بزرگ‌ترین زیست پالایشگاه ایران در راه بازار سرمایه
نخستین شرکت سهامی عام پروژه و بزرگ‌ترین زیست پالایشگاه ایران جهت عرضه در بازار سرمایه آماده می‌شود.
به گزارش ایدرو نیوز؛ همایش معرفی سهام شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس با نماد «شگستر» با حضور فعالان بازار سرمایه در سالن همایش‌های شرکت بورس اوراق بهادار برگزار شد تا برنامه‌های جاری و وضعیت مالی شرکت تشریح و مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گیرد.عرضه سهام شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس (سهامی خاص) اردیبهشت امسال در جلسه هیات پذیرش بورس اوراق بهادار تهران مطرح و هیات پذیرش بر اساس ماده ۲۴ دستورالعمل نحوه صدور مجوز عرضه عمومی شرکت پروژه، اجرای کلیات این پروژه را تایید کرد. سرمایه ثبتی شرکت مبلغ ۵هزار میلیارد ریال و شرکت گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با مالکیت ۹۹.۹۹ درصد سهام، سهامدار عمده این شرکت محسوب می‌شود. این پروژه با هدف تولید بیواتانول سوختی در دو شهرستان کرمانشاه و باشت در حال اجرا است. میزان پیشرفت پروژه کرمانشاه به ظرفیت ۶۶ میلیون لیتر حدود ۹۴ درصد و پروژه باشت با ظرفیت مشابه، حدود ۱۶ درصد است. همچنین تاریخ بهره‌برداری از پروژه کرمانشاه نیمه دوم سال ۱۴۰۲ و پروژه باشت نیمه دوم سال ۱۴۰۴ برآورد شده است. درحال‌حاضر نیز شاهد پذیره‌نویسی این «شرکت پروژه» در بازار سرمایه تهران هستیم.
کیفیت بنزین ارتقا می‌یابد
نخستین عرضه زیست پالایشگاه ایران و خاورمیانه با نماد شگستردر بورس تهران اجرایی شد. شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس زیرمجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران است و دو زیست پالایشگاه بیواتانول در استان‌های کرمانشاه و کهگیلویه و بویراحمد را در دست احداث دارد. ایدرو تا کنون ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده است تا زیست پالایشگاه اول که سال ۱۴۰۲ تکمیل می‌شود و دومی سال ۱۴۰۵ تکمیل و به بهره‌برداری می‌رسد. هدف اصلی این پروژه‌ها بهبود کیفیت بنزین مصرفی است. با جایگزینی الکل سوختی (بیواتانول) به جای MTBE ، علاوه بر کاهش آلایندگی محیط‌زیست، هزینه‌های پالایشگاه‌های تولید بنزین نیز کاهش می‌یابد. در سال‌های اخیر اجرای پروژه‌های بیواتانول با اقبال گسترده‌ای از سوی کشورهای پیشرفته همراه شده و تولید این محصول در آینده رو به افزایش خواهد بود.
نحوه تولید بیواتانول
تولید بیواتانول (اتانول زیستی) از منابع زیستی عمدتا به روش بیوشیمیایی صورت می‌پذیرد، که عملیات این فرآیند از فرآیند تخمیر الکلی شربت قند، فرآیند تقطیر جزءبه‌جزء و در صورت لزوم فرآیند آبگیری از بیواتانول تقطیرشده به کمک غربال‌های مولکولی تشکیل شده است. مواد اولیه نشاسته‌ای و سلولزی، باید ابتدا هیدرولیز و تبدیل به قندهای ساده شوند تا قابلیت تخمیر و تبدیل به بیواتانول را پیدا کنند. روش کمتر متداول تولید بیواتانول، که هنوز مراحل توسعه‌ای خود را طی می‌کند، روش ترموشیمیایی است. در این روش، ابتدا مواد اولیه با منشأ زیستی تحت حرارت و فشار به گاز سنتز تبدیل و سپس گاز سنتز به یکی از روش‌های شیمیایی یا بیوشیمیایی به بیواتانول تبدیل می‌شود.وجه تمایز اصلی اتانول تولیدی به روش پتروشیمیایی با بیواتانول این است که مورد اول جزو مواد و انرژی‌های تجدیدناپذیر با منشأ فسیلی به شمار می‌آید؛ درصورتی که بیواتانول، سوختی تجدیدپذیر با منشأ غیر فسیلی محسوب می‌شود. اتانول سنتزی که از مواد نفتی تولید می‌شود، محدود به یک بازار بسیار کوچک است و به دلیل تجدیدپذیر نبودن، کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد. به همین دلیل در سال‌های اخیر تمرکز پژوهشگران و همچنین دولت‌ها بر تولید اتانول زیستی و استفاده از آن در موارد مختلف، افزایش یافته است.
بیواتانول در نقش سوخت خودرو
بیواتانول کاربردهای متعدد و متنوعی دارد. بکارگیری آن به‌عنوان بهبوددهنده یا جایگزین سوخت‌های فسیلی، یکی از کاربردهای اصلی آن است. در شکل زیر چند نمونه از کاربردهای آن آورده شده است.تاریخچه کاربرد بیواتانول (اتانول زیستی) به‌عنوان سوخت خودرو، به زمان عرضه نخستین خودروهای مجهز به موتور احتراق داخلی توسط هنری فورد در امریکا بازمی‌گردد. درواقع، تا قبل از عرضه فراوان و ارزان نفت خام و پیشرفت فناوری تولید بنزین، بیواتانول از عرضه بازار سوخت‌های خودرویی حذف شد. این روند، تا اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی ادامه داشت و تنها از این تاریخ بود که به‌تدریج بیواتانول سوختی، به این عرصه بازگشت. بازگشتی که از آن تاریخ تاکنون با رشدی شتابان و تصاعدی ادامه داشته است. به‌طوری‌که امروزه تولید و مصرف بیواتانول سوختی در جهان به مرز صد میلیارد لیتر در سال رسیده و این روند صعودی هنوز هم ادامه داشته و به نظر می‌آید تا چند دهه آینده نیز ادامه خواهد داشت.بیواتانول سوختی، که تا دهه ۱۹۷۰ میلادی، تقریبا از تولید جهانی بیواتانول سهمی نداشت، امروزه بیش از ۸۵درصد تولید و مصرف اتانول را به خود اختصاص داده. درصد بیواتانول سوختی نسبت به بقیه انواع دیگر بیواتانول هرروزه در حال افزایش است. در میان سوخت‌های زیستی در دنیا، تولید و مصرف جهانی بیواتانول سوختی، نسبت به سایر سوخت‌های زیستی نیز به‌مراتب بیشتر است. پس از بیواتانول، بیو دیزل (سوخت دیزل با منشا زیستی) با فاصله زیاد رتبه دوم را به خود اختصاص داده و سهم تولید سایر سوخت‌های زیستی (بیوبوتانول، بیوکروزین، بیو متانول و...) در حدود یک درصد است.
چرا بیواتانول سوختی مناسب است؟
بیواتانول (اتانول زیستی) که یک سوخت گیاهی است در کشورهای دنیا به‌عنوان یک افزودنی مناسب جهت بهبود خواص بهسوزی بنزین و کاهش آلاینده‌های خروجی موتور به کار گرفته می‌شود. در ایران به این سوخت کمتر توجه شده است اما با توجه به برنامه سایر کشورهای دنیا به نظر می‌رسد که کشور ایران نیز به‌زودی ناچار به استفاده از این سوخت حداقل به‌عنوان یک افزودنی باشد.
ویژگی‌های سوخت تاثیر بسیار مهمی بر عملکرد آن دارد. خواص سوخت تعیین می‌کند که سوخت قابلیت استفاده در چه خودرو یا موتوری را دارد. ازاین‌رو سوخت‌ها بر اساس نوع موتورها دارای ویژگی‌های متنوعی هستند.با پیشرفت تکنولوژی و ارائه محصولات با کیفیت بالاتر، سازمان‌های جهانی به‌منظور رسیدن به کاهش مصرف انرژی و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی قانون‌های محکمی تدوین کرده‌اند. این قوانین منجر به تدوین استانداردهای متنوع سوخت شده است. ویژگی‌های سوخت که در شرکت‌های تولیدکننده سوخت موردبررسی قرار می‌گیرند بسیار متنوع بوده و ده‌ها ویژگی سوخت موردبررسی قرار می‌گیرد. استانداردهای جهانی نیز در این راستا وضع شده و هر ساله، استانداردهای جدی‌تری تدوین میشوند. بنزین به‌عنوان یک سوخت باید دارای ویژگی‌های مناسب باشد و به همین دلیل در مجموعه استانداردهای تدوین شده ویژگی‌های بسیار زیادی نیز مدنظر قرار می‌گیرند. وقتی اتانول و دیگر الکل‌ها به بنزین اضافه میشوند، تعدادی از ویژگی‌های بسیار مهم سوخت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ویژگی بیواتانول
در سال‌های گذشته با معرفی سوخت‌های گیاهی و جایگزین و از طرف دیگر افزایش نرخ جهانی محصولات نفتی، تنوع سوخت‌ها بسیار زیاد شد. این تنوع تولیدکنندگان خودرو و سوخت را به تدوین توافقنامه یکسان‌سازی سوخت در جهان سوق داد. در سال ۱۹۹۸ یک مجموعه جدید به نام WORLDWIDE FUEL CHARTER متشکل از انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا، اتحادیه تولیدکنندگان خودرو، انجمن تولیدکنندگان موتور و انجمن خودروسازان ژاپنی تاسیس شد.
هدف این چارتر رسیدن به یکسان‌سازی کیفیت سوخت در جهان بود که به‌منظور رسیدن به عملکرد مناسب توسط تولیدکنندگان موتور و خودرو بنا شده بود. در واقع هدف به ارائه دستورالعمل‌هایی برای تولید سوخت در جهان با استانداردهای مشخص بود که سازندگان موتور و خودرو به‌راحتی بتوانند محصولات خود را مناسب سوخت‌های طبقه‌بندی‌شده، ارائه کنند.وقتی سوختی مانند اتانول به بنزین اضافه می‌شود، رفتار ترمودینامیک منحصربه‌فردی ایجاد می‌کند. از همکنش الکترواستاتیک گونه‌های شیمیایی در محلول‌های بنزین با اترها و الکل‌ها رفتار جالبی به وجود می‌آید که ممکن است در محلول‌ها گونه‌های جدیدی به وجود آیند که درنتیجه نقش بسیار مهمی در واکنش با مواد ایفا کنند. این‌گونه تاثیرات منجر به تغییرات خواص نهایی سوخت می‌شود که حائز اهمیت است. برای جلوگیری از تغییر کیفیت سوخت، علاوه بر اهمیت کیفیت سوخت مورداستفاده، حتما باید از فیلتر ذرات و آب قبل از پمپ و تجهیزات جانبی آنها استفاده شود.
جایگزینی برای MTBE
با جایگزینی MTBE با بیواتانول (اتانول زیستی) سوختی در بنزین مصرفی کشور می‌تواند مانع آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ کشور و همچنین مانع آلودگی خاک در این مناطق شوند. مشکل آلودگی منابع آب و خاک توسط MTBE یک مشکل حاد و کامل شناخته شده در کشورهای مختلف، به‌ویژه کشورهای پیشرفته صنعتی است.این مشکلات منجر به ممنوعیت استفاده از این افزودنی پتروشیمیایی در بعضی کشورها و برنامه‌ریزی گسترده برای کاهش تدریجی تا مرحله حذف این ماده زیان‌آور شده است. بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد که متاسفانه، نه‌تنها شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، بلکه حتی منابع آب مناطق دوردست کشور هم از آلودگی به MTBE در امان نبوده‌اند. آلودگی منابع آب در حد یک ppb (یک بخش در میلیارد) می‌تواند منابع آب موردنظر را غیرقابل‌شرب کند.
سخن پایانی
مصرف بنزین با کیفیت بالاتر و دارای آروماتیک‌ها به‌ویژه بنزن، به مقدار کمتری آلاینده‌های خروجی اگزوز خودرو را کاهش می‌دهد، اما حذف نمی‌کند. این در حالی است که احتراق بیواتانول سوختی در خودرو، علاوه بر اینکه به بهسوزی بنزین کمک می‌کند، هیچ‌یک از آلاینده‌های معمولی سوخت‌های فسیلی از جمله مونوکسید کربن، اکسیدهای ازت، گوگرد و… را به همراه نخواهد داشت.
