سال‌هاست که مسئله آلودگی هوا به یکی از اساسی‌ترین معضلات زیست محیطی در کشور تبدیل شده است و با وجود تصویب قوانین و مقررات بسیار برای مبارزه با این پدیده در دهه‌های گذشته، این معضل با تعداد زیاد ناوگان فرسوده و کم‌توجهی به توسعه حمل‌ونقل عمومی سال به سال تشدید می‌شود. البته اقدامات موثری نیز در ماه‌های اخیر اجرایی شده و تفاهمنامه همکاری ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده و انجمن صنفی مراکز اسقاط را می‌توان تازه‌ترین اقدام موثر در این راستا دانست. برهمین اساس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده برای خروج سالانه ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده اعلام آمادگی کرده است.

احیای طرح اسقاط خودرو

طی سال‌های اخیر حذف اسقاط خودرو‌ها نگرانی‌هایی از قبیل تهدید محیط زیست، آلودگی هوا و مصرف بیش از اندازه سوخت را به وجود آورده است. در همین سال‌ها با کاهش ارائه گواهی اسقاط، ممنوعیت واردات خودرو و معافیت خودروسازان داخلی از اسقاط خودرو‌های فرسوده، رفته رفته مراکز اسقاط نیز تعطیل شدند و این طرح پس از گذشت سال‌های طولانی نتوانست به خوبی اثرگذار باشد. اما طی ماه‌های گذشته و با مطرح شدن واردات خودروهای کارکرده و صفر به کشور، طرح اسقاط خودرو دوباره مطرح شد.رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده از برنامه‌ریزی این ستاد برای اجرای برنامه هفتم و اسقاط سالانه ۵۰۰هزار خودرو فرسوده خبر داد. به گزارش ایدرونیوز، مهران سالاریه در مراسم امضای تفاهمنامه همکاری ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده و انجمن صنفی مراکز اسقاط گفت: هدف اصلی این ستاد برنامه‌ریزی و نوسازی ناوگان فرسوده کشور و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است. سالاریه با اشاره به برنامه هفتم توسعه گفت: بر اساس مصوبه مجلس سالانه باید ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده از رده خارج شود که این رقم با روند فعلی اسقاط خودروهای فرسوده قابل تحقق نیست. رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده با بیان اینکه تفاهمنامه یاد شده، یکی از گام‌های لازم در جهت شتاب گرفتن اسقاط خودروهای فرسوده است گفت: قطعا انجمن اسقاط خودروهای فرسوده می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد که بر این اساس نیاز است ضمن اصلاح فرآیندها مشکلات این حوزه به صورت تخصصی بررسی و اصلاح شود.

وی خاطرنشان کرد: انجام بازدیدهای ادواری از مراکز اسقاط، برخورد با تخلفات در این حوزه، ارائه پیشنهاد برای ارتقای استانداردها، ارتقای فناوری‌های حوزه اسقاط و اطلاع رسانی و فرهنگسازی در این زمینه مهم‌ترین وظایف انجمن صنفی مراکز اسقاط است.

نظارت بر عملکرد مراکز اسقاط

رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط و بازیافت خودروهای فرسوده نیز با اشاره به تفاهمنامه امضا شده ضمن تقدیر از فعالیت‌های ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده گفت: انجمن به عنوان بازوی نظارتی ستاد نوسازی از این پس وارد عرصه خواهد شد و بر عملکرد تمامی مراکز اسقاط نظارت خواهد کرد.

محمود مشهدی شریف یکی از مشکلات این حوزه را روند طولانی صدور گواهی اسقاط عنوان کرد و گفت: امیدواریم با پیشنهادهای ارائه‌شده این روند تسهیل شود.

وی ابراز امیدواری کرد که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده اهداف برنامه هفتم در حوزه اسقاط خودروهای فرسوده محقق شود.

آیین‌ نامه سن فرسودگی خودروها

براساس ماده ۸ قانون هوای پاک که در ۲۵ تیر ۱۳۹۶ مصوب شد تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مالک وسایل نقلیه موظف هستند وسیله نقلیه را پس از رسیدن به سن فرسودگی از رده خارج کنند که این سن برای خودروهای سواری، سنگین و نیمه سنگین و موتورسیکلت متفاوت است. بر اساس این طرح، مراکزی به نام مراکز اسقاط خودرو‌های فرسوده به وجود آمدند تا خودروهای فرسوده را از رده خارج کنند.خرداد ماه سال ۱۴۰۰ هیات وزیران وقت، آیین‌نامه‌ای را درباره تعیین سن فرسودگی خودروها به تصویب رساند. بر اساس این آیین‌نامه، با توجه به کاهش ایمنی و آلایندگی انواع وسایل نقلیه در اثر مرور زمان، سن مرز فرسودگی به جای سن فرسودگی تعیین شد. بنابراین خودروهای مشمول باید سالانه دفعات بیشتری برای دریافت معاینه فنی اقدام کنند. بر این اساس سن مرز فرسودگی برای خودروهای سواری ۱۵ سال تعیین شد. این خودروها پس از رسیدن به سن مرز فرسودگی باید هر ۶ ماه اقدام به دریافت معاینه فنی کنند. وانت پایه گازسوز و بنزینی، دوگانه سوز و دیزلی نیز به ترتیب با سن ۱۴ و ۱۳ سال به سن مرز فرسودگی می‌رسند که پس از آن باید هر ۴ ماه یکبار نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند. همچنین بر اساس اصلاحیه قانون ساماندهی صنعت خودرو ابلاغیه مهر امسال، رانندگان کامیون، کامیونت و کشنده تریلر دارای کارت هوشمند خودمالک و شرکت‌های حمل‌ونقل خودمالک (شرکت‌های حمل‌ونقل عمومی) صرفا برای یکبار و یک دستگاه برای مدت ۱۰ سال می‌توانند در صورت عدم وجود گواهی اسقاط به اندازه کافی، پنج درصد ارزش گمرکی خودروهای وارداتی مذکور را به صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته جهت دریافت مجوزشماره‌گذاری پرداخت کنند.

اهمیت اسقاط خودروهای فرسوده

اجرای طرح فرسودگی خودرو‌ها یا همان طرح اسقاط خودرو مهم است چراکه بسیاری از کلانشهر‌های ایران با آلودگی هوا رو‌به‌رو هستند و تردد خودروهای فرسوده و موتور‌سیکلت‌ها به این آلودگی‌ها دامن می‌زند و سبب افزایش آلایندگی‌ها می‌شود. خودرو‌های فرسوده بیش از ۲۰ برابر خودرو‌های معمولی تولید آلایندگی دارند و تنها با جریمه نمی‌توان تردد آنها را محدود کرد.از طرفی تعلق نگرفتن سهمیه بنزین و کارت سوخت به خودرو‌های فرسوده سبب از رده خارج شدن خودرو‌های فرسوده نمی‌شود. خودرو‌های فرسوده همچنان مجاز به استفاده از بنزین آزاد و تردد در شهر هستند و افزایش نرخ بنزین هم نمی‌تواند دلیلی بر از رده‌ خارج کردن خودرو‌های فرسوده باشد.

سخن پایانی

طرح نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اجرایی کردن آن می‌تواند بسیاری از مشکلات و آلودگی‌های زیست محیطی ایجادشده توسط این ناوگان فرسوده را مرتفع کند و موجب بهبود اوضاع زیستی شود. امید آن می‌رود تا تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط با همکاری و تلاش روزافزون خود، سبب رسیدن هر چه سریع‌تر به این مهم برای نوسازی هر چه سریع تر ناوگان فرسوده حمل‌ونقل کشوری شوند و این معضل بزرگ جامعه را هر چه سریعتر برطرف کنند.