگ مثل شرکت ملی صنایع مس ایران، شرکت صنعتی و معدنی چادرملو، شرکت صنعتی و معدنی گل گهر و برخی از شرکت های خصوصی بزرگ حل خواهد شد. وی افزود: خوشبختانه با ترغیب شرکت های بزرگ، ۱۰۷ دستگاه حفاری سفارش خرید و ۴۵ دستگاه وارد کشور شده است. فتاحی از اعطای وام کم بهره برای نوسازی دستگاه حفاری و تجهیزات آن خبر داد و گفت: پیش بینی شده از طریق شرکت صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت های معدنی، وام های کم بهره برای واردات این ماشین آلات در بخش اکتشاف به پیمانکاران حفاری اعطا شود.
تفاهم نامه سه جانبه رفع مشکل
مدیر اکتشاف ایمیدرو با اشاره به اینکه ایران ازنظر تکنولوژی اکتشاف عقب است نه ازنظر دانش اکتشاف، گفت: مشکل اصلی ایران در اکتشاف، تاخیر در تولید اطلاعات پایه و برداشت ژئوفیزیک هوایی بوده است. کمبود اطلاعات باعث شده تا نتوان در مرحله شناسایی، پتانسیل های واقعی را تفکیک و محدوده های امیدبخش مناسب را تشخیص داد. وی ادامه داد: در این راستا، با انعقاد توافقنامه سه جانبه بین معاونت معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو و سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی کشور، برنامه تولید اطلاعات پایه و ژئوفیزیک هوابرد از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ در دستور کار قرارگرفته است.
سخن پایانی
ایران جزو غنی ترین کشورها ازنظر ذخایر معدنی و زیرزمینی است و کارشناسان معتقدند در میان سی ویک استان کشور، همه جا رد و اثری از معدن یا دیگر منابع زیرزمینی مانند نفت و گاز می توان یافت. بنابراین هیچ استانی فاقد منابع معدنی نیست و نباید در طرح های اکتشافی آنها را نادیده گرفت. اما تا به امروز به دلیل نبود اولویت و دشواری فعالیت، برنامه های اکتشافی تنها در چند استان انجام گرفته است که این چالش هم به ضعف های دیگر حوزه اکتشاف باید افزود.