درمان‌های متاورسی در راه هستند
هفتمین کنگره تخصصی و چهارمین کنگره بین‌المللی ساخت بیمارستان و مدیریت منابع و تجهیزات که در مرکز همایش‌های رازی برگزار شد. بررسی مسیر و اهمیت حرکت صنایع بزرگ به‌سوی تحول دیجیتال از محورهای اصلی این کنگره بود.
تاثیر پیشرفت و توسعه فناوری دیجیتال در دوران کنونی بر کسی پوشیده نیست و جنبه های مختلف زندگی روزمره افراد به شکل گسترده ای تحت تاثیر این تغییر قرار گرفته اند. در این بین حوزه سلامت نیز باوجود مقاومت اولیه، به تدریج به سمت تغییر ساختار و استفاده از فناوری های نوین دیجیتالی حرکت کرد چنانکه پیش بینی ها و تخمین های متعدد نشان می دهند که تا پایان سال ۲۰۳۰ ساختار سیستم سلامت به صورت بنیادین متحول خواهد شد.
به گزارش صمت، در این آیین سید مهدی حسینی، مدیر ارشد یکی از شرکت های فعال در حوزه تحول دیجیتال، از ماهیت بیمارستان دیجیتال و اکوسیستم آن گفت و در ادامه علی ماهر، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره متاورس و کاربرد آن در پزشکی سخنرانی کرد.
اکوسیستم سلامت دیجیتال
سید مهدی حسینی، مدیر ارشد سلامت هوشمند فناپ زیرساخت، تحول دیجیتال را فراتر از دیجیتالی شدن دانست و گفت: دیجیتالی شدن به کارگیری ابزارهای دیجیتال بجای ابزارهای آنالوگ است، اما تحول دیجیتال یک تحول ذهنی و دگرگونی در الگوهای فکری و خاستگاه فرهنگی است که به بازنگری مدل کسب وکار، فرآیندها و شناسایی ذی نفعان با به کارگیری فناوری تحول برمی گردد.
حسینی با بیان اینکه امروزه دنیا بر پایه اقتصاد دیجیتال با رویکرد اکوسیستمی و روی پلتفرم استوار است، درباره ساختار این مدل اقتصادی گفت: ستون فقرات اقتصاد دیجیتال، شبکه ای برای ساخت اکوسیستم مبتنی بر پلتفرم است.
وی درباره اهمیت و تاثیر سلامت دیجیتال در اقتصاد سلامت گفت: بر پایه پژوهش موسسه مکنزی انتظار می رود روند فناوری دیجیتال بتواند صرفه جویی ۳ تریلیون دلاری در صنعت سلامت جهان تا سال ۲۰۳۰ داشته باشد.
آیا در ایران بیمارستان دیجیتال داریم؟
حسینی ابراز کرد: معتبرترین موسسه ارزیابی بلوغ دیجیتالی بیمارستان ها در دنیا، انجمن بین المللی مدیریت اطلاعات سلامت ( HIMSS )، سطح بلوغ دیجیتالی را در ۸ سطح از صفر تا ۷ رده بندی کرده است که قرار گرفتن در سطح ۶ و ۷ به معنای دستیابی به بیمارستان دیجیتال، است. متاسفانه ایران هیچ جایگاهی در این حوزه ندارد درحالیکه کشور ترکیه در همسایگی ما دارای ۶۲ بیمارستان رده ۶ و تعداد ۷ بیمارستان رده ۷ است.
وی افزود: طی مطالعه ای که در حوزه نرم افزار «سیستم مدیریت اطلاعات بیمارستانی» HIS به عنوان اصلی ترین نرم افزار بیمارستانی، انجام شد، محصول ۱۹ شرکت مطرح داخلی در این حوزه با ۲۲ شاخص مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج آن به هیچ وجه رضایت بخش نبود. درنتیجه پژوهش حاضر کاستی هایی در نظام بهداشت ایران نمایان شد از جمله عدم دسترسی سیستم های اطلاعات بیمارستان به شبکه داخلی و شبکه جهانی، عدم بهره برداری سیستم های اطلاعات بیمارستانی از کدینگ استاندارد جهانی و متمرکز بین بیمارستانی، عدم تمرکز سیستم های اطلاعات بیمارستان بر مراقبت بیمار و فعالیت های اجرایی بیمارستانی، نداشتن زیرساخت لازم از نظر معماری و دیتا مدل نرم افزار به منظور دیجیتالی شدن، عدم به کارگیری فرآیندهای دارای ارزش افزوده در ساختار سیستم اطلاعات بیمارستانی.
حسینی ضمن بیان این موارد تصریح کرد: با رویکرد سطح بندی انجمن بین المللی مدیریت اطلاعات سلامت، در بهترین حالت HIS های موجود در کشور، بین سطح ۱ و ۲ ارزیابی می شوند که با تعاریف ارائه شده از بیمارستان دیجیتال (سطح ۶ و ۷ )، هیچ کدام از نرم افزارهای شرکت های موردبررسی، حداقل الزامات مورد انتظار را برآورده نمی کنند.
سفر یکپارچه بیمار در پردیس سلامت دیجیتال
این کنشگر حوزه سلامت دیجیتال افزود: یافته های موسسه مکنزی در مصاحبه با ۱۰۳ تن از رهبران کلیدی حوزه سلامت نشان می دهد، ۹۰ درصد افراد حاضر در این پژوهش تاکید دارند امروزه، بیماران، بجای دریافت خدمات درمانی جزیره ای، خواهان دریافت یکپارچه خدمات با تعبیر «سفر یکپارچه بیمار» هستند که این مهم فقط با رویکرد اکوسیستمی و بر بستر پلتفرم میسر می شود.
حسینی گفت: در یک نگاه کلی به اکوسیستم سلامت دیجیتال، در کنار حکمرانی و فرهنگ دیجیتال، سه بخش اصلی زیرساخت سامانه مدیریت هوشمند ساختمان BMS ، ERP (راهکار جامع مدیریت منابع سازمانی) و نرم افزار کلیدی بیمارستان ( HIS )، به صورت یکپارچه تشکیل یک موجودیت واحد و متمرکز را می دهند که به پلتفرم یکپارچه حوزه سلامت دیجیتال تعبیر می شود.
وی با ارائه یک تصویر از پردیس سلامت دیجیتال با رویکرد اکوسیستمی، ابراز کرد: شهر سلامت دیجیتال بخش های مختلفی دارد و از خدمات درمان، سامانه BMS ، مدیریت منابع انرژی، سامانه مدیریت روشنایی، مدیریت پارکینگ، مدیریت آبیاری تا گلخانه، مدیریت پسماند، پایش آلودگی، مدیریت امنیت عمومی و کنترل دسترسی، انبارداری و. را در برمی گیرد که همگی به صورت یکپارچه و بر بستر یک پلتفرم داده محور با بهره گیری از فناوری های نوپدید دیجیتال، عمل می کنند.
وی افزود: با پیروی از این الگو به مطلوبیت و رضایت برای ذی نفعان (بیمار، کادر درمان و تیم مدیریت بیمارستان)، اقدامات پیشگیرانه سنجیده و واکنش های مناسب، مدیریت اثربخش منابع، کاهش هزینه های عملیاتی، چالاکی فرآیندها دست می یابیم. در این بستر خطاهای تشخیص، درمان و دارویی تا ۹۵ درصد کاهش می یابند و این مزیت ها خلق ارزش اقتصادی را در پی دارند.
وی افزود: نیروی محرک حوزه «راهکارهای سلامت دیجیتال» شرکت های بزرگ حوزه فناوری، هستند که وظیفه مشاوره و تامین پلتفرم ، خدمات ابری و زیرساخت ، راهبری و پشتیبانی رادارند و نقش حاکمیت و نهادهای سیاست گذار در این زمینه، رفع موانع است.
مدیر ارشد سلامت هوشمند فناپ زیرساخت ابراز کرد: به عنوان یک نمونه از خدمات یکپارچه، در بحث گردشگری سلامت اکنون ظرفیت بسیار خوبی در کشور وجود دارد و اقداماتی هم انجام می شود اما کاملا پراکنده و جزیره ای است که در یک مدل یکپارچه در اکوسیستم سلامت دیجیتال، از زمانی که یک شخص از خارج کشور می خواهد خدمات درمانی دریافت کند شروع می شود، معاینه اولیه از راه دور و پذیرش، خرید بلیت هواپیما، رزرو هتل، پرداخت آنلاین ریالی و ارزی، گزینش تورهای گردشگری، خدمات مشاوره درمانی گردشگری و پیگیری بعد ترخیص، همگی به صورت یکپارچه و با محوریت بیمار، انجام می شود.
وی اظهار کرد: با این اوصاف بیمارستان دیجیتال بر پایه یک پارادیم شیفت در مدل کسب وکار، فرآیندها و ذی نفعان پدید می آید که ارائه خدمات درمانی را به بیرون از دیوارهای بیمارستان توسعه می دهد و خدمات هوشمند بیمار محور جایگزین خدمات درمانی مکان محور می شوند.
نقشه راه بیمارستان دیجیتال
حسینی درباره الزامات دستیابی به بیمارستان دیجیتال به مواردی نظیر، داشتن یک استراتژی و راهبرد روشن و مشخص، تعیین نهاد متولی با شایستگی های موردنیاز و زیر نظر بالاترین مقام سازمان اشاره کرد و ادامه داد: در تحول دیجیتال مدت زمان هم اهمیت دارد که حداقل یک فرآیند ۳ ساله است، اطلاع رسانی برای خنثی کردن مقاومت درون سازمان، تعهد و حمایت مدیر ارشد، توجه ویژه به بدنه سازمان و فرهنگ، آموزش، روحیه کار گروهی، درگیر کردن همه بخش ها و همچنین پایش و بهبود مستمر از دیگر الزامات ساخت بیمارستان دیجیتال است.
متاورس و کاربرد آن در پزشکی
علی ماهر، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی که در این کنگره درباره متاورس و کاربرد آن در پزشکی به سخنرانی پرداخت، «متاورس» را از ره آورهای وب ۳ دانست و گفت: متاورس دنیای مجازی فراتر از دنیای فیزیکی است که افراد با استفاده از سخت افزارها و نرم افزارهای مختلف به آن متصل و با داشتن هویت مستقل، می توانند فعالیت های مختلفی نظیر، حضور در یک کنسرت تا شرکت در یک مسابقه و برگزاری جلسه کاری را انجام دهند.
ماهر با بیان اینکه قابلیت های متاورس کاربرد آن را در پزشکی روز به روز توسعه می دهد به تشریح ویژگی های آن پرداخت و گفت: هم زمانی و زنده بودن، یعنی هم زمان که یک جراح هولو لنز را روی چشم می گذارد و در فضا دستکش را دست می کند، در محیط مجازی این اتفاق می افتد. مداومت و استمرار و همچنین کارکرد اقتصادی بسیار بالا از دیگر ویژگی های متاورس است همچنین امکان تجربه بدون ریسک که در پزشکی دنیا بسیار موردتوجه قرارگرفته و دانشگاه UCLA پیشتاز این حوزه است و آزمایشگاه های مهارتی بسیار پیشرفته ای در این حوزه هم در امریکا و هم در امارات متحده عربی دارد. بر پایه این مزیت تمام جراحی ها را می توانیم بدون ریسک مرگ بیمار تجربه کنیم.
وی افزود: متاورس همچنین امکان مشارکت وسیع را فراهم کرده یعنی به تعداد کسانی که دسترسی به وب ۳ دارند می توانند تجربه مشترکی داشته باشند و البته متاورس قابلیت تداخل پذیری غیرقابل پیش بینی دارد و هوش مصنوعی می تواند تمام اتفاقات دنیای واقعی را یاد بگیرد، بنابراین هرچه داده های بیشتری از بیماران دریافت کند مدل های بیشتری را برای آموزش ارائه می کند.
ماهر پروژه هایی که در دنیا در فضای متاورس اتفاق می افتد را در سه سطح دسته بندی کرد و ابراز کرد: در سطح نخست راه اندازی آزمایشگاه علوم پزشکی و سامانه آموزشی در آزمایشگاه مجازی و با استفاده از فناوری واقعیت افزوده و واقعیت مجازی VR / AR است که خیلی از دانشگاه ها وارد این حوزه شده اند اما مهم ترین آنها دانشگاه استنفورد است، به جز امریکا کشورهایی مثل کانادا و استونی پیشرو هستند. فاز دوم راه اندازی بیمارستان مجازی و فاز سوم راه اندازی دانشگاه علوم پزشکی مجازی و تدریس و آموزش در تمامی عناوین پزشکی از جمله مغز و اعصاب، قلب، چشم، ارتوپدی و... است که در ایران هم در حال انجام است.
وی به برخی از الزامات نظیر، تامین مالی پروژه های متاورس اشاره و تصریح کرد: در تامین مالی تجهیزات سخت افزاری و تولید بخش های نرم افزاری ضعف جدی داریم بدین معنی که در پروژه های استارتاپ ها، نداشتن سخت افزار و اَبَرداده ( Big Data ) یا عدم تجمیع آنها و نداشتن سرورهای لازم، ایجاد زیرساخت برای ارائه نمونه های تجاری و ایجاد اقتصاد دانش بنیان که صرفا دانشگاه شریف در این حوزه، اقداماتی انجام داده است، استفاده از ظرفیت های بین المللی برای بازاریابی و جذب دانشجویان در سطح منطقه و جهان که کشور ما قابلیت بسیار زیادی دارد، تایید محتوای آموزشی مجازی از وزارت علوم و بهداشت که در ابتدای راه هستیم و هنوز فاصله زیادی تا وضع مطلوب داریم.
سخن پایانی
بیمارستان هوشمند، فناوری های دیجیتال و سیستم های مبتنی بر این فناوری، ابعاد مختلف زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار داده است. گویی هر مکان و هر مقوله ای که در آن ردپایی از فناوری دیجیتال یافت نشود با دنیای امروز و زندگی مدرن بیگانه است.
یکی از حوزه هایی که تحت تاثیر فناوری های دیجیتالی شاهد پیشرفت چشمگیری بوده، حوزه سلامت و درمان است. استفاده از سیستم های مبتنی بر فناوری های دیجیتال و سیستم ها و ابزارهایی که عنوان هوشمندی را با خود به یدک می کشد، نقش مؤثری در بهبود فرآیند تشخیص و درمان بیماری های مختلف داشته است؛ بنابراین شاید با توجه به این که کادر درمانی و بیماران برای استقبال از فناوری آمادگی لازم را پیداکرده اند، دیگر وقت آن رسیده باشد که بیمارستان ها هم به سیستم های دیجیتال مجهز شوند. حضور فناوری های دیجیتال در بیمارستان های آینده بدون تردید نویدبخش ورود به عصری جدید در حوزه درمان و پزشکی است. بیمارستان ها و مراکز سلامت یک جامعه، به عنوان واحد مراقبت های بهداشتی و بهداشت سلامت، نیاز به فراهم آوردن بیشتر و بهتر خدمات برای بیماران و شهروندان دارند.
