این زمستان هم معادن خاموش می‌شوند؟
صاحبان معادن و فعالان صنایع معدنی به آسیبی که از خاموشی‌های مکرر به واحدهای تولیدی آنها رسیده، معترضند. بنا بر اعلام آنها قطعی برق تا امروز به روند فعالیت تمامی صنایع و واحدهای تولیدی کشور از جمله بخش معدن و صنایع معدنی، آسیب رسانده و در صورت استمرار وضع موجود، این زیان گسترده‌تر خواهد شد.
در تابستان نبود برق و در پاییز و زمستان نبود گاز سبب شده چرخه معدنکاری با مشکلات و دست‌اندازهای مختلفی رو‌به‌رو شود. در این میان معادن کوچک بیش از سایرین تحت تاثیر این کمبودها آسیب می‌بینند. با افزایش هزینه‌های تامین انرژی، معدنکاری در معادن کوچک دیگر به‌صرفه نیست و در نتیجه بخش عمده‌ای از معادن کشور به ورطه تعطیلی کشیده می‌شوند.
توجه به ابعاد اجرایی شدن پروژه‌ها
چندی پیش خبر امضای نخستین تفاهمنامه ایجاد ظرفیت جدید نیروگاهی بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو در راستای رفع چالش‌های کشور در زمینه تامین برق به‌ویژه برای بخش معدن اعلام شد.
شهرام شریعتی، فعال معدنی در گفت‌وگو با صمت به ابعاد این خبر پرداخت و گفت: بررسی تخصصی شرایط موجود و فراهم‌سازی زیرساخت‌ها از ضرورت‌های موفق بودن طرح‌های توسعه است. به‌طور کلی انعقاد تفاهمنامه‌ها و تدوین طرح‌های عمرانی و کلان کشور نیازمند ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز، جمع‌آوری اطلاعات کافی و مشورت با متخصصان است. احداث نیروگاه‌های تولید برق برای تامین انرژی موردنیاز معادن و صنایع در شرایط امروزه کشور که با بحران تامین سوخت مواجهیم، در نگاه نخست اتفاقی روشن و مثبت تلقی می‌شود، اما در ادامه باید بررسی کنیم این نیروگاه تحت چه شرایطی و در چه مختصات جغرافیایی می‌تواند راه‌اندازی شود، چراکه غیر از بحث تولید برق، انتقال این انرژی به سایر مناطق و معادن کشور نیز حائز اهمیت است.
این فعال معدنی خاطرنشان کرد: شبکه برق موجود در کشور به‌طور عادی تحمل فشار را ندارد و در فصل تابستان همواره با مشکل تامین برق و آب و در زمستان با کمبود گاز مواجهیم. این فعال معدنی ادامه داد: ایجاد ظرفیت‌های لازم برای انتقال نیرو در تمامی نقاط کشور خود پروژه اساسی است که طرح‌های عمرانی و هزینه‌های زیادی را می‌طلبد.
فراهم‌سازی این بسترها و سپس احداث نیروگاه‌ها زمان‌بر است و حداقل در یک تا دو دولت بعدی این طرح‌ها به بهره‌برداری خواهند رسید؛ بنابراین انعقاد تفاهمنامه‌های مشترک و احداث نیروگاه تامین انرژی برای فعالیت معادن در شرایط کنونی نمی‌تواند عاملی بر بازدهی و سوددهی کوتاه‌مدت طرح‌ها باشد؛ به‌عبارتی مشکل تامین برق معادن به‌زودی رفع نخواهد شد.
نقایص شبکه برق‌رسانی
این فعال معدنی در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به نقص در شبکه برق‌رسانی کشور، چالش صاحبان معادن برای تامین انرژی موردنیاز فعالیت‌های‌شان را مستمر خواند و در این باره توضیح داد: بخش معدن، گستردگی زیادی دارد و فعالیت‌های متعدد آن همواره با سوخت گره خورده است. غیر از معادن استخراجی (معادنی که ذخایر آنها کشف شده و درحال‌حاضر معدنکاران بهره‌برداری از این معادن را آغاز کرده‌اند)، فعالیت معادن اکتشافی نیز وابسته به انرژی است اما متاسفانه باید گفت برای این دسته از معادن شبکه برق‌رسانی وجود ندارد. فعالان معادن اکتشافی که در مرحله نخست کار و راه‌اندازی قرار دارند، به‌دلیل نبود شبکه برق‌رسانی، اغلب برق موردنیاز خود را از طریق ژنراتور تامین می‌کنند، چراکه هنوز قطعیتی در زمینه ادامه فعالیت آنها وجود ندارد. علاوه بر این معادن، هنوز برخی کارخانه‌های بزرگ در کشور وجود دارند که از ژنراتور برای تامین سوخت مورد نیاز فعالیت خود استفاده می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان گفت شبکه فعلی برق، توان لازم برای پوشش نیاز معادن و صنایع کشور را نداشته و معدنکاران بخش عمده‌ای از انرژی خود را با هزینه‌های گزاف تهیه می‌کنند.
نگرانی بابت کمبود انرژی در معادن
ناصر تقی‌زاده، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو وجود مشکلات در تامین انرژی را از معضلات مهم امروزه معدنکاران عنوان کرد. به گزارش دنیای معدن او درباره پیامدهای کمبود و قطعی برق و گاز گفت: کمبود برق حاکی از ضعف مدیریتی و عملیاتی در وزارت نیرو است. متاسفانه انعقاد قراردادهای ضعیف با تولیدکنندگان برق طی این سال‌ها باعث شده هیچ سازمان دولتی دیگر یا مجموعه‌های خصوصی در این زمینه سرمایه‌گذاری نکنند و پیامد این قراردادهای یک‌جانبه رکود در صنعت برق کشور بوده است؛ از این رو اصلاح ساختارهای کلی و پایه‌ای اقتصاد برق یک ضرورت برای کشور محسوب می‌شود.
تولید برق باید تبدیل به یک فعالیت اقتصادی سودآور شود تا کسری موجود در این زمینه با سرمایه‌گذاری‌های جدید برطرف شود، چراکه در صورت به‌صرفه بودن تولید برق، سرمایه‌گذاران به سمت این صنعت حرکت می‌کنند و با اجرای پروژه‌های توسعه‌ای نیاز برق کشور رفع می‌شود.
وی افزود: نگرانی‌هایی جدی در زمینه تامین گاز برای امسال نیز وجود دارد و لازم است وزارت نفت اقدامات جدی‌تری در این زمینه انجام دهد تا گرفتار قطعی گاز در زمستان نشویم. باید توجه داشت قطع شدن حامل‌های انرژی، کاهش تولیدات صنایع و رکود این عرصه را در پی خواهد داشت.
استفاده از دستگاه‌های جدید حفاری
مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو درباره ضرورت استفاده از روش‌های جدید معدنکاری گفت: برای بهره‌برداری از معادن جدید با جدیت به‌دنبال پیاده کردن شیوه‌های نوین و روزآمد معدنکاری دنیا هستیم و امیدواریم طی ۴ تا ۵ ماه آینده خبرهای خوبی از شروع این طرح اعلام کنیم. استفاده از روش‌های جدید سبب می‌شود هزینه‌های معدنکاری تا ۶۰ درصد کاهش یابد. درحال‌حاضر ۸۰ تا ۸۵ درصد تجهیزات موردنیاز برای بهره‌برداری از معادن جدید را از داخل کشور تامین می‌کنیم، اما برای مبحث مهندسی باید از تجربه شرکت‌های معتبر خارجی استفاده کنیم.
مدیرعامل چادرملو ادامه داد: برای فاز جدید اکتشاف خود ۸ دستگاه حفاری را سال پیش وارد مجموعه کردیم. یکی از اصلی‌ترین مشکلات اکتشافی در کشور، نبود تجهیزات کارآمد و به‌روز حفاری است، به همین منظور دستگاه‌های حفاری روزآمد وارد شد و در این مدت کوتاه به نتایج خوبی نیز دست پیدا کردیم. باید بر این نکته تاکید کرد که استفاده از دستگاه‌های روزآمد جهانی ضمن افزایش بهره‌وری معادن، سبب کاهش مصارف انرژی در فعالیت‌های معدنی خواهد شد.
سخن پایانی
بنا بر آمار ارائه‌شده ازسوی نهادهای دولتی، حدود یک‌چهارم مصرف کل انرژی کشور، متعلق به بخش‌های صنعت، معدن و پتروشیمی است. فعالان معادن و صنایع معدنی بنا بر ماهیت و ذات فعالیت خود، از متقاضیان مهم حامل‌های انرژی به‌ویژه برق و گاز محسوب می‌شوند و همواره در جهت رفع نیازهای خود در تلاش می‌کنند. یکی از اعتراضات امروزه فعالان این حوزه، تامین نشدن مناسب و افزایش قیمت‌های حامل‌های انرژی، قطعی مکرر برق و در نهایت نبود حمایت‌های دولتی است که منجر به کاهش میزان تولید در بخش معدن و صنایع معدنی شده است.
