کارشناسان معتقدند شرایط بکارگیری تجهیزات روزآمد و فناورانه در اطفای حریق و ایمنی در کشور فراهم است، اما شکاف اصلی در استانداردهای موجود است. در واقع باید دید آیا آیین ‌ نامه ‌ ها و پروتکل ‌ های تدوین ‌ شده، امکان بکارگیری تجهیزات فناورانه در اطفای حریق را می ‌ دهد یا خیر؟ راهکار مهمی که باید در این زمینه عملیاتی شود، بکارگیری شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان به ‌ عنوان مشاور سازمان آتش نشانی است تا این سازمان بتواند در جهت بروزرسانی ناوگان خود گام بردارد و تنها به ‌ عنوان مجری سیستم ‌ های پیشرفته فعالیت نکند. علاوه بر این بکارگیری تجربیات و دانش فناوران در امر تدوین آیین ‌ نامه ‌ ها می ‌ تواند موجب دستیابی به آینده روشن در حوزه اطفای حریق شود.صمت به مناسبت روز آتش ‌ نشانی و ایمنی در ایران، به بررسی نقش دانش ‌ بنیان ‌ ها در تدوین استاندارد ‌ های اطفای حریق پرداخته است.

حرکت به جلو دانش ‌ بنیان ‌ ها، یک رویکرد مهم

پویا پارسا، مدیرعامل یک شرکت دانش ‌ بنیان در زمینه خدمات و تجهیزات اطفای حریق در گفت ‌ وگو با صمت تعامل میان شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان فعال در زمینه اطفای حریق و ساخت تجهیزات آتش ‌ نشانی و سازمان آتش ‌ نشانی را منوط به دو رویکرد مهم دانست و گفت: در تعامل شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان با سازمان آتش ‌ نشانی دو موضع مهم را باید مدنظر قرار داد؛ نخست اینکه سازمان آتش ‌ نشانی مجری سیستم ‌ های اعلام و اطفای حریق در سطح کشور نیست؛ در واقع شرکت ‌ های خصوصی مجری بکارگیری این سیستم ‌ ها در کشور هستند. موضوع مهم بعدی این است که بخش زیادی از آیین ‌ نامه ‌ ها و مقررات و نحوه اجرای دستورالعمل ‌ ها ازسوی سازمان آتش ‌ نشانی تدوین می ‌ شود و شرکت ‌ های مجری براساس استانداردهای تعریف ‌ شده آنها را به اجرا در می ‌ آورند؛ اما در ارائه تجهیزات و تغییر استانداردها، بهتر است شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان یک گام جلوتر و یک پله بالاتر با سازمان آتش ‌ نشانی تعامل کنند. وی افزود: دانش ‌ بنیان ‌ ها در این زمینه می ‌ توانند دو قدم مهم بردارند؛ نخست اینکه تجهیزات پیشرفته را بومی ‌ سازی کنند، زیرا از آنجایی که بیشتر این تجهیزات وارداتی است، جامعه مصرف ‌ کننده با مشکل پشتیبانی مواجه است. اگر سازمان آتش ‌ نشانی در زمینه تولید تجهیزات در داخل، از شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان حمایت کند تا آنها در تولید تجهیزات توانمندتر شوند، می ‌ توانیم شاهد اتفاقات مثبت در کشور باشیم. دوم اینکه می ‌ توان دستورالعمل ‌ های جدیدتری مطابق با نیاز روز تدوین کرد که این فرآیند هم بهتر است از مسیر شرکت ‌ های فعال در این عرصه بگذرد. بی ‌ شک شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان می ‌ توانند به ‌ طور مستقیم دستورالعمل ‌ ها را روزآمد کنند، زیرا آنها در دل این جریان قرار دارند و می ‌ توانند متناسب با نیاز روز به تدوین استانداردها بپردازند.

اروپایی ‌ ها یک سروگردن بالاترند

پارسا با اشاره به واردات تجهیزات اطفای حریق گفت: در تامین برخی تجهیزات، مشکلی نداریم و بسیاری از تجهیزات فنی در داخل کشور تولید می ‌ شود، نظیر انواع سیستم ‌ های اطفای حریق، اما در زمینه تولید و بومی ‌ سازی کنترل ‌ پنل ‌ ها، بیشتر قطعات الکترونیکی موردنیاز شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان وارداتی است. البته شرکت ‌ هایی هم هستند که به تولید قطعات الکتریکی می ‌ پردازند، اما در مجموع سهم بیشتر بازار داخلی در اختیار تولیدکنندگان خارجی است. علت این امر کمبود دانش و فن لازم برای تولید این نوع قطعات است. باتوجه به دستورالعمل ‌ های موجود باید گفت سیستم اعلام و اطفای حریق در کشورهای اروپایی و امریکایی یک سروگردن از کشور ما بالاتر است؛ از همین رو باید به دانش ‌ بنیان ‌ ها اختیار بیشتری در زمینه تولید داده شود تا آنها توانایی تولید و اجرای این سیستم ‌ ها در مسیر هموارتری را پیدا کنند.

از شیر فورانی تا خودرو ‌ های ویژه جنگل

یکی از شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران توانسته با فناوری ‌ های پیشرفته اقدامات نوآورانه ‌ ای را در اطفای حریق به ‌ ویژه آتش ‌ سوزی ‌ های مربوط به نفت و گاز به نمایش بگذارد. شایان صارمی، کارشناس فنی این شرکت در گفت ‌ وگو با صمت درباره فناوری ‌ های به ‌ کار رفته در اطفای حریق گفت: از سال ۱۳۸۸ با تمرکز بر طراحی و تولید تجهیزات اطفای حریق مربوط به صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه ‌ ها آغاز به کار کردیم. در واقع ایده اولیه این شرکت حول محور تجهیز خاصی به ‌ نام شیر فورانی آتش ‌ نشانی به ‌ نام دیلاج ولو بوده است. این فناوری یک شیر کنترلی است که از استراتژیک ‌ ترین تجهیزات اطفای حریق در صنایع نفت و گاز به ‌ حساب می ‌ آید. این شیر با تکیه بر دانش دانشمندان داخلی طراحی شده و پس از آزمایش ‌ های مختلف در نهایت موفق به ساخت آن شدیم.

صارمی افزود: شیر دیلاج ولو نخستین محصول ما بود که ثبت اختراع شد؛ محصولی منحصر به ‌ فرد که نقطه آغاز ما برای ادامه تحقیقات درباره سایر تجهیزات مرتبط با محصولات آتش ‌ نشانی و اطفای حریق به ‌ شمار می ‌ رفت و بعد از آن شروع به ساخت تجهیزات مختلف کردیم. اکنون نزدیک ۱۲ سال است که از عمر این شرکت می ‌ گذرد و ما در واقع بخش اعظمی از تجهیزات سیستم اطفای حریق را تولید می ‌ کنیم. وی با اشاره به آتش ‌ سوزی ‌ های اخیر جهان درباره اهمیت اطفای حریق جنگل ‌ ها و مراتع با استفاده از فناوری ‌ ها گفت: امروزه باتوجه به اینکه شاهد آتش ‌ سوزی ‌ های متعدد در مراتع و جنگل ‌ ها هستیم، پیشرفته شدن تجهیزات اطفای حریق نقش بسزایی در کنترل این معضل دارد، این در حالی است که در بسیاری از موارد کمبود تجهیزات آتش ‌ نشانی مناسب و ناکارآمدی تجهیزات موجود منجر به گسترش حریق می ‌ شود؛ کما اینکه در گذشته نیز علت اصلی حریق ‌ های گسترده جنگلی در داخل کشور، به ناکافی بودن تجهیزات اطفای حریق مربوط می ‌ شد. در واقع در کنار ناکافی بودن تجهیزات در اختیار دستگاه ‌ های مختلف، کارآیی این تجهیزات هم ضعیف بود. خوشبختانه امروزه در بحث تعداد و کارآیی تجهیزات اطفای حریق به ‌ دلیل فعالیت دانش ‌ بنیان ‌ ها در ایران شرایط حادی مشاهده نمی ‌ شود.

دیر به آتش می ‌ رسیم

این کارشناس حوزه فناوری با اشاره به معضل کنونی کشور در بحث اطفای حریق گفت: سرعت پایین کمک ‌ رسانی به مناطقی که دچار حریق شده ‌ اند، مشکل اصلی کشور در این زمینه است. از دیگر مشکلات عمده مربوط به بحث ‌ های پیشگیری و پیش ‌ بینی حریق است. عمدتا در زمینه تجهیزات معضل محسوسی مشاهده نمی ‌ شود و شرایط خوبی در بکارگیری امکانات و تجهیزات داریم. در واقع معضل اصلی ما دیر رسیدن به مکانی است که دچار حریق شده و باید بتوانیم مدت زمان انجام اقدامات لازم برای اطفای حریق را کوتاه ‌ تر کنیم. همچنین باید پیش ‌ بینی دقیقی از مناطقی که احتمال آتش ‌ سوزی در آنها بالا است، داشته باشیم تا بتوانیم به ‌ سرعت اقدامات واکنشی انجام دهیم.

خودروهای سریع ‌ السیر آتش ‌ نشانی

صارمی با اشاره به استفاده از تجهیزات جدید در آینده ‌ ای نزدیک، گفت: از برنامه ‌ هایی که در آینده اجرا می ‌ شود، طراحی دو تجهیز خاص برای اطفای حریق است که یکی از آنها مربوط به خودرو آتش ‌ نشانی کوهستان می ‌ شود. باتوجه به اینکه خودروهای آتش ‌ نشانی بزرگ امکان عبور از بسیاری از مناطق طبیعی را ندارند، خودرو در دست طراحی قرار است تجهیزات آتش ‌ نشانی را به مناطق جنگلی و کوهستانی برساند که هدف از این طرح عملکرد سریع در اطفای حریق جنگلی است.

در واقع مهم ‌ ترین کارآیی این خودرو رساندن سریع تجهیزات اطفای حریق به محل آتش ‌ سوزی ‌ ها است که عموما مناطق جنگلی و کوهستانی را شامل می ‌ شود. به ‌ گفته این کارشناس قرار است این خودرو عملیات اطفای حریق را در مناطق صعب ‌ العبور که توان بالایی در انتقال آتش به نقاط مختلف را دارد، انجام بدهد.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده باید گفت خوشبختانه شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان کارنامه قابل ‌ قبولی در تولید تجهیزات فناورانه در اطفای حریق دارند؛ به ‌ گونه ‌ ای که حتی برخی از آنها صادرکننده این تجهیزات هستند و توانستند استانداردهای محصول تولیدی ‌ شان را به سطح استانداردهای بین ‌ المللی هم برسانند. این امر نشان ‌ دهنده آن است که جایگاه خوبی در بحث تجهیزات آتش ‌ نشانی و اطفای حریق داریم اما نکته مهم این است که در بحث مصرف داخلی نیاز به یک بازنگری است و این بازنگری باید هم در بعد استفاده از تجهیزات و نظارت در این حوزه و هم در بعد تولید انجام شود.